Testosteron là một loại hóc-môn nam nhưng cơ thể phụ nữ cũng sản xuất ra nó. Quá ít testosteron ở nam giới hoặc quá nhiều ở phụ nữ có thể gây ra những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Nó cũng có thể gây ra những đặc điểm bất thường về giới tính của bạn.
Tinh hoàn sản xuất ra testosteron ở nam và buồng trứng ở nữ làm nhiệm vụ này. Testosteron đóng vai trò trong việc hình thành các đặc điểm về lông tóc, khối lượng cũng như sức mạnh của cơ. Nam giới có nồng độ testosteron thấp có thể bị giảm các đặc điểm này nhưng nếu nó quá nhiều ở phụ nữ có thể gây ra sự phát triển mạnh về lông tóc, khối cơ.
Bạn có thể cân nhắc làm xét nghiệm testosteron nếu bạn xuất hiện các đặc điểm cho thấy nồng độ hóc-môn này không nằm trong giới hạn bình thường.
Nồng độ testosteron bình thường và bất thường
Nồng độ testosteron bình thường nằm trong khoảng 300-1000 ng/dl ở nam giới và 15-70ng/dl.
Vấn đề phổ biến nhất liên quan đến nồng độ testosteron ở nam là thiểu năng sinh dục, hay còn gọi là nồng độ testosteron thấp. Những triệu chứng và dấu hiệu thường gặp bao gồm:
- Giảm hứng thú tình dục
- Không có khả năng cương cứng dương vật
- Vô sinh
- Mệt mỏi
Những phụ nữ có quá nhiều testosteron có thể bị phát triển lông tóc nhiều trên mặt và toàn bộ cơ thể, giọng nói trầm hơn, vòng ngực nhỏ hoặc nhiều mụn trứng cá. Những biểu hiện này có thể gây ra do hội chứng buồng trứng đa nang, bệnh còn có thể dẫn đến khó thụ thai và kinh nguyệt bất thường.
Nồng độ testosteron quá cao hoặc quá thấp ở nam và nữ có thể chỉ ra những vấn đề nghiêm trọng khác nhau. Nồng độ hóc-môn này quá cao có thể là dấu hiệu của ung thư buồng trứng hoặc ung thư tinh hoàn. Một số bệnh lí mạn tính hoặc vấn đề của tuyến yên có thể dẫn đến nồng độ testosteron thấp.
Những dấu hiệu của lượng testosteron bất thường ở trẻ em thường biểu hiện rõ rệt hơn. Xét nghiệm testosteron thường được chỉ định ở những trẻ có dấu hiệu phát triển bất thường, ví dụ như dậy thì muộn. Những trẻ trai có nồng độ hóc-môn này thấp có thể bị dậy thì muộn, không có lông nách, lông mu, và khối cơ phát triển kém; nhưng khi quá nhiều testosteron lại gây dậy thì sớm và mạnh mẽ hơn bình thường. Những trẻ nữ có thể chậm có kinh nguyệt hoặc quá nhiều lông tóc nếu lượng testosteron cao.
Quá nhiều testosteron trong hội chứng tăng sản thượng thận bẩm sinh
Đôi khi lượng testosteron quá cao có thể gây ra do hội chứng tăng sản thượng thận bẩm sinh. Trẻ nam sẽ có dương vật lớn hơn bình thường và trẻ nữ có bất thường bộ phận sinh dục khi mới sinh. Tùy thuộc vào mức độ nặng nhẹ mà có thể biểu hiện giọng nói trầm hơn ở nam và phát triển lông tóc trên mặt ở nữ.
Bệnh có thể được chẩn đoán sớm ở trẻ em thông qua các triệu chứng như mất nước, ăn uống kém và các triệu chứng khác. Những trẻ có triệu chứng này thường còi cọc mặc dù chúng có thể có chiều cao tốt khi còn nhỏ.
Xét nghiệm testosteron được tiến hành như thế nào?
Xét nghiệm testosteron cũng được thực hiện đơn giản như một xét nghiệm máu thông thường và được làm vào buổi sáng khi hóc-môn này có nồng độ cao nhất. Đôi khi nó thường được làm lại để đánh giá chính xác.
Trước khi làm kiểm tra, bác sĩ có thể yêu cầu bạn ngừng uống bất kì loại thuốc nào có thể làm ảnh hưởng đến lượng hóc-môn trong máu. Tùy thuộc vào những triệu chứng của bạn mà bác sĩ sẽ có những thăm khám lâm sàng nhất định.
Những yếu tố nào có thể ảnh hưởng đến lượng testosteron của bạn?
Các bệnh lí về gan, nghiện rượu và các thuốc steroid cũng có thể làm giảm lượng testosteron trong cơ thể. Nhưng một số thuốc khác như thuốc chống co giật lại làm tăng nồng độ testosteron.
Bạn nên đến bác sĩ để kiểm tra nồng độ testosteron của mình nếu bạn nghi ngờ mình có biểu hiện bất thường hoặc con của bạn có các vấn đề về phát triển thể chất. Phát hiện những triệu chứng này càng sớm thì việc điều trị càng mang lại nhiều hiệu quả.
Bs. Trần Thanh Thanh - Viện Y học ứng dụng Việt Nam- Theo HealthlineViện y học ứng dụng Việt Nam
