Bệnh sốt mò ở trẻ em

Tình huống lâm sàng

Trẻ trai 9 tuổi: tới khám vì sốt ngày thứ 12

Triệu chứng lâm sàng:

• Sốt cao liên tục 39 - 40 độ C
• Da xung huyết đỏ
• Môi khô nứt nẻ, mặt mũi phờ phạc, lưỡi trắng
• Hạch nách phải lớn 3 cm * 3.5 cm, đau, chắc.
• Gan lách lớn
• Các cơ quan khác chưa thấy bất thường.
• Vết loét hạ đòn phải.

(Ảnh minh họa)

Bệnh sốt mò là gì?

Tên gọi khác: sốt bờ bụi, sốt rừng rú.
Nguyên nhân: do virus Orientia tsutsugamushi thuộc họ Ricketsia gây ra.
Vật trung gian truyền bệnh: ấu trùng con mò.
Nơi hay có bệnh: vùng rừng núi, nhiều cây cối rậm rạp, nhiều cỏ dại, đất mùn ẩm ướt.
Ai hay bị sốt mò: người làm rừng, làm rẫy, làm đường, khai hoang, săn bắn, đào vàng...
Mùa nào hay bị sốt mò: Tại Việt Nam hay gặp từ đầu đến cuối mùa mưa (từ tháng 6 - tháng 9)
Quá trình con người bị truyền bệnh: Con mò đẻ ra trứng => trứng nở ra ấu trùng => ấu trùng bò lên ngọn cỏ => ấu trùng mò đốt thú hoặc người.

Vật trung gian truyền bệnh: ấu trùng con mò. Trong nước bọt ấu trùng mò có thể có tác nhân gây bệnh (Orientia tsutsugamushi) và lây sang cơ thể người.

Triệu chứng của bệnh sốt mò

Trong giai đoạn sớm (nung bệnh) kéo dài 6 - 20 ngày chỉ thấy nốt mò đốt và sưng hạch cạnh nơi bị đốt.
Giai đoạn sau có các triệu chứng sau: 

• Sốt (100% có sốt), xuất hiện đột ngột, mới đầu sốt nhẹ sau vài ngày sốt cao liên tục 39 - 40 độ C.
• Nhức đầu, chóng mặt, đau người, môi khô lưỡi bẩn, sốt cao nhưng mạch không nhanh (điểm này giống bệnh thương hàn).
• Nốt loét do ấu trùng mò đốt: vị trí thường ở vùng da non, có nếp gấp: bẹn, bìu dái, bụng...
• Sưng hạch toàn thân.
• Phát ban: thường từ ngày 4 - ngày 7 của bệnh, hồng ban không ngứa, không đau, tự hết.

Ngoài ra, sốt mò có thể gây ra một số bệnh:

• Rối loạn thần kinh: li bì, mê sảng, hôn mê hoặc kích động.
• Viêm cơ tim, viêm tắc mạch máu, tụt huyết áp vào cuối tuần thứ 2.
• Viêm phổi.
• Rối loạn tiêu hóa, gan lách to.
• Viêm thận.
• Xuất huyết: nôn ra máu, ỉa máu, ho ra máu...

Triệu chứng sốt mò cần xét nghiệm

• Công thức máu: bạch cầu bình thường hoặc tăng, đa nhân trung tính ưu thế, tiểu cầu thường giảm.
• Men gan tăng rất cao có khi tới vài trăm.
• Test nhanh dùng phản ứng ELISA (+)

Diễn biến của bệnh sốt mò

• Có thể tự khỏi sau 6 tuần, miễn dịch không bền vững.
• Nếu không điều trị chết 7%.
• Nếu được điều trị đúng kháng sinh cho kết quả ngoạn mục.

Điều trị bệnh sốt mò 

Kháng sinh

• Doxyxyxlin 100 mg * 2 lần/ ngày.
• Chloramphenicol 50-100 mg/kg/ngày, người lớn 500 mg * 4 lần/ngày.
• Thời gian dùng thuốc: 15 ngày hoặc thêm 3 ngày sau khi cắt sốt.
• Kháng sinh thay thế: Tetracyclin hoặc Rifampicin, Azithromycin.
• Trẻ con dùng Azithromycin.

Phòng bệnh

• Xử lí ổ dịch 
• Bảo vệ cá nhân
• Dự phòng bằng thuốc.