Xơ gan

Xơ gan là gì?

Xơ gan là giai đoạn muộn của mô sẹo (xơ hóa) gan gây ra bởi nhiều tình trạng và bệnh gan khác nhau, chẳng hạn như viêm gan và nghiện rượu mãn tính. Gan thực hiện chức năng giải độc cho cơ thể, làm sạch máu và tạo các dưỡng chất quan trọng.

(Ảnh minh họa)

Xơ gan xảy ra để phản ứng lại với tổn thương trong gan. Mỗi lần gan bị tổn thương, nó sẽ có cơ chế để tự hồi phục. Trong quá trình này, các mô sẹo được hình thành. Khi xơ gan tiến triển, ngày càng có nhiều mô sẹo được hình thành, làm cản trở hoạt động của gan.

Tổn thương gan do xơ gan không thể hồi phục lại hoàn toàn được. Nhưng có thể hạn chế thêm những tổn thương nếu như xơ gan được chẩn đoán và điều trị sớm.

Biểu hiện, triệu chứng của bệnh xơ gan là gì?

Xơ gan thường không có triệu chứng hoặc triệu chứng chỉ xuất hiện khi gan đã bị tổn thương nghiêm trọng. Những triệu chứng và dấu hiệu bao gồm:

• Mệt mỏi;
• Dễ chảy máu và bầm tím trên da;
• Ngứa;
• Vàng da, vàng mắt;
• Tích tụ dịch dư thừa trong bụng (cổ trướng);
• Mất cảm giác ngon miệng;
• Buồn nôn;
• Phù chân;
• Sụt cân;
• Lú lẫn, buồn ngủ và nói lắp (bệnh não gan);
• Mạch máu trên da trong như mạng nhện;
• Lòng bàn tay đỏ;
• Teo tinh hoàn ở nam giới;
• Nữ hóa tuyến vú ở nam giới.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Đi khám bác sĩ hoặc Gọi thoại - Gọi video với bác sĩ chuyên khoa Tiêu hóa - Gan mật trên hệ thống Khám từ xa Wellcare nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào kể trên.

Nguyên nhân nào gây ra xơ gan?

Có nhiều bệnh lý và tình trạng sức khỏe ảnh hưởng đến gan và dẫn đến xơ gan, phổ biến nhất là:

• Nghiện rượu mãn tính;
• Viêm gan mãn tính (viêm gan B và C);
• Tích tụ mỡ trong gan (bệnh gan nhiễm mỡ).

Nguyên nhân khác bao gồm:

• Thừa sắt (hemochromatosis);
• Bệnh xơ nang (cystic fibrosis);
• Bệnh Wilson (bệnh di truyền do sự tích lũy đồng trong cơ thể, chủ yếu là ở gan);
• Nghẽn đường mật (biliary atresia);
• Rối loạn chuyển hóa đường (bệnh galactosemia hoặc rối loạn dự trữ glycogen);
• Rối loạn tiêu hóa di truyền (hội chứng Alagille);
• Bệnh gan gây ra bởi hệ miễn dịch của cơ thể (viêm gan tự miễn);
• Ống dẫn mật trong gan bị phá hủy (xơ gan mật nguyên phát);
• Xơ cứng và sẹo ống dẫn mật (viêm xơ chai đường mật nguyên phát);
• Nhiễm khuẩn như sán máng (schistosomiasis);
• Các loại thuốc như methotrexate.

