Bệnh sốt rét

Bệnh sốt rét là gì?

Bệnh sốt rét là một bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng. Bệnh phổ biến ở các nước nhiệt đới như châu Phi, châu Á và Nam Mỹ. Nguyên nhân gây bệnh là do ký sinh trùng Plasmodium. Ký sinh trùng là dạng sinh vật sống bám trên sinh vật chủ và hút sinh chất của vật chủ để tồn tại. Ký sinh trùng Plasmodium được truyền cho người do muỗi cắn.
Có năm loại Plasmodium gây bệnh sốt rét, bao gồm Plasmodium falciparum, Plasmodium vivax , Plasmodium ovale, Plasmodium malariae và Plasmodium knowlesi. Trong đó, Plasmodium falciparum là loại gây bệnh nghiêm trọng nhất.
Tại nước Anh, hầu hết các ca bệnh được phát hiện sau khi đi du lịch trở về. Nguy cơ mắc bệnh sốt rét cao nhất nếu bạn không uống thuốc phòng sốt rét hoặc không dùng thuốc đúng cách. Thống kê cho thấy, những người có những kỳ nghỉ ngắn hoặc đến thăm người thân ở nước ngoài thường ít khi dùng thuốc phòng sốt rét.
Người ta ước tính rằng trên toàn thế giới có khoảng 300-500 triệu ca sốt rét lâm sàng mỗi năm và khoảng 40% dân số thế giới có nguy cơ nhiễm bệnh sốt rét. Ở Anh, mỗi năm có khoảng 1.700 người mắc bệnh sốt rét khi đang du lịch ở nước ngoài, và có khoảng chín người chết vì bệnh sốt rét. Bệnh sốt rét có thể gây tử vong rất nhanh nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Lưu ý : nếu bạn cảm thấy không khỏe và gần đây đã đến khu vực đang có bệnh sốt rét, bạn nên nhanh chóng gặp bác sĩ để được tư vấn, ngay cả khi bạn đã dùng thuốc phòng sốt rét.

Các triệu chứng của bệnh sốt rét?

Có hai loại bệnh sốt rét: lành tính và ác tính. Bệnh sốt rét lành tính thường nhẹ hơn và tương đối dễ dàng điều trị. Bệnh sốt rét ác tính rất nghiêm trọng và đôi khi có thể gây tử vong.
Các triệu chứng của bệnh sốt rét thường xảy ra từ 1-4 tuần sau khi bị muỗi nhiễm bệnh cắn. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, tùy thuộc vào loại Plasmodium bạn bị nhiễm, có thể một năm sau khi nhiễm ký sinh trùng sốt rét các triệu chứng mới bắt đầu xuất hiện. Điều này có nghĩa rằng bất cứ ai đi du lịch đến một khu vực có sốt rét trong vòng một năm qua, đặc biệt là trong ba tháng trước đó, đều có nguy cơ bị sốt rét.

Bệnh sốt rét lành tính (Benign malaria)

Triệu chứng phổ biến nhất của bệnh sốt rét lành tính là sốt cao. Tuy nhiên, không sốt không có nghĩa là không bị sốt rét. (Lưu ý: Trong chuyên ngành y, bệnh sốt rét lành tính thường gọi là bệnh sốt rét cơn hoặc bệnh sốt rét thể thông thường).
Các triệu chứng khác của bệnh sốt rét lành tính có thể bao gồm:

• Nhức đầu, đau cơ, đau bụng, ho, cảm thấy mệt mỏi hơn bình thường và cảm thấy không khỏe.
• Trẻ em có biểu hiện mệt mỏi hơn và có thể bị tiêu chảy và / hoặc ói mửa.
• Nếu bạn đã dùng thuốc chống sốt rét, bạn có thể có các triệu chứng khác nhau (ví dụ, đau lưng) nếu bạn bị sốt rét.
• Cơn sốt trong hầu hết mọi trường hợp thường không đặc hiệu và có thể xuất hiện 1-2 ngày sau khi có các triệu chứng đầu tiên. Nếu bạn thực sự bị sốt rét, các triệu chứng của bệnh sẽ biểu hiện theo chu kỳ xảy ra mỗi 2-3 ngày.

Bệnh sốt rét ác tính (Malignant malaria)

Sốt rét ác tính gây ra bởi Plasmodium falciparum . Sốt rét ác tính thường bắt đầu với các triệu chứng tương tự như bệnh sốt rét lành tính, nhưng thường sẽ dẫn đến các biến chứng hơn, chẳng hạn như thiếu máu nặng, các vấn đề hô hấp, suy gan, suy thận và sốc. Sốt rét ác tính cũng có thể ảnh hưởng đến não và hệ thần kinh trung ương mà thậm chí có thể dẫn đến tử vong.
Lưu ý : Nếu bạn đang mang thai thì bạn có nguy cơ cao bị sốt rét nặng, do vậy, tốt nhất bạn không nên đi đến vùng có nguy cơ sốt rét. Điều này là do hệ thống miễn dịch của bạn có thể yếu hơn trong khi mang thai. Nếu bạn đang mang thai và mắc bệnh sốt rét, bạn có thể truyền bệnh cho em bé của bạn.

