Trật khớp háng bẩm sinh

Trật khớp háng bẩm sinh. (Ảnh minh họa)

Trật khớp háng bẩm sinh là dị tật, trong đó đầu trên xương đùi không khớp một cách chính xác với ổ khớp trên xương chậu hoặc nằm trật ra phía ngoài ổ khớp. Khớp háng có thể bị trật bên đùi trái hoặc phải.Tỉ lệ mắc tật này là 1/800 – 1000 trẻ sơ sinh, xảy ra ở nữ nhiều hơn ở nam. Những trường hợp có nguy cơ cao là sinh ngược và sinh con so.

Những trẻ mắc các khuyết tật sau thường kèm theo tật trật khớp háng bẩm sinh:

• Hội chứng Down
• Tật nứt đốt sống bẩm sinh
• Bại não
• Chân khoèo
• Tật co cứng đa khớp bẩm sinh.

Do đó với những trẻ này cần xem xét cẩn thận sau sinh để chắc chắn không có tật trật khớp háng bẩm sinh.

• Biểu hiện sớm nhất của tật trật khớp háng bẩm sinh là tiếng "clíc" khi kéo duỗi đùi của trẻ (mặc dù không thể kéo duỗi thẳng đùi của trẻ ra được).
• Sau thời kỳ sơ sinh, đùi bị kéo lên cao trên ổ khớp dẫn đến trật khớp hoàn toàn và làm cho chân phía khớp bị trật ngắn hơn chân bên kia, vị trí đầu gối hai bên không cân xứng.
• Nếp mông không cân xứng 2 bên, bên bị trật khớp có nếp mông cao hơn.
• Vào tuổi biết đi nhưng trẻ chỉ bò hoặc có xu hướng sử dụng phía chân không bị trật khớp.

Khi xuất hiện các triệu chứng như: có tiếng "clíc" khi kéo duỗi đùi, hai nếp mông không cân xứng, trẻ có xu hướng chỉ sử dụng chân không bị trật khớp, phần trên của đùi hơi lấn vào phía trong hơn so với bên kia, một bên đùi có vẻ ngắn hơn và hơi khép góc ra phía ngoài... hãy Gọi thoại - Gọi video với bác sĩ chuyên khoa Chấn thương chỉnh hình trên hệ thống Khám từ xa Wellcare để được tư vấn, chẩn đoán và hướng dẫn điều trị bệnh.

Nguyên nhân gây trật khớp bẩm sinh chưa được làm rõ, thường xảy ra ở trẻ sinh non. Có thể do chấn thương trong khi sinh, vị trí bất thường của thai trong tử cung, lỏng lẽo khớp do giảm nội tiết tố của mẹ khi đang mang thai, loạn sản nguyên phát của ổ cối, yếu tố di truyền... Tuy nhiên đối với các gia đình có người đã mắc tật này, nguy cơ trẻ bị trật khớp háng bẩm sinh thường cao hơn.

Nếu trẻ bị trật khớp háng bẩm sinh mà không được điều trị thì sẽ bị một số biến chứng gồm:

• Thoái hóa khớp háng phía bên trật khớp gây đau, làm dáng đi trở nên bất thường.
• Hai chân có chiều dài không cân xứng, trẻ trở nên chậm chạp ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày.
• Đối với trẻ gái, trật khớp háng sẽ gây biến dạng khung chậu làm ảnh hưởng đến vấn đề sinh đẻ sau này.
• Gây gù, vẹo cột sống do tình trạng bất cân xứng của chi dưới.

Việc chẩn đoán bằng X-quang trước 4 tháng tuổi đối với tật trật khớp háng bẩm sinh không cho kết quả đáng tin cậy, vì đầu xương đùi vẫn chưa thấy được trên phim. Do đó chẩn đoán trật khớp háng bẩm sinh bằng siêu âm rất có giá trị đối với trẻ dưới 4 tháng tuổi.

