Nhiễm trùng huyết

Nhiễm trùng huyết là tập hợp những biểu hiện lâm sàng của một tình trạng nhiễm trùng - nhiễm độc toàn thân nặng, có nguy cơ tử vong nhanh do choáng (shock) và suy cơ quan, gây ra bởi sự xâm nhập liên tục của vi khuẩn và các độc tố của chúng vào máu xuất phát từ một ổ nhiễm khuẩn khởi điểm.

(Ảnh minh họa)

Khác với vãng khuẩn huyết (Bacteremia) là vi khuẩn chỉ vào máu một lần rồi đến gây bệnh ở các bộ phận và không có biểu hiện lâm sàng nặng. Vi khuẩn bất kể độc tính mạnh hay yếu đều có thể gây nhiễm khuẩn huyết khi sức đề kháng của cơ thể giảm.

Trong trường hợp ổ nhiễm trùng ở sâu trong nội tạng như: gan, mật, tiêu hóa, tiết niệu… cần thăm khám kỹ mới phát hiện được. Ví dụ:

• Nhiễm trùng huyết sau vết thương nhiễm trùng, vết thương trên da: da vùng vết thương viêm tấy, sưng nóng đỏ đau, đôi khỉ chỉ là một vết sẹo đã lành.
• Nhiễm trùng huyết sau viêm họng: sưng tấy, phù nề vùng họng.
• Nhiễm trùng huyết do nhổ răng, đinh râu: sưng cả vùng mặt, hàm, mắt lồi và sưng chứng tỏ có cả viêm tắc tĩnh mạch xoang hang.
• Nhiễm trùng huyết do sót rau sau đẻ: tử cung to, chảy sản dịch hôi.

• Sốt cao rét run
• Thoạt đầu rét run, run bắp thịt, đau mình mẩy, sau đó phải đắp chăn vì rét.
• Nhiệt độ tăng cao dần, một ngày có thể nhiều cơn.
• Các kiểu sốt: sốt liên tục, sốt cao dao động hoặc thất thường không theo quy luật.
• Hạ thân nhiệt: gặp trong các trường hợp nặng do cơ thể mất khả năng đề kháng, trung tâm điều hòa thân nhiệt bị nhiễm độc.

• Tinh thần, thần kinh: kích thích, mê sảng hoặc lơ mơ, li bì.
• Tim mạch: mạch nhanh nhỏ, không đều, huyết áp thấp hoặc hạ.
• Hô hấp: thở nhanh nông.
• Tiêu hóa: lưỡi khô bẩn, viêm xuất huyết dạ dày, ruột.
• Da: xanh tái, có khi có ban xuất huyết.
• Trong trường hợp nặng sẽ xuất hiện sốc nhiễm khuẩn.

• Có thể có nốt phỏng mủ trong, có chứa vi khuẩn.
• Có khi xuất huyết do rối loạn đông máu, thời gian đông máu kéo dài, Prothrombin giảm.
• Gan lách: sưng to, ấn tức, mật độ mềm.

• Bạch cầu: tăng, tăng tỷ lệ đa nhân trung tính.
• Hồng cầu: số lượng giảm, Hb giảm.
• Nặng: cơ thể suy kiệt, bạch cầu giảm, tỷ lệ đa nhân trung tính cũng giảm.
• Tiểu cầu: số lượng và độ tập trung giảm.

Vi khuẩn theo đường máu tới tất cả các cơ quan. Tùy từng loại vi khuẩn, có các tổn thương di bệnh với mức độ khác nhau, các phương tiện kỹ thuật càng cao càng phát hiện ổ di bệnh tốt hơn.Các ổ di bệnh thường gặp:

• Phổi: các ổ áp xe, vi áp xe giống hình ảnh thả bóng bay trong nhiễm trùng huyết do tụ cầu, tràn mủ màng phổi.
• Tim mạch: Viêm nội tâm mạc, viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim, viêm động mạch, viêm tắc tĩnh mạch thứ phát.
• Thần kinh: Viêm màng não mủ, áp xe não, viêm tắc tĩnh mạch xoang hang.
• Gan: vàng da nhiễm trung, viêm đường mật, áp xe đường mật.
• Thận: suy thận cấp với ure máu tăng cao, thiểu niệu hoặc vô niệu, apxe quanh thận.
• Dạ dày - ruột: viêm hoại tử ruột chảy máu.
• Khớp xương: viêm tràn dịch mủ khớp, viêm tủy xương.
• Da, cơ: mụn mủ, đám tắc tĩnh mạch hoại tử, đặc biệt ở đầu chi, phát ban, viêm cơ, viêm mô tế bào, apxe dưới da…
• Giác quan: viêm mống mắt thể mi, viêm mủ tiền phòng, viêm mủ nhãn cầu.
• Thượng thận: xuất huyết thượng thận lan tỏa gây trụ mạch không hồi phục.

