Viêm xoang mạn tính

Viêm xoang mạn tính là gì?

Viêm xoang mạn tính là một tình trạng thường gặp do các khoang xung quanh mũi (gọi là xoang) bị viêm và sưng lên – kéo dài ít nhất tám tuần dù đã nỗ lực điều trị.
Viêm xoang mạn tính (hay viêm mũi xoang mạn), là tình trạng các xoang tích tụ dịch nhầy gây trở ngại cho việc thoát ra ngoài.Nếu bạn bị viêm xoang mạn tính, việc thở bằng mũi là rất khó khăn.Bạn có thể cảm thấy khu vực xung quanh mắt và cả mặt bị sưng, đầu và mặt có thể đau nhói.
Viêm xoang mạn tính có thể do nhiễm trùng gây ra, nhưng nó cũng có thể do các u trong xoang (polyp mũi) hoặc bởi vách ngăn mũi lệch. Viêm xoang mạn tính thường gặp nhất ở tuổi thanh niên và trung niên, nhưng nó cũng có thể xuất hiện ở trẻ em.
TRIỆU CHỨNG

Những triệu chứng thường gặp của viêm xoang mạn tính

Viêm xoang mạn tính và viêm xoang cấp tính có các dấu hiệu và triệu chứng tương tự nhau, nhưng viêm xoang cấp tính là tình trạng viêm xoang tạm thời thường gây ra bởi cảm lạnh.Để chẩn đoán viêm xoang mạn tính, ít nhất phải có hai trong số các dấu hiệu và triệu chứng sau:
Chảy nước mũi đặc, mủ màu vàng hoặc xanh thường chảy nước mũi xuống dưới họng
Nghẹt mũi, gây khó thở
Đau và sưng vùng xung quanh mắt, má, mũi hoặc trán
Giảm khứu giác và vị giác
Các dấu hiệu và triệu chứng khác có thể bao gồm:
Đau tai
Đau ở vùng xương hàm và răng hàm trên
Ho, thường nhiều vào ban đêm
Đau họng
Hơi thở hôi (hôi miệng )
Mệt mỏi hay khó chịu
Buồn nôn
Các dấu hiệu và triệu chứng của viêm xoang mạn tính cũng tương tự như viêm xoang cấp tính ngoại trừ việc kéo dài hơn và thường gây mệt mỏi hơn.Sốt không phải là một dấu hiệu phổ biến của bệnh viêm xoang mạn tính mà có thể là dấu hiệu của viêm xoang cấp tính.
Khi nào nên đi khám bác sĩ:
Khi bị vài đợt viêm xoang cấp tính, kéo dài ít hơn bốn tuần có thể là tiền đề của viêm xoang mạn tính.Bạn nên gặp chuyên gia dị ứng, tai-mũi-họng để được đánh giá và có phương án điều trị.
Liên hệ đi khám bác sĩ nếu:
Bạn từng bị viêm xoang nhiều lần và việc chữa trị không đem lại hiệu quả
Các triệu chứng viêm xoang kéo dài hơn bảy ngày
Các triệu chứng không cải thiện sau khi đi khám bác sĩ
Hãy gặp bác sĩ ngay lập tức khi có các triệu chứng gợi ý nhiễm trùng nghiêm trọng sau:
Đau hoặc sưng quanh hốc mắt
Trán bị sưng
Nhức đầu dữ dội
Chóng mặt
Nhìn không rõ (nhìn một thành hai)
Đau cứng cổ
Khó thở
NGUYÊN NHÂN

Các nguyên nhân thường gặp gây ra viêm xoang mạn tính

Các polyp hoặc khối u ở mũi. Các mô tăng trưởng này có thể làm tắc khe mũi hoặc xoang.
Dị ứng. Tình trạng phản ứng viêm do dị ứng có thể làm các xoang bị tắc
Vẹo vách ngăn mũi. Vách ngăn mũi bị vẹo – vách ngăn giữa hai bên lỗ mũi – có thể làm tắc nghẽn ống xoang
Chấn thương ở mặt. Xương vùng mặt bị gãy có thể gây ra tắc nghẽn ống xoang
Một số bệnh lý như xơ nang, trào ngược dạ dày thực quản, hoặc HIV hay các bệnh liên quan đến hệ thống miễn dịch có thể gây tắc nghẽn mũi
Nhiễm trùng đường hô hấp, phổ biến nhất là bệnh cảm lạnh- có thể gây viêm màng xoang, ngăn chặn thoát dịch nhầy, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển. Các loại nhiễm trùng bao gồm virus, vi khuẩn hoặc nấm trong tự nhiên.
Dị ứng phấn hoa, cỏ khô hay các tác nhân dị ứng khác cũng có ảnh hưởng đến xoang
Tế bào của hệ miễn dịch. Trong một số bệnh lý, tế bào miễn dịch gọi là bạch cầu (eosinophils) có thể gây viêm xoang .
YẾU TỐ NGUY CƠ

Yếu tố nào làm tăng nguy cơ bị viêm xoang mạn tính?

