Ám sợ chuyên biệt (specific phobia)

Nhiều người đã trải qua những nỗi sợ hãi rất đặc biệt, đó là nỗi sợ phi lý, vô cùng mãnh liệt và dữ dội về những vật hay tình huống nhất định. Sợ chó, sợ những nơi hẹp kín, sợ bay, sợ độ cao, thang cuốn, đường hầm, đường cao tốc, nước, và máu là một trong số những nỗi sợ phổ biến nhất. Ám sợ không chỉ là nỗi sợ hãi cực đoan, mà nó còn có phần phi lý. Bạn có thể trượt tuyết trên những ngọn núi cao nhất thế giới nhưng lại sợ hãi khi lên đến tầng 10 của một toàn nhà. Những người trưởng thành bị ám sợ chuyên biệt ý thức được rằng nỗi sợ đó rất vô lý, nhưng khi đối mặt hoặc thậm chí là chỉ cần nghĩ về việc phải đối mặt với nó, thì họ lại cảm thấy hoảng loạn, lo lắng và căng thẳng dữ dội.Cứ mỗi 10 người thì lại có hơn 1 người bị ám sợ chuyên biệt. Không ai biết chính xác nguyên nhân cụ thể gây ra những nỗi sợ này, mặc dù nó thường di truyền trong gia đình và xảy ra nhiều hơn ở phụ nữ. Ám sợ xuất hiện lần đầu thường ở tuổi thanh thiếu niên hoặc ở tuổi trưởng thành. Những nỗi sợ chuyên biệt bắt đầu đột ngột và có khuynh hướng dai dẳng hơn những nỗi ám ảnh thời thơ ấu. Chỉ khoảng 20% số người bệnh trưởng thành có thể tự thoát được những nỗi sợ này. Khi còn nhỏ, chúng ta thường sợ hãi nhiều thứ, ví dụ như sợ động vật, nhưng nỗi sợ này thường sẽ biến mất theo thời gian, trong khi số khác lại tiếp tục cho đến khi trưởng thành. Hiện vẫn chưa biết nguyên nhân tại sao những nỗi sợ hãi thời thơ ấu lại theo đuổi một số người đến tận khi lớn, và tự biến mất đối với những người khác.

Ám sợ chuyên biệt. (Hình minh họa)

• Sợ hãi dai dẳng quá mức hoặc không có lý do gây ra bởi một vật hay một  tình huống cụ thể nào đó (ví dụ: sợ bay, sợ độ cao, sợ thú vật, sợ bị tiêm, sợ máu…).
• Sợ hãi dai dẳng, kéo dài ít nhất 6 tháng.
• Khi tiếp xúc với các tác nhân gây sợ hãi, người bị ám sợ chuyên biệt sẽ ngay lập tức sinh ra phản ứng lo lắng và sợ hãi, tương tự như triệu chứng của “cơn hoảng loạn” - Panic Attack. (Ở trẻ em, lo lắng có thể được thể hiện bằng cách khóc, cáu giận, đơ cứng người hoặc bấu víu.)
• Sợ hãi hoặc lo lắng một vật hoặc một tình huống không nguy hiểm và không có nguy cơ đe dọa tính mạng. Hầu hết người lớn sẽ ý thức được rằng nỗi sợ hãi của họ có phần “quá đà” và vô lý, ngoài ra, họ còn cảm thấy phiền phức với nó.
• Chịu đựng các tình huống gây ám thị chuyên biệt bằng sự lo lắng hoặc căng thẳng dữ dội.
• Tránh né, lo xa, hoặc căng thẳng với những tình huống gây ám sợ làm ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động sinh hoạt bình thường, công việc, học tập, các hoạt động xã hội hoặc các mối quan hệ.
• Lo lắng, những cơn hoảng loạn, hay sợ hãi né tránh một đối tượng hoặc tình huống cụ thể không phải là triệu chứng của những rối loạn tâm lý hay những bệnh về thần kinh khác.

Khi xuất hiện các triệu chứng trên, hãy đi khám bác sĩ hoặc Gọi thoại - Gọi video với bác sĩ chuyên khoa Tâm lý hoặc Tâm thần học trên Hệ thống khám từ xa Wellcare để nhận được chẩn đoán chính xác cũng như sự can thiệp phù hợp nhất do tình trạng và triệu chứng khác nhau với từng người. 

Một người thông thường sẽ có nhiều ám sợ chuyên biệt khác nhau. Trung bình có đến 3 vật hoặc tình huống cụ thể khiến họ cảm thấy hoảng loạn và sợ hãi và khoảng 75% người bệnh có nhiều hơn một nỗi ám sợ. Trong những trường hợp này, cần phải có nhiều chẩn đoán khác nhau, mỗi chẩn đoán có một mã riêng để phân biệt tác nhân gây ám sợ. Ví dụ như, nếu một người sợ sấm sét và sợ bay thì sẽ có hai chẩn đoán được đưa ra: một là sợ môi trường và một là sợ tình huống.

Nguồn bài viết: https://psychcentral.com/disor...

Biên dịch bởi Khám từ xa Wellcare