Là bệnh lây do các xoắn khuẩn Borellia được truyền bởi chấy rận hay bọ tùy theo vùng, có các cơn sốt lặp đi lặp lại xen kẽ với các đợt thuyên giảm có vẻ như đã khỏi bệnh.
Nguyên nhân sốt hồi quy
Mầm gây bệnh là các xoắn khuẩn Borellia. Các đợt tái phát là do bị thay đổi cấu trúc gen của vi khuẩn trong quá trình gây bệnh. Do đó, cơ thể phải chịu đựng nhiều đợt nhiễm khuẩn trước khi có khả năng miễn dịch tất cả các biến thể của kháng nguyên
Yếu tố nguy cơ của sốt hồi quy
Sốt hồi quy do chấy rận: đặc hiệu cho người, do Borellia recurrentis, do rận (Pediculus corporis) truyền: chấy rận hút máu bệnh nhân và truyền sang người lành qua các chất mà chúng thải ra (gãi sau khi bị đốt, giết chấy rận ở chỗ bị chúng cắn). Thể này gặp ở một số vùng nhất định có bệnh lưu hành ở châu Á, châu Phi, và Nam Mỹ. Dịch xuất hiện trên toàn thế giới ở những nơi có điều kiện vệ sinh kém. Người là nguồn chứa mầm bệnh.
Sốt hồi quy do bọ: do nhiều loài Borellia khác nhau gây ra, các loài gậm nhấm là nguồn chứa mầm bệnh. Vi khuẩn được truyền ngẫu nhiên sang người qua vết cắn của bọ Ornithodrus. Các vùng có dịch lưu hành là Bắc Phi, Trung Đông, Iran, Ấn Độ, Trung Á và toàn châu Mỹ. Bệnh do bọ cắn nhẹ hơn là do chấy rận.
Chẩn đoán sốt hồi quy
Xét nghiệm cận lâm sàng:
- Phát hiện xoắn khuẩn trong máu trong các thời kì có sốt bằng soi trực tiếp giọt máu đàn (dưới kính hiển vi có độ phóng đại lớn, và nhuộm Giemsa).
- Sinh thiết mô: có thể phát hiện các bonellia bằng phương pháp ngấm bạc hay các phương pháp miễn dịch hóa học.
- Có thể cấy máu ở phòng thí nghiệm chuyên khoa.
- Lấy máu bệnh nhân tiêm truyền cho chuột nhắt: thấy xoắn khuẩn xuất hiện trong máu con vật trong vòng 48 giờ.
- Lấy máu bệnh nhân xét nghiệm thấy: thiếu máu và giảm tiểu cầu,.
- Nước tiểu có: protein niệu, trụ niệu.
- Phản ứng Bordet-wassermann dương tính trong 10-20% số trường hợp.
- Chẩn đoán phân biệt: bệnh vàng da xuất huyết do bệnh xoắn khuẩn, sốt rét, dengue, sốt vàng, sốt thương hàn, sốt rickettsia phát ban.
Điều trị sốt hồi quy
- Thể do bọ truyền: 0,5g tetracyclin, 6 giờ một lần trong 5 - 10 ngày; hoặc procain benzylpenicillin 600.000 đơn vị 12 giờ một lần.
Thể do chấy rận: điều trị như trên. Liều một lần 0,5g tetracyclin hay tiêm một liều 600.000 đơn vị prokain-benzlpenicillin đủ để ngăn cơn sốt. pencillin cần phải được tiêm vào đầu cơn, trước khi nhiệt độ tăng để tránh nhiệt độ phản ứng herxheimer có thể xảy ra.
Phòng ngừa sốt hồi quy
Diệt chấy rận, tiêu diệt các ổ bọ.
(nguồn Sức khỏe đời sống và Trung tâm Truyền thông - Giáo dục sức khỏe Trung ương)
- 28-05-2018 -