Bạn có thể có nguy cơ viêm xoang nhiều hơn nếu bị:
Bất thường cấu trúc giải phẫu của mũi, chẳng hạn như vẹo vách ngăn mũi, polyp mũi hoặc khối u ở mũi
Mẫn cảm với aspirin gây ra các triệu chứng hô hấp
Rối loạn hệ thống miễn dịch, như khi bị HIV/AIDS hoặc bệnh xơ nang
Sốt hoặc bệnh lý gây dị ứng khác có ảnh hưởng đến xoang
Hen suyễn- cứ khoảng 5 người bị viêm xoang mạn tính thì có 1 người bị hen suyễn
Tiếp xúc thường xuyên với các chất ô nhiễm như khói thuốc lá.
BIẾN CHỨNG

Biến chứng của viêm xoang mạn tính

Biến chứng viêm xoang mạn tính bao gồm:
Cơn hen suyễn. Viêm xoang mãn tính có thể gây ra cơn suyễn.
Viêm màng não. Xảy ra khi tình trạng nhiễm trùng lan đến màng não và tủy sống.
Thị lực bị ảnh hưởng. Nếu tình trạng nhiễm trùng lây lan đến hốc mắt có thể gây giảm thị lực hoặc thậm chí là mù lòa.
Chứng phình động mạch hoặc máu đóng cục.Nhiễm trùng có thể gây ra các vấn đề trong các tĩnh mạch xung quanh xoang, làm ảnh hưởng đến nguồn cung cấp máu cho não, gây ra nguy cơ đột quỵ
CHUẨN BỊ KHI ĐI KHÁM
Khi gặp bác sĩ, bạn có thể sẽ được kiểm tra kỹ lưỡng tình trạng các xoang. Bác sĩ cũng có thể sẽ kiểm tra mắt, tai, mũi, và họng. Việc chuẩn bị trước câu trả lời về những câu hỏi mà bác sĩ hỏi về triệu chứng của bạn có thể giúp ích rất nhiều. Có thể bác sĩ sẽ muốn biết:
Chính xác bạn đang có các triệu chứng gì
Các triệu chứng này xuất hiện từ lúc nào
Có điều gì làm cải thiện hay làm trầm trọng hơn các triệu chứng ấy không
Bạn có bị cảm hay nhiễm trùng hô hấp hay mới mắc điều này trong thời gian gần đây không
Bạn có bị dị ứng không
Bạn có hút thuốc hoặc tiếp xúc với khói thuốc lá hay các chất ô nhiễm trong không khí khác không
Những loại thuốc mà bạn sử dụng, bao gồm cả các loại thảo dược và thuốc bổ
Những vấn đề sức khỏe khác nếu có
Liệt kê một danh sách các câu hỏi mà bạn cần hỏi sẽ giúp bạn tận dụng tối đa thời gian khi đi khám. Đối với viêm xoang mạn tính, một số câu hỏi cơ bản thường bệnh nhân hay hỏi bác sĩ như:
Điều gì gây ra triệu chứng hoặc tình trạng này?
Có nguyên nhân nào khác có thể gây ra các triệu chứng hoặc tình trạng này không?
Tôi cần những xét nghiệm gì?
Phương pháp điều trị ra sao? Bác sĩ đề nghị phương pháp nào?
Có tác dụng phụ nào từ việc điều trị hay không?
Tôi có vấn đề sức khoẻ khác. Làm thế nào để điều trị phối hợp hiệu quả nhất?
Tôi có cần kiên cữ gì không?
Tôi có cần phải đi khám bác sĩ chuyên khoa hay không?
Có loại thuốc nhượng quyền nào thay thế cho thuốc bác sĩ đã kê toa hay không?
Đừng ngần ngại hỏi bất cứ câu hỏi nào khác mà bạn thắc mắc.
XÉT NGHIỆM và CHẨN ĐOÁN

Chẩn đoán viêm xoang mạn tính thế nào?

