Bệnh đậu mùa khỉ: Dấu hiệu nhận biết và cách phòng ngừa

Các dấu hiệu nhận biết bệnh đậu mùa khỉ

Các dấu hiệu nhận biết của bệnh đậu mùa khỉ có thể bao gồm:

• Sốt
• Đau đầu
• Đau cơ và đau lưng
• Sưng hạch bạch huyết
• Ớn lạnh
• Kiệt sức
• Phát ban: có thể trông giống như mụn nhọt hoặc mụn nước xuất hiện trên mặt, bên thành miệng và trên các bộ phận khác của cơ thể như bàn tay, bàn chân, ngực, bộ phận sinh dục hoặc hậu môn.

Ban nước sẽ trải qua nhiều giai đoạn khác nhau trước khi hồi phục hoàn toàn. Bệnh thường kéo dài 2-4 tuần. Đôi khi, triệu chứng đầu tiên sẽ là phát ban, sau đó mới tới các triệu chứng khác. Một số người có thể chỉ bị phát ban mà không kèm theo bất kỳ triệu chứng nào nữa.

Phát ban thường bắt đầu trên mặt, sau đó lan ra các bộ phận khác của cơ thể, có thể bao gồm cả bộ phận sinh dục và hậu môn.

Ban đậu mùa khỉ đôi khi bị nhầm lẫn ban của bệnh thủy đậu. Bắt đầu với những nốt, sau đó thành những mụn nước nhỏ chứa đầy dịch. Những mụn nước này cuối cùng sẽ đóng vảy và sau đó tự rụng mất.

Hình ảnh của bệnh đậu mùa khỉ

Bệnh đậu mùa khỉ lây lan như thế nào?

Bệnh đậu mùa khỉ lây lan theo nhiều cách khác nhau - từ người sang người thông qua:

• Tiếp xúc trực tiếp nốt ban, vảy, hoặc dịch cơ thể của người nhiễm bệnh đậu mùa khỉ
• Dịch tiết từ đường hô hấp khi tiếp xúc kéo dài, đối diện diện hoặc khi tiếp xúc thân mật với người bệnh, chẳng hạn như hôn, âu yếm hoặc quan hệ tình dục
• Chạm vào các vật dụng (chẳng hạn như quần áo hoặc khăn trải giường) mà trước đó có dính vết phát ban hoặc chất dịch cơ thể của người bệnh
• Mẹ mang thai có thể truyền virus sang thai nhi qua nhau thai

Mọi người cũng có thể bị lây bệnh đậu mùa khỉ từ động vật bị nhiễm, khi bị động vật đó cào hoặc cắn hoặc khi chế biến hoặc ăn thịt hay tiêu thụ các thực phẩm khác từ động vật nhiễm bệnh.

Bệnh đậu mùa khỉ có khả năng lây lan từ khi các triệu chứng bắt đầu cho đến khi vết ban lành hoàn toàn và có lớp da mới hình thành. Bệnh thường kéo dài 2-4 tuần. Những người nhiễm bệnh nhưng không có các triệu chứng thì không thể truyền vi-rút cho người khác. Tới thời điểm 07/2022, các nhà khoa học vẫn chưa biết liệu bệnh đậu mùa khỉ có thể lây lan qua tinh dịch hoặc dịch âm đạo hay không.

Phòng ngừa bệnh đậu mùa khỉ

Nên:

• Rửa tay bằng xà phòng và nước thường xuyên hoặc sử dụng chất khử trùng tay có cồn.
• Trao đổi với bạn tình về sức khỏe tình dục và bất kỳ triệu chứng nào họ có thể có.
• Học cách nhận biết các triệu chứng của bệnh đậu khỉ nếu bạn có quan hệ tình dục, đặc biệt là khi bạn có bạn tình mới.
• Tạm ngừng quan hệ tình dục và các tiếp xúc thân mật nếu có các triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ cho đến khi được bác sĩ thăm khám và cho biết đã hết nguy cơ lây truyền bệnh.
• Tự cách ly nếu bị phát ban hoặc có các triệu chứng khác, đồng thời ở trong phòng riêng hoặc khu vực riêng biệt cách ly khỏi người hoặc vật nuôi cùng nhà.

