Giải mã triệu chứng sốt ở trẻ

Tìm hiểu về triệu chứng sốt ở trẻ

Sốt là một triệu chứng, không phải bệnh lý! Sốt có nhiệm vụ khởi động hệ miễn dịch của cơ thể nhằm tạo đề kháng chống lại sự xâm nhập bất hợp pháp của các loại siêu vi, vi khuẩn và sự gia tăng nhiệt độ của cơ thể được xem là một dấu hiệu cảnh báo. Hầu hết các cơn sốt từ 37,8 - 40°C mà trẻ mắc phải đều không nguy hiểm, do đó việc “chặn” sốt không có ý nghĩa với bé. 

Trước đây, tại Mỹ cũng có chỉ định thuốc hạ sốt cho trẻ sau khi chích ngừa. Tuy nhiên, sau khi nghiên cứu thì nhận thấy rằng các bé này có kháng thể ít hơn so với trẻ không uống thuốc hạ sốt sau khi chích ngừa. Thêm vào đó, vì kháng thể ít nên thời gian các kháng thể này giảm xuống dưới ngưỡng bảo vệ cơ thể cũng sớm hơn so với trẻ khác, dẫn đến chu kỳ bệnh đến sớm hơn.

Dấu hiệu sốt ở trẻ nhỏ. (Ảnh minh họa)

Dấu hiệu sốt ở trẻ em

•  Nhiệt độ đo bên trong hậu môn cao hơn 38°C.
• Nhiệt độ ở nách cao hơn 37,5°C.
• Nhiệt độ ở miệng cao hơn 37,8°C. (Cách đo này đôi khi được cho là không chính xác vì môi trường miệng ẩm ướt, có thể bị thay đổi giữa buổi sáng và chiều hoặc do đồ ăn).
• Nhiệt độ ở tai cao hơn 38°C. (Cách đo này không đáng tin cậy với các bé dưới 6 tháng tuổi).
• Nhiệt độ đo bằng núm vú giả cao hơn 37,8°C. (Nhiệt kế núm vú sẽ chính xác hơn với trẻ trên 3 tháng tuổi).

Nhiệt độ có thể tăng nhẹ do vận động, mặc quần áo dày, tắm nước nóng/lạnh hoặc thời tiết nóng. Nếu nghi ngờ một dấu hiệu nào đó tác động đến nhiệt độ cơ thể của trẻ, hãy đo nhiệt độ của trẻ một lần nữa sau nửa giờ. Kiểm tra sốt bằng tay là cách xác định sốt ở trẻ chính xác hơn bạn nghĩ, vì khi đó bạn sẽ cảm nhận độ nóng ở trẻ rõ hơn. Tuy nhiên, khi bạn gọi bác sĩ, hãy sử dụng nhiệt kế để có số liệu cụ thể.

Nguyên nhân gây sốt ở trẻ

Theo thống kê, phần lớn nguyên nhân sốt là từ bệnh do siêu vi như cảm lạnh, cảm cúm. Một vài nguyên nhân khác do vi khuẩn như viêm họng do liên cầu khuẩn nhóm A, nhiễm trùng đường tiểu. Đặc biệt, mọc răng không phải là nguyên nhân gây sốt. Hầu hết các cơn sốt do siêu vi sẽ kéo dài khoảng 2 - 3 ngày.

Cách xử trí khi trẻ bị sốt

Uống nhiều nước và mặc quần áo thoáng

Ba mẹ nên khuyến khích trẻ uống nhiều nước và mặc quần áo thoáng mát. Vì cơ thể bị mất nước khi sốt do đổ mồ hôi. Nên hạn chế quần áo tối đa vì hầu hết nhiệt độ sẽ thoát qua da. Đừng trùm kín con bạn, vì sẽ gây sốt cao hơn. Khi trẻ cảm thấy lạnh hoặc run (ớn lạnh), đắp cho trẻ một tấm mền mỏng.

