Say Nóng

Miễn trừ trách nhiệm: Thông tin này không nhằm mục đích thay thế cho tư vấn và kết luận từ chuyên gia y tế, hướng dẫn điều trị khẩn cấp hoặc quy trình đào tạo sơ cứu chính thức. Không sử dụng thông tin này để chẩn đoán hoặc xây dựng kế hoạch điều trị cho bất kỳ vấn đề sức khỏe hoặc bệnh lý nào mà chưa tham vấn trực tiếp với chuyên gia y tế. Nếu bạn đang ở trong một tình trạng y tế khẩn cấp hoặc đe dọa đến tính mạng, hãy tìm kiếm sự trợ giúp từ các cơ sở y tế ngay lập tức.

Say nóng hay lả nhiệt là chứng kiệt sức do nhiệt, một trong những hội chứng liên quan đến nhiệt độ cao. Các hội chứng này có mức độ ảnh hưởng từ nhẹ đến nghiêm trọng - có khả năng đe dọa tính mạng. Các loại bệnh liên quan đến nhiệt khác bao gồm phát ban do nhiệt, chuột rút do nhiệt (chứng trúng nhiệt co giật), ngất do nhiệt, say nắng và sốc nhiệt.

Say nóng có thể xảy ra khi cơ thể mất quá nhiều nước hoặc muối — thường là do đổ mồ hôi quá nhiều hoặc bị mất nước. Chứng say nóng có thể xảy ra đột ngột hoặc diễn tiến theo thời gian, thường là sau khi lao động, tập thể dục hoặc vui chơi dưới trời nóng.

• Da ẩm, mát và nổi da gà khi trời nóng
• Đổ mồ hôi nhiều
• Ngất xỉu
• Chóng mặt
• Mệt mỏi
• Mạch yếu, nhanh
• Huyết áp thấp khi đứng lên
• Cơ bắp bị chuột rút
• Buồn nôn hoặc nôn mửa
• Đau đầu
• Khát nước
• Hơi thiếu tỉnh táo
• Tiểu ít

Nếu không được điều trị, say nóng có thể dẫn đến sốc nhiệt, một tình trạng sức khỏe có nguy cơ đe dọa tính mạng. Nếu bạn nghi ngờ mình bị say nóng, hãy thực hiện ngay các bước sau:

• Đưa nạn nhân ra khỏi nơi nóng bức và di chuyển vào nơi râm mát hoặc có máy điều hòa nhiệt độ.
• Đặt bệnh nhân nằm xuống, đồng thời nâng cao chân và bàn chân lên một chút.
• Cởi bỏ bớt các quần áo chật hoặc nặng.
• Cho người đó uống nước lạnh, đồ uống thể thao không chứa caffein và có chứa chất điện giải hoặc đồ uống không cồn khác không chứa caffein.
• Làm mát người bệnh bằng cách phun nước mát hoặc miếng bọt biển thấm nước mát và quạt.
• Theo dõi biểu hiện của bệnh nhân kỹ lưỡng.

Gọi bác sĩ nếu các dấu hiệu hoặc triệu chứng xấu đi hoặc nếu tình trạng của bệnh nhân không cải thiện sau khi thực hiện các biện pháp sơ cứu.

Gọi cấp cứu nếu tình trạng bệnh nhân trở nên tồi tệ hơn, đặc biệt nếu họ:

• Ngất xỉu
• Kích động
• Lú lẫn
• Co giật
• Không thể uống nước
• Thân nhiệt trung tâm — được đo bằng nhiệt kế ở trực tràng — là 40 độ C, dấu hiệu của sốc nhiệt.

Say nóng và lả nhiệt là những tình trạng sức khỏe liên quan đến việc cơ thể không thể tự làm mát trong điều kiện nhiệt độ cao. Các tình trạng này có thể biến chứng từ nhẹ đến nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng. Ngoài say nóng và lả nhiệt, các vấn đề sức khỏe khác liên quan đến nhiệt bao gồm phát ban do nhiệt, chuột rút do nhiệt, ngất do nhiệt, say nắng và sốc nhiệt.

Say nóng thường xảy ra do mất nước hoặc mất muối quá mức, thường gặp ở những người làm việc hoặc vận động mạnh dưới trời nóng. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu và triệu chứng của say nóng là rất quan trọng để có biện pháp xử lý kịp thời, tránh các biến chứng nghiêm trọng.

Khi nghi ngờ một người bị say nóng, điều quan trọng là phải đánh giá tình hình và xác định mức độ nghiêm trọng của tình trạng. Nếu tình trạng không cải thiện sau khi áp dụng các biện pháp sơ cứu hoặc nếu người đó có các triệu chứng nghiêm trọng như ngất xỉu, kích động, lú lẫn, co giật, không thể uống nước, hoặc thân nhiệt trung tâm cao đến 40 độ C, cần gọi cấp cứu ngay lập tức.

Trong trường hợp không thể đến ngay cơ sở y tế, việc gọi video cho bác sĩ qua ứng dụng Wellcare có thể là một giải pháp tạm thời để nhận hướng dẫn cụ thể.

1. Di chuyển nạn nhân ra khỏi nơi nóng bức: Tìm một nơi râm mát hoặc có máy điều hòa nhiệt độ.
2. Nâng cao chân và bàn chân: Đặt bệnh nhân nằm xuống và nâng cao chân để cải thiện tuần hoàn máu.
3. Cởi bỏ quần áo chật: Giảm bớt áp lực và cho phép cơ thể thoát nhiệt dễ dàng hơn.
4. Uống nước lạnh và đồ uống không caffein: Cung cấp đủ nước và chất điện giải cho cơ thể.
5. Làm mát cơ thể: Sử dụng nước mát, miếng bọt biển thấm nước mát và quạt để giảm nhiệt độ cơ thể.
6. Theo dõi sát sao: Quan sát biểu hiện và tình trạng của bệnh nhân.

Say nóng không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến sốc nhiệt, một tình trạng nguy hiểm có thể đe dọa tính mạng. Các dấu hiệu của biến chứng nghiêm trọng bao gồm ngất xỉu, kích động, lú lẫn, co giật, và thân nhiệt trung tâm cao đến 40 độ C.

Để phòng tránh say nóng và lả nhiệt, hãy:

• Mặc quần áo rộng rãi, nhẹ và thoáng khí khi ra ngoài trời nóng.
• Uống đủ nước và đồ uống không caffein để duy trì sự cân bằng nước và chất điện giải.
• Hạn chế hoạt động ngoài trời vào những giờ nắng nóng nhất.
• Sử dụng kem chống nắng để bảo vệ da khỏi tác động của tia UV.

Danh sách vật dụng cần thiết cho hộp sơ cứu tại nhà:

• Nước uống và đồ uống thể thao không chứa caffein
• Miếng bọt biển hoặc khăn mát
• Quạt cầm tay
• Nhiệt kế
• Kem chống nắng

Nhớ rằng, việc nhận biết sớm và xử lý kịp thời có thể giúp ngăn chặn các biến chứng nghiêm trọng của say nóng và lả nhiệt. Hãy luôn chuẩn bị sẵn sàng và biết cách phản ứng nhanh chóng trong tình huống khẩn cấp.

Biên dịch bởi Wellcare (Nguồn: Mayo Clinic) - 21-05-2022