GÃY CÁC XƯƠNG VÙNG CỔ CHÂN

Khi bị vấp nhẹ làm trẹo cổ chân hoặc bàn chân, bạn chớ nên xem thường vì chỉ một lực như vậy cũng đủ gây gãy xương mắt cá, toác khớp, phải phẫu thuật chỉnh sửa lại. Cũng không nên tự điều trị theo kiểu đắp lá, bó thuốc... vì những biện pháp này thường gây nhiều biến chứng.
Biến chứng khó chịu nhất của bó thuốc là gây viêm da. Ngay dưới da cổ chân là xương và máu tụ do chấn thương nên rất dễ phát sinh nhiễm trùng lan rộng vào trong khớp, trong xương gãy và mô lành xung quanh. Lá thuốc không rửa sạch có thể gây nhiễm trùng hoại tử sinh hơi rất nguy hiểm, làm thối cả chân.

Một số điều cần biết lưu ý khác:

• Chấn thương vùng cổ chân đặc biệt dễ sưng hơn trên gối. Ngay dưới da là xương và bao khớp - tổ chức có nhiều mạch máu nuôi. Vì vậy, vùng này dễ chảy máu nhiều hơn. Quanh cổ chân còn có rất nhiều tĩnh mạch nông lớn, dễ gây hiện tượng sưng phù do ứ trệ máu trở về tim.
• Chấn thương cổ chân thường đau ít và không kéo dài, hay có cảm giác thốn. Ngay cả khi bị gãy xương, đau chỉ xuất hiện trong tuần lễ đầu. Đó cũng là lý do khiến người ta ít chú ý đến tổn thương.
• Sưng kéo dài thường là nguyên nhân chính khiến bệnh nhân đến cơ sở y tế kiểm tra lại tổn thương. Đa số người bệnh lo lắng không hiểu tại sao hết đau rồi nhưng vẫn còn sưng nhiều tuần sau chấn thương.
• Chấn thương cổ chân thường giới hạn cử động cổ chân như gấp lòng hay gấp lưng bàn chân, làm người bệnh có dáng đi khập khiễng. Nếu biến chứng này xảy ra sau chấn thương, nhiều khả năng có tổn thương xương khớp ở cổ chân.
• Đau quanh mắt cá kèm theo sưng nhẹ có thể là dấu hiệu viêm khớp cổ chân sau chấn thương; thường là do viêm hoạt mạc khớp dưới sên (hội chứng sinus-tarsi) sau khi bị tổn thương các dây chằng cổ chân. Tình trạng này khiến người bệnh khó chịu vì đã uống thuốc kháng viêm dài ngày mà không hết hẳn.
• Nguyên tắc xử trí ban đầu là R - I - C - E. R (rest) là nằm nghỉ, hạn chế cử động cổ chân, có thể tiến hành gắn nẹp bảo vệ. I (ice) là chườm lạnh quanh cổ chân bằng túi nylon đựng nước đá. C (compression) là dùng băng thun băng ép vừa phải từ bàn chân lên đến gối để hạn chế sự sưng do ứ trệ máu tĩnh mạch. E (elevation) là nằm kê chân cao giúp sự lưu thông máu tĩnh mạch được dễ dàng hơn. Chú ý không nên kê quá cao, thường khoảng 10-20 cm là vừa. Kê cao quá sẽ làm tê chân do giảm lượng máu động mạch xuống bàn chân.
• Khi bị chấn thương cổ chân, nên chụp X-quang để sớm phát hiện gãy xương hay trật khớp (gãy mắt cá, gãy xương sên, trật khớp cổ chân, gãy trần chày, gãy xương gót).
• Nếu không gãy xương, đa số bệnh nhân bị tổn thương dây chằng cổ chân và bao khớp, còn gọi là bong gân. Cần cố định tư thế cổ chân trong một thời gian để các dây chằng lành tốt (thường là 3-6 tuần). Sau đó phải tập cổ chân trong khoảng vài tuần nữa mới có thể phục hồi như trước chấn thương.

(Nguồn: BS Huỳnh Bá Lĩnh, Sức Khoẻ & Đời Sống)