Các xét nghiệm khi mang thai các bà mẹ cần biết
Trong thai kỳ, các bà mẹ nên làm một số xét nghiệm để có thể khẳng định rằng sức khỏe của mẹ bầu tốt, thai nhi phát triển … Gọi bác sĩ trực tuyến 24/7
Trong thai kỳ, các bà mẹ nên làm một số xét nghiệm để có thể khẳng định rằng sức khỏe của mẹ bầu tốt, thai nhi phát triển bình thường. Đó là cơ sở để tin rằng bé ra đời được hoàn thiện nhất có thể.
Ba tháng đầu thai kỳ
Khám định kỳ là một trong nhiều cách để bác sỹ biết được tình trạng sức khỏe của bà mẹ và cả của em bé đang phát triển trong bụng mẹ.
Trong lần khám đầu tiên, các bác sỹ sẽ tiến hành kiểm tra toàn thân bao gồm cả khám vùng chậu. Bạn sẽ được tiến hành xét nghiệm Pap smear (phết tế bào cổ tử cung) trừ khi bạn đã được kiểm tra gần đây để phát hiện các tế bào bất thường. Bạn cũng có thể sẽ được xét nghiệm để xem liệu có bị nhiễm nấm Chlamydia hay mắc bệnh lậu hay không.
Một số phụ nữ sẽ được siêu âm để xác nhận việc mang thai trong lần khám đầu tiên và xác định ngày sinh dự kiến.
Tiếp đó bạn sẽ được xét nghiệm máu định kỳ để xác định nhóm máu và yếu tố Rh cũng như xét nghiệm đếm hồng cầu để kiểm tra có bị thiếu máu hay không. Các xét nghiệm máu cũng được dùng để phát hiện một số vấn đề khác như:
Bệnh giang mai
Viêm gan B
Miễn dịch với bệnh rubella
Miễn dịch với bệnh thủy đậu – trong trường hợp bạn không nhớ chắc chắn mình đã bị mắc bệnh hay đã được tiêm phòng hay chưa.
Cuối cùng, bạn sẽ được đề nghị tiến hành xét nghiệm virus HIV. HIV là tên viết tắt của virus gây suy giảm miễn dịch có thể gây bệnh AIDS. Nếu các bác sỹ không chỉ định xét nghiệm này cho bạn, hãy yêu cầu họ tiến hành. Nếu bạn bị dương tính với virus HIV, việc điều trị trong quá trình mang thai có thể làm giảm đáng kể nguy cơ lây nhiễm cho đứa con tương lai.
Ngoài những xét nghiệm máu, các bác sỹ cũng yêu cầu xét nghiệm mẫu nước tiểu để xác định xem bạn có bị nhiễm trùng tiết niệu hay các bệnh khác hay không.
Nếu bạn là đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh đái tháo đường thai kỳ, một xét nghiệm đường huyết sẽ được tiến hành tại lần khám đầu tiên này.
Trong một số trường hợp, các bác sỹ sẽ tiến hành một test trên da để xác định xem bạn có nhiễm lao hay không.
Ngoài ra, bác sỹ cũng sẽ chỉ định những xét nghiệm sàng lọc mà có thể cung cấp cho bạn thông tin về nguy cơ mắc hội chứng Down, các vấn đề về rối loạn nhiễm sắc thể và những dị tật bẩm sinh mà con bạn có nguy cơ mắc phải.
Những lựa chọn xét nghiệm trong 3 tháng đầu thai kỳ còn bao gồm cả xét nghiệm máu vào tuần thứ 9 tới tuần thứ 13. Ngoài ra, bạn có thể siêu âm độ mờ da gáy (nuchal translucency screening – NTS) vào tuần thứ 11 đến tuần thứ 13. Các xét nghiệm máu và siêu âm là những kỹ thuật được thực hiện vào 3 tháng đầu thai kỳ.
Một lựa chọn khác đó là một xét nghiệm máu (gọi là xét nghiệm tiền sản không xâm lấn hay sàng lọc DNA tự do của thai nhi) cho phép phát hiện hội chứng Down và một vài hội chứng khác ở tuần thứ 10 thai kỳ hay muộn hơn.
Nếu bạn chưa thực hiện những test trên, bác sỹ sẽ khuyến cáo nên thực hiện các xét nghiệm sàng lọc sơ sinh để xác định được liệu con bạn có nguy cơ mắc phải hội chứng nào trong khoảng 100 rối loạn về gien như xơ nang, hội chứng NST X dễ gãy, bệnh thoái hóa cơ tủy, bệnh hồng cầu hình lưỡi liềm, bệnh thiếu máu tan huyết và bệnh Tay-Sachs.
Bạn cũng có thể đăng ký thêm thủ thuật sinh thiết gai nhau (chorionic villus sampling – CVS) là một xét nghiệm gien có tính chất xâm lấn được thực hiện từ tuần 10 – tuần 13. CVS cũng sẽ cung cấp cho bạn thông tin liệu thai nhi có bị mắc hội chứng Down hay bất cứ bất thường nào về nhiễm sắc thể hay không. Xét nghiệm này cũng giúp chẩn đoán bất cứ rối loạn về gien nào mà con bạn có nguy cơ mắc phải.
Ba tháng giữa thai kỳ
Vào mỗi lần khám trong giai đoạn 3 tháng giữa thai kỳ, bác sỹ có thể yêu cầu xét nghiệm mẫu nước tiểu để kiểm tra các dấu hiệu của chứng tiền sản giật, nhiễm trùng tiết niệu hay những bệnh khác.
Hầu hết các sản phụ đều sẽ được tiến hành siêu âm từ tuần 16 – tuần 20 để kiểm tra xem có bất thường nào cho thai nhi không.