Nếu tật này được phát hiện ngay sau sinh việc điều trị chỉ đơn giản là duy trì vị trí của khớp háng trong tư thế đầu gối co lên và giạng ra phía ngoài trong khoảng 2 tháng. Tuy nhiên, việc điều trị nên kéo dài cho tới khi kết quả X-quang và siêu âm cho thấy đầu trên xương đùi đã ở vị trí bình thường. Tư thế này giúp duy trì vị trí chính xác của đầu trên xương đùi và kích thích ổ khớp phát triển bình thường.Đối với trẻ bị tật này từ 1 - 6 tháng tuổi, việc điều trị cũng được thực hiện theo cách trên để nắn đầu trên xương đùi vào ổ khớp và thông thường sau từ 3 - 4 tuần đầu trên xương đùi sẽ trở lại vị trí bình thường. Kỹ thuật này cho phép thành công từ 90 - 95% trường hợp.Để làm được điều này nên dùng nhiều lớp tả dày quấn cho trẻ. Không nên dùng tã ba góc vì sẽ làm háng dang rộng ra, đây là vị trí không tốt cho sự phát triển của khớp háng bình thường. Giữ chân của trẻ theo tư thế như khi trẻ ngủ. Nên mang trẻ ở tư thế hai đùi dạng ra khi làm việc.Nếu biện pháp trên không thành công hoặc đối với trẻ từ 6 - 18 tháng tuổi, có thể điều trị bảo tồn bằng bột hoặc phải can thiệp phẫu thuật.Cần đưa trẻ đến cơ sở y tế cấp tỉnh hoặc trung ương để bác sĩ chuyên khoa nắn đầu trên xương đùi vào ổ khớp sau đó bó bột hoặc dùng máng, nẹp đặc biệt để giữ cố định. Việc bó bột thường duy trì từ 2 - 4 tháng hoặc lâu hơn, thơi gian này tùy thuộc vào hai yếu tố:

• Tuổi của trẻ ( trẻ càng lớn thì thời gian bó càng dài)
• Mức độ trật khớp.

• Trong những ngày đầu nên ở bên trẻ để an ủi và làm cho trẻ yên tâm hơn.
• Lấy máng nẹp ra khi tắm cho trẻ và cho trẻ mang lại ngay.
• Nên dùng một cái chai cho trẻ đi tiểu để nước tiểu khỏi chảy vào trong phía trong lớp bột bó.
• Bột bó cần được thay mỗi 1 tháng.
• Tái khám đúng thời hạn, kiểm tra bằng X quang, siêu âm và CT scan.
• Trở người của trẻ trên giường mỗi 2 giờ vào buổi ngày và mỗi 4 giờ vào buổi đêm.
• Nếu từ khi sinh đến 18 tháng trẻ bị trật khớp bẩm sinh nếu không được can thiệp thì sau 18 tháng trẻ chỉ có thể điều trị bằng phẫu thuật.

• Thất bại khi điều trị bằng nẹp hoặc bó bột.
• Trẻ đến điều trị muộn sau 18 tháng tuổi.

Sau khi cắt bột hoặc sau phẫu thuật, trẻ cần được tiếp tục tái khám mỗi 6 tháng trong 3 năm đầu. Tiếp tục tái khám hằng năm cho đến 6 tuổi. Sau đó khám lại sau mỗi 3 năm cho đến tuổi trưởng thành.

Không. Nên đưa trẻ bị trật khớp háng bẩm sinh đi khám khi thấy trẻ có những dấu hiệu sau:

• Trẻ sốt (nhiệt độ đo ở hậu môn lên tới 38oc hay hơn) cần cảnh giác vì trẻ có thể bị nhiễm trùng.
• Việc điều trị không thấy có kết quả, dường như đầu xương đùi vẫn không vào trong ổ khớp.
• Trẻ cảm thấy đau nhiều.
• Trẻ chán ăn.
• Da đùi của trẻ đổi màu.
• Thay đổi vận động của đùi.

Biên dịch - Hiệu đính: Ths. BS. Lê Nghi Thành Nhân 

Theo Y học cộng đồng