Rối loạn dạng cơ thể (Rối loạn chuyển dạng)

Rối loạn dạng cơ thể (hay còn gọi là rối loạn chuyển dạng) xuất hiện khi bạn có biểu hiện căng thẳng hoặc áp lực tinh thần lên cơ thể của mình. Nói cách khác, rối loạn chuyển dạng là tình trạng sức khỏe của bạn bình thường nhưng cơ thể lại có những bất thường do các tác nhân như khủng hoảng tình cảm hoặc sang chấn tâm lý như hoảng sợ tột độ hoặc căng thẳng quá mức. Ví dụ như khi bị rối loạn chuyển dạng, bạn bị té ngựa và sau đó chân bạn bị liệt dù không có chấn thương nào ở chân. Triệu chứng và dấu hiệu của rối loạn chuyển dạng không phụ thuộc vào trạng thái tâm lý nhất định nào nên bạn không thể kiểm soát hay dự đoán được.

Rối loạn dạng cơ thể. (Ảnh minh họa)

Hầu hết các triệu chứng xảy ra đột ngột ngay sau sang chấn tâm lý và thường biến mất trong 2 tuần. Rối loạn dạng cơ thể chủ yếu làm gián đoạn hay thay đổi chuyển động cơ thể và chức năng của giác quan.Cụ thể triệu chứng thể chất của rối loạn dạng cơ thể bao gồm:

• Liệt cơ hoặc nhược cơ ở một bên;
• Tê cứng;
• Dáng đi kỳ quặc hoặc không đi được;
• Mất cảm giác bộ phận nào đó;
• Mất tiếng;
• Mù một hoặc hai mắt;
• Điếc một hoặc hai tai;
• Ù tai;
• Run và động kinh giả: đây là tình trạng co giật nhưng không gây ra bởi rối loạn xung điện não mà do sang chấn tâm lý.

Những triệu chứng có thể nặng hay nhẹ, nhanh khỏi hay kéo dài tùy vào thể trạng và mức độ chấn động tâm lý.

Tốt nhất là bạn nên đi khám hoặc Gọi thoại - Gọi video với bác sĩ chuyên khoa Tâm lý hoặc Tâm thần học trên hệ thống khám từ xa Wellcare khi phát hiện các dấu hiệu và triệu chứng có thể gây ra bởi rối loạn chuyển dạng kể trên.

Nếu vấn đề gây ra các triệu chứng trên là do bạn đang mắc bệnh khác thì bạn càng cần phải được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời. Nếu chẩn đoán xác định là do rối loạn chuyển dạng, các bác sĩ tâm lý có thể giúp bạn cải thiện các triệu chứng và ngăn chặn các giai đoạn tiếp theo của rối loạn.

Những rối loạn thể chất của rối loạn dạng cơ thể đều cần một sang chấn tâm lý nào đó kích thích. Tuy nhiên, nguyên nhân vì sao sang chấn tâm lý lại gây bệnh vẫn chưa được làm rõ. Các chuyên gia đưa ra giả thiết rằng, chấn động tâm thần quá lớn có thể đủ ảnh hưởng đến phần não và dây thần kinh điều khiển chức năng của cơ thể khác. Hậu quả là phần cơ thể đó sẽ biểu hiện lâm sàng các triệu chứng như tê liệt hoặc mất chức năng tạm thời.Rối loạn chuyển dạng không phải bệnh truyền nhiễm và không di truyền.

Rối loạn dạng cơ thể khá hiếm, xảy ra ở 11 trên 100000 người. Bệnh nhân đa số là nữ. Trẻ dưới 10 tuổi và những người trên 35 tuổi hiếm khi mắc bệnh.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ rối loạn chuyển dạng bao gồm:

• Căng thẳng quá mức;
• Là nữ giới;
• Mắc bệnh tâm thần như rối loạn cảm xúc, lo lắng, rối loạn phân ly hay một vài rối loạn nhân cách khác;
• Mắc bệnh thần kinh gây ra các triệu chứng tương tự như động kinh;
• Có thành viên gia đình mắc rối loạn chuyển dạng;
• Có tiền sử bị xâm phạm về thể xác hay tình dục, bị bỏ rơi khi còn nhỏ.

Bác sĩ chuyên khoa thần kinh sẽ cho bạn làm các xét nghiệm và khám lâm sàng. Các xét nghiệm hình ảnh bao gồm chụp cắt lớp (CT), chụp cộng hưởng từ (MRI) và siêu âm. Ngoài ra, còn có đo điện não đồ (EEG). Sau khi loại trừ khả năng bạn bị các bệnh có cùng triệu chứng khác kết hợp lịch sử sang chấn tâm lý trước đó, bác sĩ mới chẩn đoán bạn bị rối loạn chuyển dạng.

Điều trị rối loạn dạng cơ thể rất khó khăn do cơ thể bạn có triệu chứng nhưng kết quả xét nghiệm lại bình thường. Bác sĩ chuyên khoa tâm thần hoặc bác sĩ tâm lý có thể cùng tham gia điều trị bệnh khiến bạn bị rối loạn dạng cơ thể.Nếu bạn mắc bệnh về thần kinh như động kinh hoặc dị tật ở não,bác sĩ tâm thần sẽ chỉ định thuốc đặc trị và liệu trình phù hợp chữa bệnh tâm thần cho bạn.Bác sĩ tâm lý sẽ thiết kế phương pháp điều trị cho bạn bao gồm liệu pháp nhận thức và hành vi. Liệu pháp nhận thức chỉ ra cho bạn lối tư duy nào gây ra sang chấn tâm lý. Liệu pháp hành vi phá vỡ mối liên kết giữa lối tư duy đó với căng thẳng và lo âu để giảm chấn động tâm lý gây rối loạn dạng cơ thể.

Bạn có thể kiểm soát tốt tình trạng bệnh của mình nếu bạn lưu ý vài điều dưới đây:

• Nghe theo hướng dẫn và lời khuyên của bác sĩ;
•  Không tự ý chữa trị ở nhà;
•  Không giấu bệnh nếu có bất cứ bất thường nào xuất hiện;
•  Tránh để bị sốc hoặc chấn động tâm lý nhiều.

Tác giả: Giang Lê - Tham vấn y khoa: TS. Dược khoa Trương Anh Thư

Theo Hello Bác sĩ