Đừng:

• Cầm hoặc chạm vào chăn ga gối nệm, khăn tắm hoặc quần áo của người bị bệnh đậu mùa khỉ.
  tiếp xúc gần, da kề da với những người bị đang phát ban trông giống bệnh đậu mùa khỉ.
• Chạm vào vết phát ban hoặc vảy ban của người bị bệnh đậu mùa khỉ.
• Hôn, ôm, âu yếm hoặc quan hệ tình dục với người bị bệnh đậu mùa khỉ.
• Dùng chung dụng cụ ăn uống hoặc cốc với người bị bệnh đậu mùa khỉ.
• Tiếp xúc gần (trong vòng 1 mét) với những người có thể bị bệnh đậu mùa khỉ.
• Đến gần động vật hoang dã hoặc đi lạc, kể cả những con vật có vẻ đang ốm hoặc đã chết, khi đi du lịch ở tây và trung Phi
• Ăn hoặc chạm vào thịt động vật hoang dã khi đi du lịch ở Tây và Trung Phi

Chích ngừa

Trung tâm phòng chống dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) khuyến cáo nên tiêm phòng cho những người đã tiếp xúc với bệnh đậu mùa khỉ và những người có nguy cơ cao, bao gồm:

• Những người đã được các nhân viên y tế chính phủ xác định là người tiếp xúc với người bị bệnh đậu mùa khỉ
• Những người có thể đã tiếp xúc với bệnh đậu mùa khỉ, chẳng hạn như:
  • Những người biết rằng một trong những người bạn tình của họ trong 2 tuần qua đã được chẩn đoán mắc bệnh đậu mùa khỉ.
  • Những người có nhiều bạn tình trong 2 tuần qua ở khu vực nhiễm bệnh đậu mùa khỉ.
• Những người làm công việc có thể tiếp xúc với các loại vi-rút trực tràng, chẳng hạn như:
  • Nhân viên phòng thí nghiệm thực hiện xét nghiệm vi-rút trực tràng
  • Nhân viên phòng thí nghiệm xử lý môi trường nuôi cấy hoặc động vật có virus orthopox
  • Một số nhân viên y tế hoặc nhân viên y tế công cộng

Vaccine ngừa bệnh đậu mùa khỉ

Bệnh đậu mùa khỉ do một loại vi rút tương tự như bệnh đậu mùa gây ra. Thuốc chủng ngừa bệnh đậu mùa (MVA) do vậy có mức độ bảo vệ tốt đối với bệnh đậu mùa khỉ.

Ở Anh, các cá nhân sau đây nên được chích ngừa:

• Một số nhân viên y tế
• Một số người đồng tính nam, lưỡng tính hoặc quan hệ tình dục với những người đàn ông khác
• Những người đã tiếp xúc gần gũi với người bị bệnh đậu mùa khỉ

Thông tin về vaccine ngừa đậu mùa khỉ ở Mỹ - cập nhật lần cuối 30/06/2022:

