Trục Não-Ruột: Căng Thẳng Và Lo Âu Có Thể Gây Rối Loạn Tiêu Hóa Như Thế Nào?

Trong những năm gần đây, khái niệm "trục não-ruột" (gut-brain axis) ngày càng được nhắc đến nhiều trong giới khoa học và y học. Đây là mối liên hệ giữa hệ thống thần kinh trung ương (não bộ) và hệ thống tiêu hóa (ruột). Theo các nghiên cứu từ các tổ chức y tế uy tín của Hoa Kỳ như National Institute of Mental Health (NIMH) và American Psychological Association (APA), tình trạng tâm lý của con người có tác động trực tiếp đến hệ tiêu hóa, và ngược lại, các vấn đề tiêu hóa có thể ảnh hưởng đến tâm trạng và sức khỏe tinh thần.

Trục não-ruột là hệ thống liên lạc hai chiều giữa hệ thần kinh trung ương và hệ tiêu hóa. Qua nhiều cơ chế khác nhau như hệ thống thần kinh tự chủ, hormone, và hệ vi sinh vật đường ruột, các tín hiệu từ ruột có thể ảnh hưởng đến não bộ và trạng thái cảm xúc của con người, đồng thời những căng thẳng và cảm xúc tiêu cực từ não bộ có thể gây ra các triệu chứng ở hệ tiêu hóa.

Nghiên cứu của American Gastroenterological Association (AGA) đã chỉ ra rằng hệ vi sinh vật đường ruột đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết các quá trình tiêu hóa, nhưng nó cũng có liên hệ mật thiết với não bộ thông qua các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin. Khoảng 90% serotonin trong cơ thể được sản xuất tại ruột, điều này lý giải tại sao các rối loạn về tiêu hóa thường liên quan đến các vấn đề về tâm lý như lo âu, trầm cảm.

Căng thẳng, lo âu, và trầm cảm không chỉ ảnh hưởng đến cảm xúc mà còn biểu hiện trên hệ tiêu hóa thông qua các triệu chứng như:

1. Đau bụng: Lo lắng và căng thẳng thường gây ra những cơn đau bụng không rõ nguyên nhân. Đây có thể là dấu hiệu của hội chứng ruột kích thích (IBS), một trong những bệnh lý tiêu hóa phổ biến có liên quan đến căng thẳng tâm lý.
2. Rối loạn tiêu hóa: Căng thẳng tâm lý có thể gây ra tình trạng táo bón hoặc tiêu chảy. Nghiên cứu của Harvard Medical School cho thấy căng thẳng làm thay đổi tốc độ di chuyển của thức ăn qua ruột, dẫn đến rối loạn tiêu hóa.
3. Chướng bụng và đầy hơi: Sự lo lắng kéo dài có thể làm tăng hoạt động của các cơ trong ruột, gây ra chướng bụng và đầy hơi, một triệu chứng phổ biến ở những người mắc hội chứng ruột kích thích (IBS).
4. Buồn nôn và nôn: Những cảm giác như buồn nôn, đôi khi đi kèm với nôn mửa, thường xuất hiện khi cơ thể gặp phải căng thẳng quá mức.

Một trong những nguyên nhân chính là khi cơ thể gặp căng thẳng, nó kích hoạt hệ thống thần kinh giao cảm, còn gọi là phản ứng "chiến đấu hoặc bỏ chạy" (fight or flight). Điều này dẫn đến việc giảm lưu lượng máu đến ruột và làm chậm quá trình tiêu hóa. Hơn nữa, các hormone căng thẳng như cortisol và adrenaline được sản xuất nhiều hơn, gây ảnh hưởng đến hoạt động của dạ dày và ruột.

Ngoài ra, theo National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (NIDDK), các rối loạn tâm lý như trầm cảm và lo âu làm thay đổi cách thức cơ thể xử lý các cảm giác từ ruột. Điều này dẫn đến tăng cảm giác khó chịu từ các triệu chứng tiêu hóa mà lẽ ra sẽ không quá nghiêm trọng.

1. Hội chứng ruột kích thích (IBS): Là một trong những bệnh lý tiêu hóa thường xuyên được báo cáo có liên quan đến tâm lý. Bệnh nhân mắc IBS thường gặp phải các triệu chứng tiêu hóa như đau bụng, táo bón, hoặc tiêu chảy kéo dài, cùng với cảm giác lo lắng, căng thẳng.
2. Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Theo Mayo Clinic, căng thẳng và lo âu có thể làm tăng sản xuất axit dạ dày, gây ra triệu chứng trào ngược axit, đau rát ở vùng ngực và họng.
3. Loét dạ dày: Mặc dù nguyên nhân chính của loét dạ dày thường là vi khuẩn Helicobacter pylori, nhưng căng thẳng và áp lực tâm lý có thể làm tăng mức độ nghiêm trọng của tình trạng này bằng cách làm tăng sản xuất axit dạ dày.

Tâm lý và tiêu hóa có mối liên hệ chặt chẽ, do đó, việc điều trị các vấn đề tâm lý như lo âu, căng thẳng, và trầm cảm không chỉ cải thiện sức khỏe tinh thần mà còn giúp giảm các triệu chứng tiêu hóa. Dịch vụ tư vấn tâm lý online, trực tuyến là một giải pháp tiện lợi, giúp bạn tiếp cận với các chuyên gia tâm lý và bác sĩ tâm thần mà không cần phải đến trực tiếp bệnh viện.

Khám từ xa Wellcare hiện cung cấp các dịch vụ trị liệu tâm lý từ xa, tư vấn trực tuyến với các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực tâm lý học và tâm thần học. Qua quá trình trị liệu, người bệnh có thể nhận được sự hỗ trợ và hướng dẫn để kiểm soát căng thẳng, giảm triệu chứng tiêu hóa và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Bước 1: Chuẩn bị sẵn sàng

• Tải ứng dụng Wellcare: Tải ứng dụng trên App Store hoặc Google Play và đăng ký tài khoản.
• Chọn bác sĩ: Lựa chọn bác sĩ chuyên khoa phù hợp với tình trạng sức khỏe của bé.
• Chuẩn bị thông tin:
  • Mô tả chi tiết: Viết rõ các triệu chứng, thời gian xuất hiện, và các yếu tố làm tình trạng tốt lên hoặc xấu đi.
  • Hình ảnh, video: Chuẩn bị sẵn ảnh chụp đơn thuốc, kết quả xét nghiệm, hoặc video ghi lại các triệu chứng (nếu có).
  • Danh sách câu hỏi: Ghi ra các câu hỏi bạn muốn được bác sĩ giải đáp và tư vấn.

Bước 2: Tư vấn trực tuyến

• Kết nối: Nhấp vào nút "GỌI" để kết nối với bác sĩ qua video hoặc thoại.
• Tư vấn: Thảo luận với bác sĩ về tình trạng sức khỏe của bạn và đặt câu hỏi.
• Ghi chép: Bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán, hướng dẫn điều trị và kê đơn thuốc (nếu cần).

Bước 3: Theo dõi kết quả

• Bệnh án điện tử: Sau khi kết thúc cuộc gọi, bạn có thể xem lại bệnh án, đơn thuốc và các hướng dẫn của bác sĩ trên ứng dụng.
• Đánh giá: Đánh giá chất lượng dịch vụ để giúp Wellcare ngày càng hoàn thiện hơn.