Buồn nôn là cảm giác muốn nôn ra. Nôn là cách cơ thể tống những gì trong dạ dày ra. Có thể là do dạ dày bị kích thích bởi rượu, ngộ độc thức ăn hay nhiễm trùng (thường là nhiễm virus) ở dạ dày. Trong hầu hết các trường hợp, buồn nôn và nôn sẽ giảm trong
Buồn nôn và nôn là gì?
Buồn nôn là cảm giác muốn nôn ra. Nôn là cách cơ thể tống
những gì trong dạ dày ra. Có thể là do dạ dày bị kích thích bởi rượu, ngộ độc thức ăn hay nhiễm trùng (thường là nhiễm virus) ở dạ dày. Trong hầu hết các trường hợp, buồn nôn và nôn sẽ giảm trong vòng 48 giờ đồng hồ. Nhưng cũng có thể là do ảnh hưởng trực tiếp lên trung tâm nôn ở não. Điều này giải thích tại sao buồn nôn và nôn thường đi kèm với đau đầu, thời kì đầu mang thai, viêm tai trong và các thuốc trong hóa trị liệu.
Với triệu chứng buồn nôn nên thăm khám như thế nào?
Bác sĩ sẽ muốn biết buồn nôn và nôn đã xuất hiện bao lâu, và các triệu chứng khác kèm theo. Đặc biệt, bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng có thể gợi ý đến các bệnh lý nền nghiêm trọng. Chúng được gọi là dấu hiệu “cờ đỏ”.Bác sĩ có thể hỏi:
- Nôn và buồn nôn xuất hiện đột ngột hay tiến triển theo thời gian? Có các yếu tố thúc đẩy triệu chứng nặng hơn không? Triệu chứng kéo dài bao lâu ?
- Nôn khi nào? Nó có nặng hơn khi cử động đầu hay không?
- Bệnh nhân có sốt hay không?
- Có mệt mỏi không? Có sốt, sút cân, đau bụng hay đau đầu không?
- Lượng rượu đã uống là bao nhiêu?
- Kì kinh cuối là khi nào? Có thể có thai hay không?
- Gần đây có dùng bất cứ loại thuốc mới nào hay không?
- Nôn ra máu hay mật
- Sút cân
- Đau bụng dữ dội
- Sốt cao, cứng gáy, sợ ánh sáng
- Ý thức kém hay mất ý thức dần dần
- Nôn tiếp diễn hoặc nặng dần sau 48 giờ đồng hồ
Nguyên nhân gây buồn nôn và nôn là gì?
- Viêm dạ dày ruột
- Nhiễm trùng tiết niệu
- Có thai
- Đau nửa đầu
- Viêm tai trong
- Do thuốc
- Các nguyên nhân khác
Tắc ruột: Nôn nhiều lần và dữ dội có thể là do tắc bất cứ đoạn ruột nào. Có thể là một đoạn ruột hoại tử, khối u tiến triển hay tắc ruột không do ung thư. Đây là một cấp cứu ngoại khoa.
Tăng áp lực nội sọ – viêm màng não, u não, chấn thương sọ não có thể làm tăng áp lực trong sọ, có thể gây buồn nôn và nôn. Nếu nghi ngờ viêm màng não ở trẻ em, hãy đưa trẻ đến bệnh viện ngay.
Rối loạn chức năng gan-thận, đái tháo đường không được kiểm soát cũng có thể gây buồn nôn và nôn. Xét nghiệm máu sẽ giúp chẩn đoán những nguyên nhân hiếm gặp này.
Rối loạn tiêu hóa ở một số người cũng có thể gây nôn.
Buồn nôn và nôn xảy ra ở những người nào?
Buồn nôn và nôn có thể gặp ở mọi lứa tuổi. Đây là một triệu chứng rất thường gặp, có thể do nhiều nguyên nhân. Một số nguyên nhân có thể gặp ở những lứa tuổi khác nhau.Nôn từng cơn có thể là do virus như Norovirus. Đây là nhóm virus gây nhiễm trùng nặng, gây ra buồn nôn, sau đó nôn và ỉa chảy toàn nước. Phần lớn các trường hợp bệnh nhân hồi phục trong vòng 48 giờ đồng hồ. Trẻ nhỏ và người già có thể bị mất nước và cần phải nhập viện. Ước tính có hơn một nửa triệu người ở Anh mắc bệnh này vào mùa đông.
Những bệnh nhân đang điều trị ung thư bằng hóa trị liệu có thể gặp buồn nôn và nôn.
Người già bị nôn đột ngột có thể do nhiễm trùng đường tiết niệu dưới hay viêm phổi. Nôn nhiều lần có thể làm cơ thể mất nước, đặc biệt đối với người già và trẻ nhỏ.
Phương pháp điều trị khi buồn nôn và nôn
- Phương pháp điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây buồn nôn và nôn có thể gặp
- Nếu uống quá nhiều rượu, nên uống ít đi hoặc nhờ người khác giúp cai rượu.
- Nếu đang mang thai, không nên dùng thuốc trừ khi mất nước
- Có thể chuyển đến chuyên khoa sâu để kiểm tra và điều trị. Hầu hết các trường hợp có thể không cần nằm viện nhưng một số trường hợp có thể cần đến những thăm khám và điều trị ở bệnh viện.
Làm cách nào để tránh buồn nôn và nôn?
Rửa tay và giữ vệ sinh cẩn thận sẽ giúp tránh lây lan nhiễm trùng ở bụng. Rửa sạch thức ăn và giữ gìn vệ sinh trong khi nấu ăn làm giảm nguy cơ bị ngộ độc thực phẩm. Nếu nghiện rượu, không nên uống quá nhiều rượu. Người bị đau nửa đầu có thể phát hiện những yếu tố thúc đẩy mà có thể tránh được, ví dụ như đồ ăn (pho mát).Nên làm gì khi bị buồn nôn và nôn?
- Giữ bình tĩnh
- Nếu nôn dữ dội và mệt mỏi nhiều hay đau bụng dữ dội, hãy đến bệnh viện ngay.
- Nếu có những triệu chứng “cờ đỏ” hãy đi khám ngay ( trong vòng một vài ngày)
- Nếu nôn kéo dài hơn 48 giờ đồng hồ và không tiến triển, hãy đi khám.
Biên dịch - Hiệu đính: TS.BS. Huỳnh Kim Hiệu - TS.BS. Phạm Nguyên QuýNguồn: Y học cộng đồng
- 28-05-2018 -