• Hai loại vắc xin đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cấp phép để ngăn ngừa nhiễm bệnh đậu mùa khỉ là JYNNEOS (còn được gọi là Imvamune hoặc Imvanex) và ACAM2000.
• Tại Hoa Kỳ, nguồn cung JYNNEOS hiện còn hạn chế, dự kiến ​​sẽ có nhiều hơn trong những tuần và tháng tới.
• Có rất nhiều nguồn cung cấp ACAM2000. Tuy nhiên, vắc-xin này không nên được sử dụng cho những người có một số vấn đề sức khỏe, bao gồm hệ thống miễn dịch suy yếu, có các bệnh về da như viêm da dị ứng / chàm hoặc đang mang thai.
• Chưa có dữ liệu về mức độ hiệu quả của các loại vắc xin này trong đợt bùng phát hiện nay.
• Mọi người sẽ được coi là đã được tiêm phòng đầy đủ vào khoảng 2 tuần sau khi tiêm mũi JYNNEOS thứ hai và 4 tuần sau khi được tiêm mũi ACAM2000. Tuy nhiên, những người đã được chủng ngừa vẫn nên tiếp tục thực hiện các bước phòng ngừa để khỏi bị lây nhiễm, bằng cách tránh tiếp xúc gần, da kề da, tiếp xúc thân mật với người bị bệnh đậu mùa khỉ.
• Để hiểu rõ hơn về lợi ích bảo vệ của những loại vắc xin này trong đợt bùng phát hiện nay, CDC Hoa Kỳ sẽ thu thập dữ liệu về bất kỳ tác dụng phụ nào và liệu những người bị nhiễm có tự tạo ra bất kỳ sự khác biệt nào về mức độ bảo vệ so với vắc xin hay không.

Bệnh đậu mùa khỉ do một loại vi rút tương tự như bệnh đậu mùa gây ra. Thuốc chủng ngừa bệnh đậu mùa (MVA) do vậy có mức độ bảo vệ tốt đối với bệnh đậu mùa khỉ.

Các cá nhân sau đây nên được chích ngừa:

• Một số nhân viên y tế
• Một số người đồng tính nam, lưỡng tính hoặc quan hệ tình dục với những người đàn ông khác
• Những người đã tiếp xúc gần gũi với người bị bệnh đậu mùa khỉ

Điều trị bệnh đậu mùa khỉ

Bệnh đậu mùa khỉ thường nhẹ và hầu hết mọi người thường tự khỏi trong vòng vài tuần mà không cần điều trị.

Tuy nhiên, nếu các triệu chứng trở nên ngày càng nghiêm trọng hơn và khiến người bệnh cảm thấy không khỏe, bệnh nhân có thể cần được điều trị tại bệnh viện.

Nguy cơ phải điều trị tại bệnh viện tăng cao đối với:

• Người lớn tuổi
• Trẻ nhỏ
• Những người đang có bệnh khác hoặc đang dùng thuốc ảnh hưởng đến hệ miễn dịch

Không có phương pháp điều trị đặc hiệu cho bệnh nhiễm vi rút đậu mùa khỉ. Tuy nhiên, vi rút đậu mùa khỉ và bệnh đậu mùa giống nhau về cấu trúc di truyền, có nghĩa là thuốc kháng vi rút và vắc xin được phát triển để bảo vệ chống lại bệnh đậu mùa có thể được sử dụng để ngăn ngừa và điều trị nhiễm vi rút đậu mùa khỉ.

Các thuốc kháng vi-rút, chẳng hạn như tecovirimat (TPOXX), có thể được khuyến nghị cho những người có nhiều nguy cơ biến chứng nặng, như các bệnh nhân có hệ thống miễn dịch suy yếu.

Nếu bạn có các triệu chứng của bệnh đậu khỉ, bạn nên tư vấn với bác sĩ, ngay cả khi bạn cho rằng mình không tiếp xúc với người bị bệnh đậu mùa khỉ.

Bởi vì bệnh có thể lây qua tiếp xúc gần gũi, điều quan trọng là phải tự cách ly khi nhận chẩn đoán nhiễm bệnh. Bệnh nhân có thể tự cách ly tại nhà nếu các triệu chứng nhẹ.

LƯU Ý

Ở Việt Nam, tính tới thời điểm 25/07/2022 chưa có nguồn vaccine đậu mùa khỉ lẫn vaccine đậu mùa. Thủy đậu là một chủng bệnh khác, do đó không thể chích vaccine thủy đậu để thay thế.