Nếu bạn có lượng cholesterol cao, đó là hậu quả của những yếu tố thường gặp như gen, chế độ ăn, ít tập thể dục, tuổi và giới. Nhưng trong một số trường hợp, lượng cholesterol cao có thể do những bệnh khác hoặc những thuốc được kê rộng rãi.
Được biết đến như tăng lipid thứ phát hay tăng lipid mắc phải, tình trạng này thường là hậu qủa của những rối loạn khác làm thay đổi thành phần lipid của bệnh nhân.
Nhưng bạn đối mặt với nguy cơ sức khỏe tương tự của tăng cholesterol - đột quỵ, nhồi máu cơ tim và bệnh tim mạch. Lượng cholesterol cao cần được kiểm soát liên quan đến nguồn gốc của chúng.
Ngoài những nguy cơ vừa đề cập, mối liên hệ giữa nguyên nhân của tăng lipid máu nguyên phát và thứ phát đặc biệt quan trọng khi lượng triglyceride cao xảy ra với những trường hợp tăng lipid máu mắc phải. Trong sự phối hợp, 2 tình trạng này dẫn đến viêm tụy, một tình trạng viêm ở tụy có thể đe dọa tính mạng.
Các bệnh có thể gây tăng cholesterol
Những bệnh nào có thể dẫn đến tăng lipid máu mắc phải? Đó có thể là tiểu đường và tiền tiểu đường. Chúng là những rối loạn lipid thường gặp ở nhiều quốc gia và trực tiếp liên quan đến tình trạng béo phì.
Không phải tất cả cholesterol xấu - LDL đều giống nhau. Các phân tử LDL được gọi là LDL nhỏ, dày đặc có thể dẫn đến xơ vữa động mạch.
Những bệnh nhân tiểu đường có lượng LDL bình thường, nhưng thực ra không phải như vậy. Kiểu hình mà bạn luôn thấy là tăng triglyceride, và giảm HDL và LDL.
Ngoài tiểu đường và tiền tiểu đường, những bệnh liên quan đến tăng lipid máu mắc phải bao gồm:
- Suy giáp
- Hội chứng Cushing
- Suy thận
- Hội chứng thận hư
- Nghiện rượu
- Rối loạn nội tiết và chuyển hóa
- Chán ăn do tâm trạng
Những tình trạng trên đều ảnh hưởng đến cholesterol và triglyceride trong mạch máu theo nhiều cách. Ví dụ, suy giáp và sau đó là lượng thyroxine thấp sẽ có ảnh hưởng làm tăng lượng cholesterol, LDL, triglyceride và những loại lipid khác liên quan đến bệnh tim mạch.
Trong những trường hợp khác, mối liên hệ giữa tăng lipid máu nguyên phát và thứ phát không được hiểu hoàn toàn. Mối liên hệ giữa tâm trạng chán ăn và lượng cholesterol cao vẫn đang được nghiên cứu do những người chán ăn có lượng cholesterol nạp vào thấp.
Dùng thuốc và tăng lipid máu mắc phải
Một số loại thuốc và liệu pháp hormone có liên quan đến tăng lipid máu mắc phải và những thay đổi khác trong lượng lipid máu.
Estrogen và corticosteroids có thể tăng lượng triglyceride và HDL, trong khi thuốc steroid đồng hóa sẽ thường làm giảm lượng HDL. Viên thuốc tránh thai có thể tăng lượng cholesterol và tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, phụ thuộc và loại và liều progestin/estrogen.
Thuốc chẹn beta – một nhóm thuốc kê cho những tình trạng nhất định như tăng huyết áp, tăng áp lực nhãn cầu, và đau nửa đầu, thường làm tăng lượng triglyceride trong khi làm giảm HDL. Retinoids được dùng để kiểm soát vảy nến và những loại ung thư da, và đôi khi liên quan đến tăng LDL và triglyceride.
Thuốc lợi tiểu là những thuốc được kê để giảm tích tụ dịch trong cơ thể. Nhóm thuốc lợi tiểu thiazide thường được sử dụng để điều trị tăng huyết áp cũng làm tăng cholesterol và triglyceride. Có những nghiên cứu đang tiến hành trong lĩnh vực này vì một số nghiên cưu cho thấy giảm liều thuốc lợi niệu phối hợp với thuốc khác có thể là giảm bệnh tim mạch.
Trong hầu hết các trường hợp, kiểm soát bệnh nền hoặc dừng thuốc có liên quan đến tăng lipid máu mắc phải, sẽ dẫn đến lượng cholesterol lành mạnh hơn. Trong những trường hợp khác, trị liệu hướng đến việc làm giảm cholesterol có thể cần thiết. Điều này bao gồm thay đổi lối sống, tập thể dục và chế độ ăn, nhưng trong trường hợp khác, thuốc giảm cholesterol có thể cần thiết.
Bất kì nguyên nhân gì làm tăng cholesterol, hãy hành động
Thất bại trong điều trị những trường hợp tăng lipid máu mắc phải có thể dẫn đến những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Và vì rối loạn chuyển hóa hay tăng lipid máu mắc phải là một yếu tố nguy cơ rất lớn cho bệnh tim mạch, lớn hơn cả rối loạn lipid máu nguyên phát, nên bạn không nên chần chừ trong việc điều trị và kiểm soát cholesterol máu.
Theo VerywellViện y học ứng dụng Việt Nam
