Nấm miệng

Nấm miệng là gì ?

Nấm miệng là một tình trạng mà trong đó các loại nấm Candida albicans tích tụ trên niêm mạc miệng.

Triệu chứng của bệnh nấm miệng

Trẻ em và người lớn

Ban đầu, nấm miệng có thể không có triệu chứng đáng chú ý. Các dấu hiệu và triệu chứng có thể phát triển đột ngột, nhưng chúng có thể tồn tại trong một thời gian dài và có thể bao gồm:

• Tổn thương kem trắng trên lưỡi, má bên trong và đôi khi trên vòm miệng, lợi và amiđan.
• Tổn thương với hình giống như pho mát cottage.
• Đau.
• Chảy máu nếu cọ xát hoặc cạo tổn thương.
• Nứt ở góc miệng.
• Cảm giác bông trong miệng.
• Mất vị giác.

Trong trường hợp nặng, các tổn thương có thể lan xuống vào thực quản (Candida thực quản). Nếu điều này xảy ra, có thể gặp khó nuốt hoặc cảm giác như thức ăn đang mắc kẹt trong cổ họng.

Trẻ sơ sinh và phụ nữ cho con bú

Ngoài những tổn thương miệng trắng đặc biệt, trẻ sơ sinh có thể khó cho ăn hoặc khó chịu và cáu kỉnh. Cũng có thể lây nhiễm cho các bà mẹ trong thời gian cho con bú. Các nhiễm trùng sau đó có thể qua lại giữa vú mẹ và miệng của bé. Phụ nữ có vú bị nhiễm candida có thể gặp các dấu hiệu và triệu chứng như:

• Ngứa vú hoặc có những đốm bất thường màu đỏ ở vú, vú nhạy cảm.
• Bóng hoặc da tuyết bong ra ở quầng vú.
• Núm vú đau bất thường khi cho con bú.
• Đau đâm sâu bên trong vú.

Nguyên nhân bệnh nấm miệng

Những bệnh có thể khiến dễ bị nhiễm nấm miệng:

HIV/AIDS

Các đợt nấm miệng tái đi tái lại có thể là dấu hiệu đầu tiên của nhiễm HIV.

Ung thư

Nếu đang đối phó với bệnh ung thư, hệ miễn dịch có thể suy yếu, cả bệnh và phương pháp điều trị như hóa trị và xạ trị, đều tăng nguy cơ nhiễm nấm candida miệng.

Đái tháo đường

Nếu không biết bị bệnh đái tháo đường hoặc bệnh không kiểm soát tốt, nước bọt có thể chứa một lượng lớn đường, kích thích sự phát triển của candida.

Nhiễm nấm âm đạo

Nhiễm nấm âm đạo là do cùng một loại nấm gây bệnh nấm miệng. Mặc dù bị nhiễm nấm thì không nguy hiểm, nếu đang mang thai, có thể gây nấm cho em bé trong lúc sinh ngả âm đạo. Kết quả là trẻ sơ sinh có thể bị nấm miệng.

Yếu tố nguy cơ bệnh nấm miệng

Yếu tố nguy cơ gây ung thư miệng bao gồm:

• Trẻ sơ sinh.
• Có hệ miễn dịch bị tổn thương.
• Trồng răng giả.
• Có bệnh khác, như bệnh tiểu đường hay bệnh thiếu máu.
• Dùng một số thuốc, như thuốc kháng sinh, hay corticosteroid dạng uống hoặc hít.
• Hóa trị liệu hoặc xạ trị ung thư.
• Có bệnh gây khô miệng (chứng khô miệng).
• Hút thuốc.