Thăm khám
Để tìm nguyên nhân gây ra các triệu chứng, bác sĩ sẽ khám mũi hoặc họng của bạn. Bác sĩ sẽ sử dụng một dụng cụ để giữ mũi của bạn mở, có thể sẽ dùng thuốc co mạch máu trong mũi nhằm giúp cho việc quan sát bên trong mũi dễ dàng hơn. Sau đó bác sĩ sẽ rọi đèn vào mũi để tìm chỗ viêm hoặc mủ.Việc quan sát trực tiếp này giúp bác sĩ loại trừ các tình trạng bất thường về giải phẫu gây ra viêm xoang như polyp mũi hoặc các vấn đề bất thường khác.
Bác sĩ có thể sử dụng một số phương pháp khác để kiểm tra viêm xoang mạn tính, chẳng hạn như:
Nội soi mũi
Nội soi mũi bằng một ống soi mỏng, dẻo có gắn camera quan sát để đưa vào ngã mũi của bạn giúp cho phép kiểm tra trực quan bên trong xoang.
Hình ảnh học
Hình ảnh chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) có thể hiển thị hình ảnh chi tiết của các xoang và hốc mũi. Những hình ảnh này có thể giúp chuẩn đoán tình trạng viêm nằm sâu bênh trong hoặc tắc nghẽn cơ học vốn khó có thể quan sát bằng nội soi mũi.
Xét nghiệm dị ứng
Nếu bác sĩ nghi ngờ tình trạng bệnh có thể gây ra do dị ứng, một vài xét nghiệm kiểm tra dị ứng trên da có thể được tiến hành. Kiểm tra dị ứng trên da rất an toàn và nhanh chóng, giúp xác định các tác nhân gây dị ứng liên quan đến tình trạng mũi tái phát nhiều lần.
ĐIỀU TRỊ