Biến chứng của xơ gan

Các biến chứng liên quan đến lưu thông máu:

• Tăng áp lực trong tĩnh mạch đưa máu đến gan (tăng áp suất tĩnh mạch cửa). Xơ gan làm chậm lưu thông máu đến gan, do đó làm tăng áp lực trong tĩnh mạch mang máu từ ruột và lá lách đến gan.
• Sưng phù nề ở chi và bụng. Tăng áp lực tĩnh mạch cửa có thể khiến dịch tích tụ ở chân (gây phù nề) và ở vùng bụng (cổ trướng). Nguyên nhân gây ra phù nề và cổ trướng cũng có thể do gan không thể tạo đủ protein trong máu như albumin.
• Lách to. Tăng áp lực tĩnh mạch cửa cũng có thể gây ra những thay đổi ở lách. Tế bào bạch cầu và tiểu cầu giảm có thể là một dấu hiệu của xơ gan với tăng áp lực tĩnh mạch cửa.
• Chảy máu. Do tăng áp lực tĩnh mạch cửa, máu được chuyển đến những mạch máu nhỏ hơn, gây ra tình trạng tăng kích thước và giãn tĩnh mạch. Chính vì áp lực thêm vào, những tĩnh mạch nhỏ này có thể vỡ, gây chảy máu nghiêm trọng. Chảy máu đe dọa đến tính mạng xảy ra nhiều nhất khi tĩnh mạch ở thực quản dưới (giãn tĩnh mạch thực quản) hoặc dạ dày (giãn tĩnh mạch dạ dày) bị vỡ. Gan không tạo đủ các yếu tố đông máu cũng có thể góp phần vào tình trạng chảy máu liên tục. Nhiễm khuẩn là nguyên nhân thường gặp gây chảy máu.

Các biến chứng khác:

• Nhiễm trùng. Đối với bệnh nhân bị xơ gan, cơ thể khó chống lại các bệnh nhiễm trùng. Cổ trướng có thể dẫn đến viêm phúc mạc do vi khuẩn tự phát, đây là một nhiễm trùng nghiêm trọng.
• Suy dinh dưỡng. Xơ gan khiến cơ thể khó trao đổi và hấp thu dưỡng chất, dẫn đến suy nhược và sút cân.
• Tích tụ độc tố trong não (bệnh não gan). Gan bị tổn thương do xơ gan sẽ không thể thực hiện chức năng giải độc trong máu. Những độc tố này tích tụ dần trong não và gây ra tình trạng mất ý thức và khó tập trung. Các triệu chứng có thể thay đổi từ mệt mỏi và giảm khả năng nhận thức đến không phản ứng hoặc bất tỉnh.
• Vàng da. Gan không thể loại bỏ bilirubin trong máu, gây ra vàng da và lòng trắng mắt, nước tiểu sẫm màu.   
• Bệnh về xương. Một số người mắc bệnh xơ gan có nguy cơ bị gãy xương cao hơn.
• Tăng nguy cơ mắc ung thư gan. Một tỷ lệ lớn những bệnh nhân xơ gan phát triển thành ung thư gan.
• Suy gan cấp mãn tính. 

Phòng ngừa xơ gan

• Không uống rượu bia nếu bạn đã bị xơ gan. Nếu bạn đã mắc các bệnh về gan nhưng chưa bị xơ gan, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ về việc uống rượu bia của bạn.
• Có chế độ ăn uống lành mạnh. Ăn nhiều rau củ và trái cây. Lựa chọn ngũ cốc nguyên hạt và các nguồn protein. Giảm các thực phẩm chiên xào và chất béo. Cà phê có chứa caffein có thể ngăn ngừa xơ gan và ung thư gan.  
• Duy trì cân nặng phù hợp. Lượng mỡ dư thừa có thể gây hại cho gan. Tư vấn với bác sĩ Dinh Dưỡng về chế độ giảm cân nếu bạn bị thừa cân, béo phì.
• Giảm nguy cơ viêm gan. Dùng chung kim tiêm và quan hệ tình dục không an toàn làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm gan B và C. Tiêm phòng vaccine là biện pháp hữu hiệu phòng ngừa viêm gan.

Tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa Tiêu hóa - Gan mật về những biện pháp giảm thiểu nguy cơ xơ gan.

Tài liệu tham khảo: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cirrhosis/symptoms-causes/syc-20351487