Chẩn đoán bệnh nấm miệng

Đôi khi một mẫu nhỏ được kiểm tra dưới kính hiển vi để xác định chẩn đoán bệnh nấm lưỡi.
Ở trẻ lớn hay thanh thiếu niên, không có yếu tố nguy cơ khác được xác định, một bệnh có thể là nguyên nhân gây ra bệnh nấm miệng. Nếu bác sĩ nghi ngờ, sẽ khám thực thể và thực hiện một số xét nghiệm máu để tìm các nguồn căn của bệnh.
Nếu nấm có trong thực quản: Nấm lan vào thực quản có thể nghiêm trọng. Để giúp chẩn đoán bệnh này, bác sĩ có thể yêu cầu phải làm một số xét nghiệm sau:

• Ngoáy họng: ngoáy phía sau họng bằng bông vô trùng và mẫu mô được nuôi cấy trên môi trường đặc biệt để giúp xác định vi khuẩn hoặc nấm (nếu có) đang gây ra các triệu chứng.
• Nội soi kiểm tra: trong thủ thuật này, bác sĩ kiểm tra thực quản, dạ dày và phần trên ruột-tá tràng bằng nội soi.

Điều trị bệnh nấm miệng

Mục tiêu của điều trị nấm miệng là để ngăn chặn sự lây lan nhanh chóng của các loại nấm.

Đối với trẻ sơ sinh và bà mẹ cho con bú

Nếu đang cho con bú, trẻ sơ sinh cũng bị nấm miệng, sẽ là tốt nhất nếu là cả hai mẹ con cùng điều trị. Nếu không, có khả năng nhiễm trùng tái phát. Bác sĩ có thể kê toa một loại thuốc kháng nấm nhẹ cho em bé và kem chống nấm cho vú mẹ. Nếu em bé sử dụng một núm vú hoặc nguồn cấp từ chai, rửa sạch núm vú trong dung dịch nước và giấm với phần bằng nhau hàng ngày và phơi khô để ngăn chặn sự phát triển nấm. Ngoài ra, nếu sử dụng máy hút sữa, cần rửa sạch các bộ phận có thể tháo rời trong dung dịch giấm và nước.

Đối với người lớn khỏe mạnh và trẻ em

Nếu là người lớn khỏe mạnh hoặc trẻ em mắc nấm miệng, ăn sữa chua không đường hoặc uống viên nang acidophilus có thể giúp giảm nhiễm trùng. Sữa chua và acidophilus không tiêu diệt các loại nấm, nhưng có thể giúp khôi phục lại các vi khuẩn bình thường trong cơ thể. Nếu bệnh vẫn còn, bác sĩ sẽ kê toa một loại thuốc chống nấm.

Đối với người lớn có hệ miễn dịch suy yếu

Thông thường, bác sĩ sẽ khuyên nên sử dụng một thuốc kháng nấm, có thể một trong các dạng bao gồm viên ngậm, viên nén hoặc chất lỏng.
Candida albicans có thể trở nên kháng với thuốc kháng nấm, đặc biệt là ở những người bị nhiễm HIV giai đoạn cuối. Một loại thuốc được biết đến như amphotericin B có thể được sử dụng khi các thuốc khác không hiệu quả.
Một số thuốc kháng nấm có thể gây tổn thương gan. Vì lý do này, bác sĩ có thể sẽ thực hiện xét nghiệm máu để theo dõi chức năng gan, đặc biệt nếu cần điều trị kéo dài hoặc có tiền sử bệnh gan.

Phòng ngừa bệnh nấm miệng

Thực hiện tốt vệ sinh răng miệng: 

• Đánh răng ít nhất 2 lần/ngày và dùng chỉ nha khoa ít nhất 1 lần. 
• Thay thế bàn chải đánh răng thường xuyên cho đến khi bệnh khỏi hẳn. 
• Tránh dùng nước súc miệng hoặc thuốc xịt. 
• Không dùng chung bàn chải đánh răng.
• Súc miệng bằng nước muối ấm.
• Sử dụng miếng đệm cho con bú nếu đang cho con bú, điều này sẽ giúp ngăn ngừa các loại nấm lây lan đến quần áo. 
• Nếu không sử dụng tấm lót dùng 1 lần, rửa các miếng đệm và áo ngực cho con bú trong nước nóng với thuốc tẩy.

Cần đi khám định kỳ nha khoa thường xuyên, nhất là bệnh nhân bị tiểu đường hoặc đeo răng giả. Ngoài ra, cần cố gắng hạn chế lượng đường và nấm men có chứa trong các loại thực phẩm hàng ngày.