Bạn có để ý rằng mỗi khi bị muỗi đốt hay vấp ngón chân vào một vật nào đó, vị trí bị muỗi đốt hay ngón chân bị tổn thương thường sưng lên, tấy đỏ và vùng da sẽ bị nóng lên và hơi ngứa. Đây đều là những dấu hiệu đặc trưng của triệu chứng viêm – một đáp ứng tự nhiên của cơ thể khi bị nhiễm trùng hay chấn thương.
Mặc dù triệu chứng viêm cấp thường chỉ kéo dài vài tiếng hoặc cùng lắm là vài ngày nhưng phản ứng viêm mãn tính có thể vẫn xảy ra trong cơ thể bạn tới vài tháng hoặc hàng năm mà không hề có một triệu chứng cảnh báo rõ ràng nào. Viêm mãn tính thường gặp ở một số căn bệnh như tim mạch, tiểu đường, viêm khớp và Alzheimer. Tuy nhiên, có một số tác nhân gây viêm mãn tính mà có thể bạn ít khi ngờ tới để biết cách phòng tránh như các yếu tố sau đây.
Tình trạng thừa cân
Thừa quá nhiều cân nặng có thể gây ra đáp ứng viêm bên trong các tế bào mỡ. Theo GS. Raymond Yung thuộc Đại học Michigan, “khi chúng ta già đi, một số tế bào trong mô mỡ cũng sẽ bị lão hóa và thúc đẩy phản ứng viêm.” Theo môt nghiên cứu trên tạp chí Cell Metabolism vào năm 2013, đối với những người trẻ tuổi, bản thân bệnh béo phì cũng tạo ra các tín hiệu thông báo nguy cấp từ các tế bào mỡ và truyền thông tin này tới hệ miễn dịch để chống lại các tác nhân đe dọa không thực sự tồn tại.
Căng thẳng kéo dài
Cũng giống như phản ứng viêm, stress cũng được chia thành stress cấp tính và mãn tính. Stress cấp tính khi chúng ta gặp phải một tình huống hiểm nguy, gây sợ hãi nào đó một cách bất ngờ, đột ngột; còn stress mãn tính là tình trạng lo lắng, căng thẳng kéo dài do áp lực công việc hoặc cuộc sống hôn nhân gia đình… và cả hai loại stress này đều có tác động đến quá trình viêm. Một nghiên cứu vào năm 2012 của Đại học Rockefeller chỉ ra rằng hormon stress cortisol đóng vai trò rất quan trọng trong việc điều hòa đáp ứng viêm của cơ thể, tuy nhiên stress mãn tính có thể làm giảm tác dụng này của cortisol, khiến phản ứng viêm nhiễm không được kiểm soát. Tình trạng stress mãn tính dường như cũng kích thích sự sản xuất của các tế bào bạch cầu, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh gây viêm.
Thói quen hút thuốc
Mỗi điếu thuốc lá đều có thể gây kích ứng phổi, dẫn tới các phản ứng viêm ở mức độ nhỏ và làm nặng thêm các bệnh phổi hiện mắc – như là COPD hay dị ứng. Trên thực tế, một số chuyên gia tin rằng các tổn thương viêm mãn tính ở phổi do khói thuốc lá là một trong những lý do khiến cho các tế bào bị đột biến, dẫn tới ung thư phổi. Hút thuốc cũng làm gia tăng một số marker của phản ứng viêm, bao gồm tăng số lượng tế bào bạch cầu và nồng độ cao của protein C phản ứng (+). May mắn là chỉ cần một vài tuần sau khi từ bỏ thói quen không tốt này, nồng độ của các marker gây viêm cũng giảm đáng kể.
Mặc dù bạn không hút thuốc lá nhưng bạn vẫn chưa thể hoàn toàn thoát khỏi nguy cơ: chính bầu không khí ô nhiễm cũng có tác động gây viêm tương tự như khói thuốc lá. Trong một số trường hợp, bạn có thể kiểm soát tình trạng phơi nhiễm với không khí ô nhiễm bằng cách tập luyện thể dục vào buổi sáng sớm và hạn chế tham gia giao thông vào giờ cao điểm nếu có thể.
Hệ vi khuẩn chí đường ruột
Tới 70% các tế bào miễn dịch của cơ thể đều tập trung tại ruột, do vậy các vi khuẩn chí đường ruột có thể ảnh hưởng tới hệ miễn dịch theo nhiều cách khác nhau. Các vi khuẩn trong hệ tiêu hóa của bạn có thể hoặc ức chế phản ứng viêm, hoặc là kích thích quá trình viêm phụ thuộc vào chủng vi khuẩn. Đó là lý do mà người ta rất quan tâm đến việc sử dụng các probiotic để tác động đến đáp ứng viêm tại ruột.
Mặc dù sự tương tác giữa các yếu tố này vẫn chưa được hiểu đầy đủ nhưng các nhà khoa học khám phá ra rằng sự thay đổi các yếu tố môi trường và cả chế độ dinh dưỡng mà tác động đến hệ vi sinh đường ruột có thể điều hòa phản ứng viêm. Các nghiên cứu đã nhận diện được một số chủng vi khuẩn đặc hiệu dường như có liên quan đến sự hình thành các căn bệnh như viêm khớp dạng thấp và bệnh Crohn. Các phản ứng viêm gây ra bởi các vi khuẩn đường ruột được cho là có thể làm nặng thêm các bệnh sẵn có, bao gồm cả HIV.
Thói quen uống rượu
Theo Viện nghiên cứu về lạm dụng rượu, khi rượu được phân giải bên trong cơ thể, quá trình này sẽ tạo ra các sản phẩm phụ độc hại có thể kích thích phản ứng viêm. Do gan là cơ quan chính tham gia vào quá trình chuyển hóa này nên việc tiêu thụ quá nhiều rượu có thể gây tổn thương gan. Một trong những hậu quả nghiêm trọng của nghiện rượu đó là gan nhiễm mỡ, tình trạng tích lũy mỡ tại gan có thể gây viêm gan mạn tính, dẫn tới xơ gan hay viêm gan.
Sử dụng thuốc tránh thai
Những phụ nữ độ tuổi tiền mãn kinh có sử dụng thuốc tránh thai đường uống sẽ gặp phải tình trạng viêm mãn tính so với những người không sử dụng. Một nghiên cứu sơ bộ bước đầu đăng trên tạp chí PLOS One vào năm 2014 đã chỉ ra rằng khoảng 30% những phụ nữ ở độ tuổi tiền mãn kinh có sử dụng thuốc tránh thai đề có nồng độ protein C (+) cao hơn bình thường, trong khi con số này ở những người không dùng thuốc chỉ là 7%. Mặc dù các viên thuốc tránh thai đường uống vẫn được coi là khá an toàn đối với những phụ nữ khỏe mạnh, song các tác giả khuyên rằng bạn nên thảo luận về việc lựa chọn các biện pháp tránh thai khác với bác sỹ nếu thấy cần thiết.
- 28-05-2018 -