Các phương pháp điều trị viêm xoang mạn tính

Phương pháp điều trị giúp giảm các triệu chứng
Mục tiêu của điều trị viêm xoang mãn tính là:
Giảm tình trạng viêm xoang
Giúp thoát dịch nhầy từ mũi
Loại bỏ các nguyên nhân tiềm ẩn gây viêm xoang
Giảm số đợt viêm xoang
Điều trị cải thiện triệu chứng
Bác sĩ có thể đề nghị các phương pháp điều trị sau để giúp giảm các triệu chứng viêm xoang, như:
Dung dịch nước muối xịt mũi, xịt vào mũi nhiều lần trong ngày để rửa mũi.
Corticosteroid xịt mũi. Các thuốc xịt mũi này giúp ngăn ngừa và điều trị tình trạng viêm. Ví dụ như fluticasone (Flisonase), budesonide(Rhinocort Aqua), triamcinolone (Nasacort AQ), mometasone (Nasonex)và beclomethasone (Beconase AQ).
Corticosteroid uống hoặc tiêm. Các loại thuốc này được sử dụng để làm giảm tình trạn viêm xoang nặng, đặc biệt là nếu bạn có polyp ở mũi kèm theo. Thuốc hay dùng là prednisone và methylprednisolone. Corticosteroid uống có thể gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng khi sử dụng lâu dài, vì vậy chỉ được sử dụng để điều trị các triệu chứng nghiêm trọng.
Thuốc co mạch giúp thông mũi. Các loại thuốc này có sẵn trong các nhà thuốc (không cần kê đơn) gồm dạng lỏng, thuốc viên và thuốc xịt mũi. Thuốc không cần kê toa này thường chứa Sudafed, Actifed và Drixoral. Thuốc xịt mũi bao gồm oxymetazoline (Afrin, vv ). Các loại thuốc này thường chỉ nên sử dụng vài ngày, vì dùng lâu hơn có thể gây tắc nghẽn nghiêm trọng hơn (do phản ứng ngược trở lại khi dùng thuốc co mạch).
Thuốc giảm đau không cần kê toa như aspirin, acetaminophen (Tylenol, vv) hoặc ibuprofen (Advil, Motrin IB, vv). Aspirin có gây ra hội chứng Reye (dị ứng thuốc), vì vậy cần cẩn thận khi sử dụng aspirin cho trẻ em hoặc thanh thiếu niên. Mặc dù aspirin được chấp thuận cho sử dụng ở trẻ em trên 2 tuổi, tuy vậy trẻ em và thanh thiếu niên phục hồi từ bệnh thủy đậu hoặc các triệu chứng giống như cúm cũng không nên dùng aspirin. Một số thuốc điều trị có thể làm viêm xoang trở nên nặng hơn, hãy đảm bảo việc khám bác sĩ trước khi sử dùng bất kì thuốc giảm đau nào.
Giải mẫn cảm aspirin, dành cho người mẫn cảm với aspirin gây ra viêm xoang. Tuy nhiên, cách điều trị này chỉ có tại các phòng khám chuyên khoa hay các bệnh viện lớn.
Các phương pháp điều trị mới hiệu quả hơn trong việc điều trị viêm xoang mạn tính vẫn còn đang được nghiên cứu.
Thuốc kháng sinh
Nếu nguyên nhân gây ra viêm xoang của bạn là do nhiễm khuẩn, việc điều trị cần dùng đến thuốc kháng sinh. Tuy nhiên, viêm xoang mạn tính thông thường không gây ra bởi vi khuẩn, vì vậy kháng sinh không phải lúc nào cũng có hiệu quả.
Hệ miễn dịch
Nếu việc viêm xoang do dị ứng góp phần gây ra, tiêm dị ứng (miễn dịch) để giúp cơ thể giảm phản ứng lại với dị ứng nguyên có thể có hiệu quả trong việc điều trị.
Phẫu thuật
Trong trường hợp điều trị bằng thuốc không hiệu quả, phẫu thuật nội soi xoang có thể là một lựa chọn.Bác sĩ sử dụng một ống nội soi mỏng, linh hoạt, kèm theo đèn để soi các ống xoang. Sau đó, tùy thuộc vào nguyên nhân của tắc nghẽn xoang mà bác sĩ có thể sử dụng các công cụ khác nhau để loại bỏ các mô hoặc cạo đi polyp gây tắc nghẽn mũi.Mở rộng xoang hẹp cũng có thể là một cách để giúp thoát dịch nhầy.
ĐIỀU CHỈNH LỐI SỐNG
Các bước tự chăm sóc có thể giúp cải thiện các triệu chứng viêm xoang:
Nghỉ ngơi. Nghỉ ngơi giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng, hồi phục nhanh.
Uống nhiều nước lọc hoặc nước trái cây. Điều này giúp làm loãng chất tiết nhầy và giúp dịch nhầy thoát ra ngoài dễ dàng hơn. Tránh dùng các đồ uống có chứa caffein hoặc cồn, vì chúng có thể làm mất nước. Uống rượu cũng có thể làm tình trạng phù nề niêm mạc của xoang và mũi trở nên trầm trọng hơn.
Làm ẩm xoang. Trùm khăn kín đầu, xông hơi từ một bát nước nóng. Giữ hơi nóng hướng về khuôn mặt. Hoặc tắm vòi sen nóng, hít thở, không khí ấm và ẩm. Điều này giúp giảm đau và giúp đưa dịch nhầy ra ngoài.
Dùng gạc ấm áp lên mặt. Đặt một chiếc khăn ấm xung quanh mũi, má và mắt để làm giảm đau.
Rửa khoang mũi. Sử dụng một chai được thiết kế đặc biệt có thể bóp được ( Sinus Rinse, vv), để rửa mũi. Biện pháp điều trị tại nhà này, có thể giúp thông thoáng xoang. Khi thực hiện nên sử dụng nước sạch (nước cất, vô trùng), nước đun sôi để nguội, hoặc có thể lọc nước bằng cách sử dụng một bộ lọc với kích thước lỗ tuyệt đối là 1 micron hoặc nhỏ hơn. Ngoài ra hãy nhớ rửa sạch các thiết bị rửa mũi sau mỗi lần sử dụng bằng nước sạch sau đó để khô ráo.
Nâng đầu cao lên khi ngủ. Điều này giúp thoát dịch xoang và giảm tắc nghẽn xoang.
PHÒNG NGỪA
Thực hiện các bước sau để giúp giảm nguy cơ mắc viêm xoang mạn tính:
Tránh nhiễm trùng đường hô hấp trên. Hạn chế tối đa tiếp xúc với người bị cảm. Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước, đặc biệt là trước bữa ăn.
Thận trọng với dị ứng. Đi khám bác sĩ để kiểm soát tình trạng dị ứng.
Tránh khói thuốc lá và không khí ô nhiễm. Khói thuốc lá và các chất ô nhiễm khác có thể gây kích ứng, viêm phổi và viêm mũi.
Sử dụng máy tạo độ ẩm. Nếu không khí trong nhà của bạn khô nhất là khi sử dụng lò sưởi, thêm độ ẩm cho không khí có thể giúp ngăn ngừa viêm xoang. Thường xuyên kiểm tra, vệ sinh thiết bị làm ẩm để đảm bảo không khí trong nhà sạch sẽ, không có nấm mốc.