Trẻ nhỏ mắc bệnh vẹo cột sống có ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe khiến bé chậm phát triển về chiều cao, về sau còn ảnh hưởng đến ngực, xương ức dẫn đến việc chèn ép phổi, gan và tim. Vấn đề đặt ra là: chúng ta cần làm gì để phát hiện và điều trị bệnh vẹo cột sống ở trẻ em?
Cột sống của người bình thường có độ uốn cong tự nhiên để phân phối đều sức nặng của cơ thể. Tuy nhiên trong tật cong vẹo cột sống, cột sống bị cong hẳn sang phía bên của trục cơ thể và các thân đốt sống bị vẹo theo trục của mặt phẳng ngang, khác với tình trạng gù hoặc ưỡn là biến dạng của cột sống theo trục trước sau.
Theo ước tính, cứ 25 trẻ em gái vị thành niên thì có 1 trẻ bị vẹo cột sống và tỷ lệ ở trẻ em trai vị thành niên là 1/200. Hình ảnh chụp X quang của những trẻ bị cong vẹo cột sống cho thấy, cột sống hình thành hình chữ S khá rõ ràng. Một đứa trẻ sẽ được chẩn đoán là vẹo cột sống nếu độ cong của cột sống lớn hơn 10 độ.
Cong vẹo cột sống có thể là biến chứng của bệnh bại liệt, teo cơ và các rối loạn thần kinh trung ương khác, tuy nhiên theo ước tính có 4 trên 5 trường hợp bị cong vẹo cột sống ở trẻ em gái là không rõ căn nguyên. Thông thường thì trẻ bị cong vẹo cột sống cũng sẽ có một thành viên trong gia đình khác gặp phải tình trạng này.
Các triệu chứng của cong vẹo cột sống bao gồm:
- Tình trạng cong vẹo rõ ràng của phần trên cơ thể
- Vai tròn và không đều nhau
- Ngực lõm
- Có xu hướng nghiêng người sang một bên
- Đau lưng (hiếm)
Tình trạng cong vẹo cột sống có thể diễn tiến từ vài tháng đến vài năm, do vậy bệnh này thường chỉ được phát hiện khi trẻ đi tiến hành kiểm tra sức khỏe tổng quát bao gồm cả khám phần lưng. Bệnh thường tiến triển nhanh hơn hẳn trong thời kỳ dậy thì (có phát triển vượt trội về chiều cao). Tỷ lệ là cứ 7 trẻ thì có 1 trẻ bị cong vẹo cột sống nghiêm trọng và cần phải điều trị.
Chẩn đoán
- Qua kiểm tra thân thể và hỏi tiền sử bệnh
- Chụp X quang xương
Điều trị
Chỉnh hình đôi – nẹp
Nhiều trường hợp không tiến triển nặng tới mức cần điều trị. Do vậy, các bác sỹ thường sẽ lên lịch để kiểm tra cột sống cho những đối tượng này mỗi 6 tháng từ năm 15 tuổi cho tới 20 tuổi.
Độ cong vẹo trên 25 độ sẽ yêu cầu phải chỉnh hình đôi – nẹp. Có hai dạng chỉnh hình đôi – nẹp cho lưng:
Phương pháp Milwaukee: sử dụng một chiếc nẹp cổ cứng để nắn chỉnh lại độ cong bình thường của cột sống ở bất cứ vị trí nào.
Phương pháp sử dụng khung cố định cột sống ngực thắt lưng cùng: để điều chỉnh các dị tật liên quan đến các đốt sống vùng ngực và phần dưới. Thiết bị được đặt dưới cánh tay vào bao quanh phần xương sườn, hông và lưng dưới.
Các bệnh nhân sẽ được yêu cầu sử dụng những thiết bị nẹp cố định này ít nhất vài tiếng một ngày cho tới khi xương cột sống ngừng phát triển, tức là vào khoảng 17 – 18 tuổi đối với nữ và 18 – 19 tuổi đối với nam. Phần nẹp cố định này thường không bị lộ ra ngoài và có thể che phủ bằng quần áo, do vậy không quá ảnh hưởng đến thẩm mỹ. Việc đeo nẹp chỉ ảnh hưởng đôi chút đến các hoạt động hàng ngày, do vậy nên hạn chế chơi các môn thể thao tương tác trong thời gian điều trị.
Phẫu thuật
Thủ thuật nối đốt sống từ phía sau là một phẫu thuật chỉnh hình cột sống thường được khuyến cáo khi độ cong cột sống vượt quá 50 độ. Trong quá trình phẫu thuật, các đốt sống bị ảnh hưởng sẽ được nối lại sử dụng những dây kim loại và đinh vít để cố định cột sống cho tới khi nó liền lại hoàn toàn. Thông thường thì sẽ mất khoảng 12 tháng. Mặc dù những đối tượng phải phẫu thuật sẽ gặp một số khó khăn trong hoạt động thể chất nhưng họ sẽ không cần phải mang nẹp trên người.
Giúp trẻ lấy lại sự tự tin
Chỉ khoảng 50% trẻ bị cong vẹo cột sống có sử dụng nẹp để định hình cột sống. Do vậy, cha mẹ cần phải có cách truyền đạt lại cho trẻ tầm quan trọng của việc tuân thủ các hướng dẫn của bác sỹ. Đây là thời điểm trẻ nên hiểu được tác động to lớn của căn bệnh này đối với hình ảnh của bản thân, nhất là khi nó có thể dẫn tới sự tự ti và mặc cảm về mặt tâm lý. Ngoài ra, cha mẹ cũng có thể tìm đến sự trợ giúp của các chuyên gia tâm lý có kinh nghiệm trong việc tư vấn cho đối tượng trẻ em mắc phải một số căn bệnh mãn tính. Sự hỗ trợ của gia đình và các chuyên gia chính là chìa khóa giúp trẻ vượt qua được sự thiếu tự tin về bản thân và tích cực với việc điều trị để có thể có được một cơ thể bình thường như bao bạn bè.
- 28-05-2018 -