Vàng da ở trẻ sơ sinh

Vàng da sơ sinh là gì? 

Vàng da là một sự đổi màu vàng da hoặc lòng trắng mắt, hay cả hai, thường thấy ở trẻ sơ sinh. Sự đổi màu do chất màu vàng gọi là bilirubin. Trẻ sơ sinh có lượng bilirubin trong máu cao, được gọi là tăng bilirubin máu, phát triển màu vàng khi bilirubin tích tụ trong da.

Bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh. (Ảnh minh họa)

Trẻ sơ sinh có màu da vàng sẫm màu có thể có nồng độ bilirubin trong máu cao. Bệnh vàng da trong 24 giờ đầu sau khi sinh hoặc có màu vàng của lòng bàn tay là trường hợp khẩn cấp về y tế do chất bilirubin có thể thấm vào tế bào não gây tổn thương không hồi phục trong 2 – 3 tuần đầu sau sanh. Xét nghiệm máu khẩn cấp phải được xem xét trong trường hợp này.

Các biểu hiện của vàng da

Ban đầu da trở nên vàng. Sau đó, da trắng của mắt (kết mạc mắt) có thể có màu vàng. Những thay đổi này có thể khó nhận ra ở trẻ em có màu da tối hoặc nếu trẻ không thể mở mí mắt. 

Sự thay đổi màu sắc da:

• Đầu tiên có thể nhìn rõ khuôn mặt, và có thể tiến triển xuống ngực, bụng, cánh tay, và cuối cùng là chân
• Có thể kiểm tra bằng cách ấn một ngón tay lên trán hoặc mũi bé. Nếu da bị vàng da, nó sẽ xuất hiện màu vàng khi bạn giải phóng áp lực từ da.
• Có thể theo dõi được ở một số trẻ sơ sinh bằng cách nhấn vào các điểm nổi bật của ngực, hông, và đầu gối để kiểm tra xem bệnh vàng da đang tiến triển.

Nên được kiểm tra trước khi con bạn rời bệnh viện. Nếu con bạn trở về nhà sớm hơn 72 giờ sau khi sinh, bạn sẽ cần theo dõi màu da của bé ở nhà mỗi ngày. Ngoài ra, trẻ sơ sinh của bạn nên đi khám bác sĩ trong vòng một đến ba ngày sau khi về nhà.

Vàng da sơ sinh sinh lý xảy ra ở thời điểm nào? 

• Xuất hiện sau 24 giờ tuổi.
• Hết trong vòng 1 tuần với trẻ đủ tháng và 2 tuần đối với trẻ non tháng.
• Mức độ vàng da nhẹ (chỉ vàng da vùng mặt, cổ, ngực và vùng bụng phía trên rốn).
• Vàng da đơn thuần, không kết hợp các triệu chứng bất thường khác (thiếu máu, gan lách to, bỏ bú, lừ đừ…)
• Trẻ bú tốt, khỏe mạnh
• Bilirubin trong máu thường < 12 – 15 mg%.

Các biểu hiện của vàng da bệnh lý hoặc vàng da nặng? 

• Màu vàng là ở đầu gối hoặc thấp hơn, nếu màu vàng mạnh hơn (vàng chanh hoặc màu cam vàng), hoặc nếu kết mạc của mắt xuất hiện màu vàng
• Bé bú ít
• Bé khó đánh thức 
• Bé bị bứt rứt hoặc kích thích 
• Bé bị gồng cứng 
• Vàng da kéo dài trên 2 – 3 tuần.

Các phương pháp điều trị vàng da 

Chiếu đèn  

Chiếu đèn là phương pháp được sử dụng rộng rãi, an toàn và hiệu quả nhất để làm giảm nồng độ bilirubin gián tiếp trong máu và phòng ngừa vàng da nhân ở trẻ sơ sinh trong giai đoạn đầu sau sanh.

Liệu pháp ánh sáng 

Liệu pháp ánh sáng làm biến đổi bilirubin gián tiếp (không hòa tan trong nước) thành dạng đồng phân (tan trong nước) sau đó sẽ được bài tiết qua đường niệu và đường mật xuống phân.
Ánh sáng mặt trời chỉ có thể giúp trẻ bị vàng da nhẹ mau hết hơn nhưng không thể điều trị kịp các trường hợp vàng da sơ sinh nặng.
Đối với các trẻ mới chớm vàng da thì có thể tắm nắng ấm mỗi sáng, nhưng nếu trẻ đã vàng da nhiều thì phải sớm đưa trẻ đi khám ở bác sĩ chuyên khoa để được điều trị ngay.

Thay máu

Trường hợp bilirubin gián tiếp tăng quá cao có nguy cơ gây tổn thương não thì cần thay máu càng sớm càng tốt tránh tổn thương não thật sự xảy ra.

Theo dõi chăm sóc tại nhà

• Bú mẹ nhiều lần hơn 
• Không nằm buồng tối liên tục
• Quan sát màu da trẻ dưới ánh sáng mặt trời ít nhất mỗi ngày
• Theo dõi tiến triển màu của da và các dấu hệu bệnh nặng 
• Mang trẻ đến khám ngay khi thấy da trẻ có màu vàng.