Thuốc hạ sốt

Vì sốt là một phản ứng tự vệ giúp cơ thể bé chống lại nhiễm khuẩn, nên không nhất thiết phải uống hạ sốt khi trẻ đang sốt.

Nếu bé sốt trên 39°C và quấy thì có thể dùng thuốc hạ sốt để giúp bé bớt khó chịu.

Các loại thuốc hạ sốt bắt đầu có tác dụng sau 30 phút và kéo dài 2 giờ sau khi uống. Nếu con bạn đang ngủ thì không nên đánh thức trẻ dậy để cho uống thuốc. Nếu trẻ ói ngay sau khi uống thuốc thì nên tiếp tục theo dõi hành vi của bé để quyết định có nên cho bé uống lại hay không. Nếu trẻ ói sau khi uống khoảng 30 phút thì bạn không cần cho uống lại.

Không dùng khăn mát lau cơ thể trẻ

Đa phần các phụ huynh chỉ lưu tâm đến nhiệt độ và tìm mọi cách để hạ sốt thay vì quan sát hành vi và biểu hiện của bé. Nhưng phương pháp lau mát được “lưu truyền” chỉ có tác dụng giảm nhiệt độ bề mặt da, không thể hạ sốt nhiệt độ bên trong cơ thể. Việc lau mát có thể làm bé cảm thấy lạnh và khó chịu hơn vì bề mặt da bị giảm nhiệt đột ngột. Có nhiều phụ huynh hiểu sai về việc tắm nước lạnh là để trẻ hạ sốt trong khi mục đích chính chỉ đơn giản là vệ sinh thân thể cho bé.

Đặc biệt lưu ý: không dùng nước pha rượu (dù loãng) để lau mình, tắm rửa vì trẻ sẽ hít phải hơi rượu, dẫn đến hôn mê.

Khi nào cần đưa trẻ bị sốt đi khám bác sĩ?

Sốt là một triệu chứng cảnh báo chung, vì vậy để phân biệt sốt do bệnh lý gì gây ra thì cần phải dựa trên các triệu chứng khác. Nói chung, nhiệt độ sốt cao/thấp không quyết định mức độ nặng/nhẹ của bệnh. Nếu trẻ sốt cao nhưng phản ứng vẫn linh hoạt, vui chơi bình thường thì bạn có thể tiếp tục theo dõi bé tại nhà. Ngược lại, nếu nhiệt độ sốt không cao nhưng bé mệt mỏi, quấy khóc, khó chịu hoặc lừ đừ thì nên cho bé đi khám bác sĩ.

Nên đưa trẻ đến trung tâm y tế ngay lập tức nếu:

• Sốt cao trên 40°C và tình hình không cải thiện sau 2 giờ uống thuốc hạ sốt
• Trẻ dưới 3 tháng tuổi.

Nên đưa trẻ đến trung tâm y tế trong vòng 24 giờ nếu:

• Trẻ từ 3 - 6 tháng tuổi (trừ khi sốt do chích ngừa).
• Sốt hơn 24 giờ mà không mà không có nguyên nhân hoặc không có vị trí nhiễm bệnh rõ ràng và con bạn nhỏ hơn 2 tuổi
• Sốt kéo dài hơn 3 ngày
• Hết sốt khoảng 24 giờ nhưng sau đó tái phát.

Gọi bác sĩ trực tuyến chuyên Khoa nhi khi:

• Không kiểm soát được thân nhiệt (dù đã cho uống thuốc mà vẫn không hạ sốt)
• Trẻ ăn kém hơn, quấy khóc nhiều
• Trẻ có biểu hiện rất đừ (sốt thường đi cùng với nhức đầu, chóng mặt, cứng gáy, thở khó khăn, nổi hồng ban hoặc không chịu uống nước)...

Lưu ý: Các bác sĩ luôn khuyến cáo rằng dưới 21 tuổi không được dùng aspirin điều trị sốt.