Bệnh sốt rét lây truyền như thế nào?

Ký sinh trùng Plasmodium thường được lây truyền bởi loài muỗi đặc biệt tên là Anopheles. Nếu một con muỗi Anopheles cái cắn một người bị nhiễm bệnh sốt rét, nó sẽ mang ký sinh trùng Plasmodium và lây cho người khác khi nó hút máu của họ.
Khi ký sinh trùng Plasmodium vào máu của bạn, nó sẽ di chuyển đến gan và sau đó ngược trở lại vào máu để xâm nhập vào các tế bào hồng cầu. Sau một thời gian, các tế bào hồng cầu bị nhiễm ký sinh trùng sẽ vỡ và phát tán thêm nhiều ký sinh trùng vào máu. Các tế bào hồng cầu bị nhiễm Plasmodium thường sẽ vỡ sau mỗi 48-72 giờ. Mỗi khi chúng vỡ, bạn sẽ cảm thấy lạnh, sốt và đổ mồ hôi.

Chẩn đoán bệnh sốt rét như thế nào?

Hình chụp tiêu bản máu dưới kính hiển vi phóng đại cho thấy các tế bào hồng cầu có chứa các loại ký sinh trùng Plasmodium khác nhau.
Nếu bạn nghĩ rằng bạn có thể bị sốt rét, hãy đến cơ sở y tế ngay lập tức. Nếu bạn đã đi du lịch đến một khu vực có bệnh sốt rét trong năm qua, bạn có nguy cơ mắc bệnh này, ngay cả khi bạn đã uống thuốc phòng chống sốt rét khi đến nơi có bệnh sốt rét lưu hành.
Bác sĩ sẽ thực hiện xét nghiệm máu. Các mẫu máu được gửi đến phòng xét nghiệm kiểm tra sự hiện diện của ký sinh trùng sốt rét. Loại và số lượng ký sinh trùng sốt rét cũng sẽ được xác định. Nếu xét nghiệm máu đầu tiên là âm tính nhưng bác sĩ nghi ngờ bạn có bệnh sốt rét, bạn có thể được yêu cầu xét nghiệm máu lại vài lần sau đó.

Điều trị bệnh sốt rét như thế nào?

Nếu sốt rét được kịp thời chẩn đoán và điều trị, hầu hết người bệnh sẽ hồi phục hoàn toàn. Sốt rét thường được điều trị bằng các loại thuốc chống sốt rét, như Quinine, Chloroquine và Artesunate.
Loại thuốc được chỉ định và thời gian điều trị có thể khác nhau ở mỗi người. Nó phụ thuộc vào các yếu tố khác nhau như loại sốt rét mà bạn mắc phải, bạn có uống bất kỳ loại thuốc chống sốt rét nào khi đi du lịch hay không, và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Nếu các triệu chứng biểu hiện nhẹ, bạn sẽ được điều trị tại nhà. Tuy nhiên, nếu bạn bị sốt rét Plasmodium falciparum , bạn sẽ được điều trị và theo dõi tại bệnh viện.
Một số người sẽ được chỉ định dùng nhiều hơn một loại thuốc hoặc dùng thuốc thay thế nếu họ có biểu hiện tác dụng phụ của thuốc. Đề kháng với các loại thuốc chống sốt rét đã lan truyền nhanh chóng trong vài thập kỷ qua, đặc biệt là kháng Plasmodium falciparum . Điều này có nghĩa rằng các loại thuốc mới hơn, hay việc kết hợp nhiều loại thuốc có thể được chỉ định.
Nếu liều thuốc chống sốt rét đầu tiên mà bạn được chỉ định không cải thiện các triệu chứng của bạn, bác sĩ có thể dùng nhiều loại thuốc khác trong quá trình điều trị. Trong lúc điều trị, bạn sẽ cảm thấy rất yếu và mệt mỏi trong vài tuần sau đó.
Khi đi đến những nơi không có cơ sở y tế, bạn nên đem theo thuốc phòng trong trường hợp khẩn cấp có thể dùng khi nghi ngờ bị nhiễm sốt rét, cho đến khi tới được cơ sở y tế gần nhất.

Làm thế nào có thể phòng ngừa bệnh sốt rét?

Quy tắc “ ABCD ” để phòng ngừa bệnh sốt rét:
A – Awareness of risk of malaria (Nhận thức về nguy cơ của bệnh sốt rét).
B – Bite prevention (Ngăn chặn muỗi cắn).
C – Chemoprophylaxis (Điều trị dự phòng – dùng thuốc chống sốt rét thường xuyên và chính xác theo quy định).
D – prompt Diagnosis and treatment (Chẩn đoán và điều trị nhanh chóng).

---