Đi khám bác sĩ hoặc Gọi thoại - Gọi video với bác sĩ chuyên khoa Huyết học trên hệ thống khám từ xa Wellcare để được tư vấn, chẩn đoán và điều trị khi cơ thể xuất hiện bất cứ triệu chứng nào khiến bạn lo lắng.

Có 3 nguyên nhân gây nhiễm trùng huyết:

• Các vi khuẩn Gr (+): tụ cầu, phế cầu, liên cầu.
• Vi khuẩn Gr (-): Não mô cầu; Trực khuẩn mủ xanh: Pseudomonas aeruginosa; Các trực khuẩn Gr (-) đường ruột: E.coli. Klesbsiella pneumoniae, Proteus, Enterobacter… 
• Các vi khuẩn kỵ khí; hầu như đi cùng Gr (-), Bacteroid fragilis, Clostridium perfringens...

Nguyên tắc điều trị kháng sinh trong nhiễm khuẩn huyết:

• Phải điều trị sớm, dùng kháng sinh ngay sau khi lấy máu gửi đi nuôi cấy.
• Phải dùng kháng sinh liều cao, phối hợp và đủ thời gian.
• Phải dùng kháng sinh đường tĩnh mạch.
• Phỏng đoán vi khuẩn trước khi có kết quả cấy máu.
• Điều chỉnh kháng sinh theo hiệu quả điều trị và kháng sinh đồ.
• Ngừng kháng sinh: khi hết sốt, triệu chứng lâm sàng cải thiện rõ rệt, nuôi cấy vi khuẩn âm tính, tốc độ máu lắng trở về bình thường.
• Không dùng corticoid.

• Khi chưa có kết quả cấy máu, điều trị kháng sinh theo phỏng đoán mầm bệnh.
• Khi có kết quả cấy máu thì điều chỉnh kháng sinh theo kết quả lâm sàng và kháng sinh đồ.
• Theo dõi để đánh giá hiệu quả điều trị:

1. Theo dõi nhiệt độ, tình trạng toàn thân, các ổ di bệnh.
2. Cần cấy máu khi cần thiết.
3. Làm các xét nghiệm máu, X-quang, siêu âm để kiểm tra.

• Đặc biệt chú ý phòng và chống sốc nhiễm khuẩn.
• Đảm bảo khối lượng tuần hoàn. Dùng các thuốc vận mạch khi cần thiết (Dopamin, Dobutrex, Noadrenalin).
• Cần đặt Catheter tĩnh mạch trung tâm để đo CVP.
• Đảm bảo hô hấp: thở oxy, đặt nội khí quản và thông khí nhân tạo khi cần thiết.
• Điều chỉnh cân bằng nước điện giải, thăng bằng kiềm toan.
• Chống suy thận cấp: truyền đủ dịch, lợi tiểu bằng NaHCO3, chạy thận nhân tạo nếu cần.

• Hạ nhiệt: chườm đá, Paracetamol.
• Dinh dưỡng nâng cao thể trạng.
• Chăm sóc vệ sinh chống loét.
• Dẫn lưu các ổ mủ.

• Nạo hút rau còn sót trong tử cung.
• Dẫn lưu nếu còn viêm tắc ở đường mật, đường tiết niệu.
• Rút ống sonde tiểu, catheter tĩnh mạch.
• Dẫn lưu ổ mủ.

• Điều trị sớm ổ nhiễm khuẩn ban đầu.
• Tránh chích nặn mụn nhọt, nhọt non, đinh râu.
• Nâng cao sức đề kháng của cơ thể.
• Điều trị tốt các bệnh có sẵn như đái tháo đường, xơ gan…
• Chống nhiễm trùng bệnh viện.

*Theo Sức khỏe & Đời sống *