Từ tuần 24 – tuần 28, bạn sẽ được xét nghiệm glucose huyết để chẩn đoán bệnh đái tháo đường thai kỳ, và đương nhiên là những xét nghiệm máu khác để xem thai phụ có bị thiếu máu hay không.
Nếu nhóm máu của bạn là Rh (-) nhưng con bạn thì khác (hoặc bạn không biết chắc chắn về điều đó), bác sỹ sẽ lấy thêm mẫu máu để kiểm tra kháng thể Rh trước khi bạn được tiêm một mũi huyết thanh miễn dịch Rh vào tuần thứ 28.
Từ tuần 15 – tuần 18, bạn sẽ được thực hiện một quadruple test (kiểm tra 4 yếu tố từ máu người mẹ là AFP, hCG, Estriol và Inhibin-A) mà có thể cung cấp cho bạn thông tin về nguy cơ con bạn có thể mắc các vấn đề về nhiễm sắc thể (như hội chứng Down) và các dị tật thai nhi khác. Một cách lý tưởng nhất thì những xét nghiệm này nên được thực hiện kết hợp với xét nghiệm sàng lọc trong ba tháng đầu thai kỳ.Cuối cùng một xét nghiệm bạn có thể thực hiện thêm đó là xét nghiệm thai nhi bất thường qua dịch màng ối (amniocentesis) – một xét nghiệm gien xâm lấn được thực hiện từ tuần 16 – tuần 20. Amniocentesis có thể cho bạn biết chắc chắn liệu trẻ có bị mắc hội chứng Down, những bất thường nhiễm sắc thể khác, khuyết tật ống thần kinh và một số rối loạn gien khác hay không. Một số bà bầu thường đợi kết quả từ những xét nghiệm sàng lọc ba tháng đầu và ba tháng giữa thai kỳ để quyết định xem có nên thực hiện amniocentesis hay không.
Ba tháng cuối thai kỳKhi đi khám sản khoa trong giai đoạn này, bác sỹ sẽ tiếp tục yêu cầu xét nghiệm nước tiểu để phát hiện nguy cơ tiền sản giật, nhiễm trùng tiết niệu và những bệnh khác.Từ tuần 35 – tuần 38, các bà mẹ sẽ được tiến hành một xét nghiệm gọi là group B strep để kiểm tra xem có mắc phải những nhiễm trùng thông thường do liên cầu khuẩn nhóm B hay không. Nếu kết quả xét nghiệm dương tính, bạn sẽ được cho sử dụng kháng sinh trong quá trình sinh con để phòng đứa trẻ bị lây nhiễm vi khuẩn từ người mẹ.(Nếu bạn bị nhiễm trùng tiết niệu do liên cầu khuẩn nhóm B trong trong thai kỳ hay trước kia đã từng sinh con mà bị nhiễm liên cầu nhóm B, bạn sẽ không cần phải thực hiện xét nghiệm này do các bác sỹ sẽ chỉ định luôn việc sử dụng kháng sinh cho bạn khi sinh con).Ngoài ra còn một số xét nghiệm khác có thể được thực hiện trong giai đoạn cuối này:Nếu nồng độ đường huyết của bạn tăng cao khi thực hiện xét nghiệm glucose huyết, bạn sẽ được tiến hành tiếp xét nghiệm đo mức độ dung nạp đường huyết (glucose tolerance test) để chẩn đoán bệnh đái tháo đường thai kỳ.Ngoài ra các bà mẹ sẽ luôn được kiểm tra tình trạng thiếu máu, nhất là khi xét nghiệm này không được thực hiện vào ba tháng giữa thai kỳ hay nếu bạn đã từng bị thiếu máu vào giai đoạn đầu mang thai.Nếu bạn là đối tượng có nguy cơ mắc phải các bệnh lây truyền qua đường tình dục (sexually transmitted infections – STIs), bạn sẽ được kiểm tra lại xem có bị mắc các bệnh như giang mai, nhiễm nấm Chlamydia, bệnh lậu và HIV.Nếu bạn đã được phát hiện có nhau thai tiền đạo hay nhau thai nằm ở vị trí thấp trong lần siêu âm trước đây, bạn sẽ được chỉ định thực hiện siêu âm lại đã xác định vị trí nhau thai trong tử cung.Ngoài ra, nếu bạn thuộc nhóm đối tượng dễ gặp phải các nguy cơ nào đó khi mang thai hoặc nếu bác sỹ lo ngại về một vấn đề nào đó, bạn có thể phải thực hiện thêm siêu âm, các phương pháp đánh giá sức khỏe thai hay các nonstress test để chắc chắn rằng con bạn vẫn đang phát triển khỏe mạnh.Thời gian và tần xuất tiến hành những xét nghiệm này sẽ phụ thuộc vào lý do tại sao bác sỹ muốn bạn thực hiện. Nếu có bất kỳ mối lo ngại nào đối với sự phát triển của thai nhi, bạn sẽ được siêu âm định kỳ và kiểm tra mức nước ối.Trong trường hợp thai nhi vẫn phát triển bình thường nhưng đã qua ngày sinh dự kiến mà vẫn chưa thấy dấu hiệu chuyển dạ, bạn sẽ được yêu cầu khám lại để đảm bảo đứa trẻ vẫn khỏe mạnh. Từ tuần 40 – tuần 41, bạn sẽ được thực hiện xét nghiệm để đánh giá sức khỏe thai bao gồm một nonstress test để đánh giá nhịp tim thai và siêu âm để kiểm tra lượng nước ối. Những xét nghiệm này thường được thực hiện 2 lần/tuần để giúp các bác sỹ quyết định xem liệu có an toàn khi quyết định đợi cho đến lúc chuyển dạ hay cần tiến hành sinh luôn.
Viện y học ứng dụng Việt Nam