Gan nhiễm mỡ không do rượu

Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu là gì?

Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu là thuật ngữ mô tả một loạt thể bệnh của gan xảy ra ở người uống ít hoặc không uống rượu.
Thể nhẹ nhất là gan nhiễm mỡ đơn thuần, chỉ là sự tích luỹ mỡ trong gan và thường không gây tổn thương gan. Nặng hơn là thường kèm theo viêm gây tổn thương gan và đôi khi hình thành mô xơ. Một số trường hợp thể bệnh này có thể tiến triển thành xơ gan hoặc ung thư gan.

Triệu chứng, biểu hiện gan nhiễm mỡ không do rượu

Nói chung, triệu chứng lâm sàng nghèo nàn, phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Có thể có các triệu chứng như:

• Mệt mỏi.
• Đau tức hạ sườn phải.
• Gan to vừa phải, mềm bờ tù, không đau, chỉ tức nhẹ khi ấn.

Nguyên nhân bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu

Gan nhiễm mỡ do chế độ dinh dưỡng không hợp lý

Ăn quá nhiều thịt, mỡ, sử dụng nhiều rượu bia, thuốc lá... kết hợp với áp lực công việc căng thẳng, các stress kéo dài, cuộc sống làm việc tĩnh tại, ít vận động... làm cho tỉ lệ thừa cân - béo phì ở nước ta tăng lên với khoảng hơn 20% dân số. Gan nhiễm mỡ hiện diện ở 80 - 90% bệnh nhân mắc bệnh béo phì và liên quan đến mức độ béo phì.

Gan nhiễm mỡ do nội tiết, do bệnh đái tháo đường

Hay gặp là gan nhiễm mỡ ở bệnh nhân đái tháo đường týp 2. Đây là thể đái tháo đường có thừa cân và béo phì, ngoài ra còn có vai trò của tăng đề kháng insulin làm tăng triglicerid máu, được nhìn nhận dưới góc độ thời sự hiện nay là hội chứng chuyển hóa.
Một số trường hợp tiến triển sang viêm gan mỡ và xơ gan. Nguyên nhân gây ra thâm nhiễm mỡ ở gan trên những bệnh nhân đái tháo đường týp 1 là tăng sự giải phóng acid béo từ các mô mỡ thứ cấp thành đường huyết và sự thiếu hụt nồng độ insulin.
Ở những bệnh nhân đái tháo đường týp 2, nguyên nhân gây ra tình trạng thâm nhiễm mỡ là do tăng chất béo và đường trong khẩu phần ăn và sự tăng chuyển hóa đối với các acid béo. Gan nhiễm mỡ được cải thiện ở những bệnh nhân đái tháo đường týp 2 sau khi loại bỏ lượng mỡ và carbonhydrat dư thừa trong khẩu phần ăn và giảm trọng lượng cơ thể.

Các nguyên nhân khác

Gan nhiễm mỡ do chất hóa học: Nhiễm độc phosphor, arsenic, chì...; gan nhiễm mỡ do miễn dịch; gan nhiễm mỡ do dùng một số loại thuốc có thể dẫn đến bệnh như các loại corticoid, tetracyclin, các thuốc kháng ung thư, thuốc hormon sinh dục nữ...

Các yếu tố nguy cơ của gan nhiễm mỡ không do rượu

Một loạt bệnh và chứng bệnh có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.

• Cholesterol máu cao.
• Triglycerid máu cao.
• Suy dinh dưỡng.
• Hội chứng chuyển hóa.
• Bệnh béo phì.
• Giảm cân nhanh.
• Do sử dụng một số thuốc trong quá trình điều trị các bệnh khác.
• Chất độc và hóa chất, chẳng hạn như thuốc trừ sâu.
• Đái tháo đường týp 2.
• Phẫu thuật cắt dạ dày.

Chẩn đoán bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu

Chẩn đoán bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu dựa vào triệu chứng lâm sàng, xét nghiệm và siêu âm.

Triệu chứng lâm sàng

Các dấu hiệu mơ hồ, không đặc hiệu, có thể gặp triệu chứng đau tức hạ sườn phải, mệt mỏi, gan to mềm.

Xét nghiệm

Có thể thấy men gan (AST, ALT) tăng. Ferritin, tranferin tăng. Triglycerid, cholesterol, đường huyết tăng.

Siêu âm

Là phương pháp có độ nhạy 100% và độ đặc hiệu 62% giúp chẩn đoán gan nhiễm mỡ rất rõ qua hình ảnh: gan tăng sáng đồng nhất hoặc từng vùng, cấu trúc mạch vùng ngoại vi thường mất, mất âm vang thành tĩnh mạch cửa, tĩnh mạch trên gan và cơ hoành. Giảm âm vùng phía sau.
Trên siêu âm, thường chia gan nhiễm mỡ làm 3 độ:

• Gan nhiễm mỡ độ 1: tăng nhẹ độ hồi âm lan tỏa của nhu mô, mức độ hút âm chưa đáng kể, vẫn còn xác định được cơ hoành và đường bờ các tĩnh mạch trong gan.
• Gan nhiễm mỡ độ 2: tăng độ hồi âm lan tỏa của nhu mô, khả năng xác định được cơ hoành và đường bờ các tĩnh mạch trong gan bị giảm nhiều.
• Gan nhiễm mỡ độ 3: tăng rõ rệt độ hồi âm lan tỏa của nhu mô, mức độ hút âm tăng mạnh đến mức khó xác định được cơ hoành và đường bờ các tĩnh mạch trong gan.

Điều trị gan nhiễm mỡ không do rượu

Điều trị các yếu tố nguy cơ

• Béo phì: giảm cân.
• Tiểu đường: tuân thủ chế độ ăn của người bệnh tiểu đường, kiểm soát đường chặt chẽ hơn, tập luyện thể dục.
• Tăng cholesterol máu: dùng thuốc hạ lipid máu, chế độ ăn ít chất béo.
• Không uống rượu bia.
• Loại bỏ các thuốc và độc chất gây hại.

Điều trị giảm cân

• Chế độ ăn giảm chất béo, đường.
• Luyện tập thể dục thể thao.
• Tập yoga.
• Có thể dùng thuốc.
  
  • Các thuốc điều trị: chưa có điều trị đặc hiệu
  • Các chất chống ôxy hóa
  • Thuốc hạ lipid máu
  • Thuốc bảo vệ gan

Điều trị phẫu thuật

• Chỉ định: BMI > 35.
• Điều trị nội khoa không kết quả.
• Các phương pháp thường dùng: nối tắt dạ dày, đặt bóng, ghép gan.

Phòng ngừa gan nhiễm mỡ không do rượu

Nguyên tắc:

• Chọn một chế độ ăn uống khỏe mạnh
• Duy trì cân nặng khỏe mạnh.
• Sử dụng hóa chất cẩn thận.