Viêm miệng áp tơ

Đôi điều về viêm miệng áp tơ

Viêm miệng áp tơ là những tổn thương nhỏ có thể xuất hiện mặt trong má và môi, đáy miệng, trên hoặc dưới lưỡi.
Nhưng đừng nhầm lẫn giữa viêm miệng áp tơ với mụn rộp môi hay mụn nước sốt gây bởi virus herpes simplex với tổn thương ở bên ngoài và xung quang môi, gò má hoặc cằm, hoặc trong lỗ mũi. Mụn rộp môi có thể lây lan qua đường tiếp xúc (hôn), nhưng viêm miệng áp tơ thì không.
Mặc dù không lây qua tiếp xúc, một đặc điểm được phát hiện là viêm miệng áp tơ có yếu tố gia đình. Không ai biết một cách chắc chắn về tác nhân gây bệnh, nhưng có nhiều yếu tố được xem là có nguy cơ cao gây bệnh.
Chế độ dinh dưỡng được xem như một yếu tố có vai trò quan trọng trong tiến trình gây bệnh. Những người có khẩu phần ăn thiếu hụt acid folic, vitamin B12, và sắt dường như thường dễ bị viêm miệng áp tơ, tương tự ở người có cơ địa dị ứng thức ăn cũng dễ gặp viêm miệng áp tơ hơn.
Những tổn thương miệng, như là một vết cắn ở phía trong môi hoặc ngay cả vệ sinh răng miệng quá mạnh và làm tổn thương lớp niêm mạc miệng cũng có thể dẫn đến viêm miệng áp tơ. Sodium lauryl sulfate (SLS), một chất có trong nhiều loại kem đánh răng và nước súc miệng, có liên quan đến viêm miệng áp tơ và được cho là làm kéo dài thời gian làm lành vết loét.
Stress tâm lý cũng có thể là 1 yếu tố đóng góp hình thành nên viêm miệng áp tơ. Một nghiên cứu cho thấy sinh viên của một trường đại học thường bị viêm loét miệng nhiều trong suốt thời kì thi cử, hơn là những thời gian ít stress hơn, như là kì nghỉ hè chẳng hạn.
Ngoài ra viêm miệng áp tơ có thể được xem là chỉ điểm cho rối loạn hệ miễn dịch.
Mặc dù bất cứ ai cũng có thể bị, tuy nhiên những người trong độ tuổi teen hoặc những năm đầu hai mươi thường gặp viêm miệng áp tơ hơn, phụ nữ thì gấp nam giới tới 2 lần. Một vài phụ nữ thấy rằng họ dễ bị viêm miệng áp tơ hơn khi bắt đầu mỗi chu kì kinh nguyệt.

Dấu hiệu và triệu chứng

Viêm miệng áp tơ thường có dạng vòng tròn, vết thương hở đau, đáy phủ màu trắng hoặc vàng nhạt, và vòng đỏ bao quanh. Nó thường nhỏ (1/4 inch hoặc đường kính 6 mm) và nông, nhưng cũng có thể lớn (10mm) và sâu hơn. Thông thường, vết loét xuất hiện đơn lẻ nhưng cũng có khi tập trung thành đám nhỏ. Đôi khi tổn thương có thể bỏng rát hoặc giống như kim châm trước khi vết loét xuất hiện.
Viêm miệng áp tơ thường không đồng hành với một số triệu chứng khác như sốt, sưng hạch. Nếu có các triệu chứng này, có thể là dấu hiệu của một vài bệnh khác cần được kiểm tra.
Vết loét mất khoảng 2 tuần để có thể tự lành. Trong thời gian này, vết loét có thể đau nhất trong vòng 3-4 ngày đầu. Vết loét có thể tự lành hoàn toàn nếu như chúng không quá lớn và sâu.
Nếu vết loét tồn tại lâu trên 2 tuần hoặc đau nhiều gây khó khăn cho việc ăn uống, hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ. Nếu trẻ bị viêm miệng áp tơ lặp lại trên 2 hay 3 lần trong vòng 1 năm cũng nên được thăm khám để kiểm tra thêm các vấn đề sức khỏe khác.

Khi nào cần đến gặp bác sỹ

Vết loét có thể bị bội nhiễm thứ phát do vi khuẩn. Trường hợp này bạn có thể thấy đỏ và đau nhiều hơn, hoặc cảm thấy sốt, mệt mỏi. Bội nhiễm không thường xuyên xảy ra nhưng có thể cần dùng kháng sinh. Nhớ là không phải vết loét nào ở miệng cũng là viêm miệng áp tơ. Có nhiều loại bệnh lý loét miệng và loét miệng cũng có thể là dấu hiệu của bệnh lý khác.
Quan trọng: ung thư miệng có thể bắt đầu như là những vết loét không tự lành. Bạn nên tới gặp bác sỹ nếu bị vết loét trên 3 tuần mà không có dấu hiệu lành. Điều này càng quan trọng nếu bạn có hút thuốc lá. Bác sỹ có thể giới thiệu bạn tới gặp chuyên gia tai mũi họng hoặc phẫu thuật miệng. Có thể tiến hành sinh thiết vết loét để loại trừ bệnh lý ung thư.
Tài Liệu Tham Khảo
1. http://kidshealth.org/parent/infections/skin/cold_sores.html#
2. http://www.patient.co.uk/health/aphthous-mouth-ulcers

Chẩn đoán

bệnh chủ yếu dựa vào bệnh sử và khám xét lâm sàng và không cần những test đặc hiệu nào. Nếu trẻ bị lặp lại nhiều lần và bạn lo lắng về điều này, bác sĩ có thể làm một số xét nghiệm để kiểm tra xem có tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng (điều chỉnh bằng thay đổi chế độ ăn hoặc bổ sung vitamin tổng hợp), suy giảm hệ miễn dịch và dị ứng (thức ăn…) hay không.

Điều trị

Hầu hết các vết loét sẽ tự lành trong vòng vài ngày đến 2 tuần. Thức ăn hoặc uống lạnh có thể giúp giảm bớt sự khó chịu và một số thuốc giảm đau như acetaminophen được dùng nếu trẻ đau nhiều.
Nếu vết loét không tự lành sau vài tuần hoặc lặp lại, hãy gặp bác sĩ hoặc nha sĩ. Họ có thể kê một số thuốc bôi, nước súc miệng hay biện pháp tại nhà giúp làm lành vết loét.
Hướng dẫn bôi thuốc trực tiếp vào vết loét: trước tiên thấm khô vết loét, cho một lượng nhỏ thuốc vào một miếng bông, phải chắc chắn là trẻ không ăn uống gì trong vòng 30 phút sau khi bôi thuốc để lượng thuốc không bị rửa trôi.

Một số thuốc có tác dụng làm giảm triệu chứng

Nước súc miệng chứa Chlorhexidine: làm giảm đau, mau lành vết thương, ngăn ngừa bội nhiễm vết loét nhưng không làm giảm hình thành vết loét mới. Thường được dùng 2 lần một ngày, có thể nhuộm nâu màu răng nếu như sử dụng thường xuyên. Tuy nhiên sự nhuộm màu không kéo dài và có thể làm giảm mức độ bằng cách hạn chế thức uống chứa tannin (trà, cà phê, rượu vang đỏ) hoặc đánh răng sau khi dùng. Nhớ súc miệng sạch với nước sau khi đánh răng vì một số thành phần có trong kem đánh răng có thể làm bất hoạt chlorhexidine.
Viên Steroid: giảm đau, làm vết thương mau lành. Giữ viên ngậm tiếp xúc vết loét cho đến khi nó tự tan hết. Thường dùng liều 1 viên/lần, 4 lần/ngày cho đến khi vết loét lành. Ở trẻ em, dùng không qua 5 ngày một đợt.
Nước, gel hoặc thuốc xịt giảm đau. Ví dụ như thuốc xịt benzydamine (Difflam). Gel chứa cholin salicylate (Bonjela) cũng như aspirin không nên dùng ở trẻ em vì nguy cơ cao mắc hội chứng Reye nếu dùng nhiều. Tác dụng của những thuốc giảm đau này thường ngắn.
Bạn có thể mua những thuốc ở trên mà không cần đơn của bác sỹ. Những điều trị khác có thể được cân nhắc nếu không đỡ hoặc tình trạng đau loét nặng hơn. Ví dụ như steroid viên, nước súc miệng chứa steroid và doxycycline.

Chăm sóc vết loét

Để vết thương giảm đau nhức và phòng ngừa tái phát:
Tránh thức ăn gây tổn thương (khoai tây chiên và đậu phộng) có thể gây tổn thương hàm và những mô mỏng manh khác.
Đánh răng và súc miệng với kem và nước súc miệng không chứa Sodium lauryl sulfate (SLS).
Chỉ dùng kem đánh răng dịu nhẹ và cẩn thận không đánh quá mạnh.
Tránh mọi thức ăn gây dị ứng cho trẻ
Tránh những thức ăn có mùi vị nặng, mặn và chứa acid (chanh, cà chua) có thể làm tổn thương nặng hơn.
Mặc dù đa số gây đau nhiều, nhưng viêm miệng áp tơ lại không phải là một vấn đề quá lớn. Rất nhiều người có thể học cách chung sống với chúng, và con bạn cũng làm được.