Dành cho năm đầu đời của bé - Tuần 2

Bé phát triển như thế nào?

Bé chỉ thích nhìn bạn mà thôi. Tầm nhìn của bé còn khá hạn chế. Bé chỉ có thể nhìn rõ vật trong khoảng 20 - 25 cm. Đừng lo lắng nếu ban đầu bé không nhìn thẳng vào mắt bạn: Trẻ sơ sinh có xu hướng nhìn vào lông mày, chân tóc hay miệng đang trò chuyện. Trong tháng đầu, khi bé đã dần quen với mẹ, bé sẽ thích giao tiếp bằng mắt hơn. Nhiều nghiên cứu cho thấy trẻ sơ sinh thích nhìn ngắm gương mặt hơn bất kỳ hình thù hay màu sắc khác.
Bạn hãy ẵm con lên gần để bé có cơ hội nhìn ngắm và nhận ra các đặc điểm riêng trên gương mặt bạn. Khi bạn hoặc chồng bạn cho bé uống sữa, hãy nghiêng đầu chầm chậm từ trái sang phải để xem bé có nhìn theo không. Bài tập này giúp luyện cơ mắt cho bé. Đừng lo lắng nếu mắt bé có vẻ bị lác (lé). Điều này là hoàn toàn bình thường đối với mắt trẻ sơ sinh trong tháng đầu tiên.
Trẻ sơ sinh rất nhạy cảm với ánh sáng và có thể nhìn theo không gian 3 chiều. Hãy để ý quan sát cách bé chớp mắt khi bạn đưa một vật lại gần mắt bé.

Vấn đề cân nặng

Nếu cho bé bú sữa mẹ, bạn băn khoăn không biết bé đã bú đủ chưa vì dường như lúc nào bé cũng đói. Bé là như vậy, vì chỉ sau 2 - 3 giờ bé đã tiêu hóa hết lượng sữa đã bú.
Một vài dấu hiệu cho thấy bé đã bú đủ: Ngực bạn đã hết sữa và có cảm giác như nhẹ hơn sau khi cho bé bú, da bé có màu sắc tươi tắn và có độ đàn hồi tốt khi bạn thử ấn nhẹ vào (nếu ấn vào da của bé bị thiếu nước, da sẽ nhăn một lúc), bé phát triển cả về cân nặng và chiều cao, bạn có thể nghe tiếng bé nuốt khi đang bú (trong phòng yên tĩnh), bé đi phân vàng hoặc phân đen đều đặn và tè ướt tối thiểu 5 - 6 tã giấy mỗi ngày (hoặc 7 - 8 tã vải).
Dù bé được nuôi bằng sữa mẹ hay sữa công thức thì cha mẹ vẫn cần lưu ý mỗi bé có tốc độ phát triển khác nhau và có xu hướng chậm lại ở một giai đoạn nào đó. Ngoài ra, nếu bé đã to sẵn lúc chào đời thì tốc độ tăng trưởng của bé sẽ chậm hơn một chút để đạt cân nặng và kích thước phù hợp với độ tuổi.
Nếu bé đạt đúng mốc tăng trưởng, trông khỏe mạnh và vui vẻ thì có vẻ bé đang phát triển rất tốt. Tuy nhiên, khi đi khám sức khỏe định kỳ, nếu bé không đạt được tốc độ tăng trưởng bình thường thì có thể bé đã không bú đủ sữa mẹ, cơ thể không hấp thu đủ chất dinh dưỡng hoặc chuyển hóa dinh dưỡng có vấn đề.

Số 2

Trong những ngày đầu sau khi sinh, bé sẽ đi ngoài ra phân su (phân đặc và có màu xanh đậm) - một chất được hình thành trong ruột của bé khi còn nằm trong bụng mẹ. Khi bé bắt đầu bú sữa mẹ, phân su dần dần được thải hết, phân bắt đầu chuyển sang màu vàng, nhưng màu sắc của phân có thể thay đổi từng ngày tùy thuộc vào chế độ ăn của mẹ nếu bé bú mẹ hoặc lượng sữa và loại sữa công thức bạn cho bé uống, cũng như việc bé có được cung cấp đủ nước thông qua lượng sữa bú vào hay không.
Trẻ sơ sinh có thể đi ngoài nhiều nhất từ 8 - 12 lần một ngày, nhưng ít nhất là một lần. (Nếu bé bú mẹ, phân bé sẽ mềm hơn, giống như bị tiêu chảy.)

“Tummy time” (Cho bé nằm sấp khi thức)

Trẻ sơ sinh ngủ rất nhiều. Để tránh nguy cơ bị đột tử trong lúc ngủ, tư thế ngủ an toàn nhất cho bé là nằm ngửa. Nhưng khi bé thức, hãy cho bé nằm sấp (trong một vài tuần nữa bé sẽ thức nhiều hơn) để tăng cường sự dẻo dai cho cơ cổ, giúp cổ cứng cáp hơn. Bạn hãy bắt đầu cho bé làm quen với tư thế này ngay bây giờ, vì nếu để thêm một thời gian nữa, bé có thể sẽ không chịu đâu.

Tìm hiểu thêm - Bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh

Bệnh vàng da là gì?

Vàng da là tình trạng da và tròng trắng của mắt bị ngả sang màu vàng. Nếu ấn ngón tay vào mũi hoặc ngực em bé da trắng bị bệnh, bạn có thể thấy vết hơi vàng. Đối với bé có da sẫm màu hơn, có thể quan sát dấu hiệu bệnh qua tròng trắng của mắt hoặc nướu răng của bé.
Bệnh vàng da phổ biến nhất tiến triển vào ngày thứ 2 - 3 sau khi sinh - khi bé đã xuất viện. Đây điều quan trọng bạn cần lưu ý để có thể để mắt đến bé. Hầu hết các trường hợp, được gọi là bệnh vàng da sinh lý, sẽ tự hết sau 2 tuần.

Nguyên nhân gây bệnh vàng da

Trẻ sơ sinh sản xuất ra nhiều tế bào hồng cầu hơn nhu cầu cơ thể cần, trong khi gan của trẻ chưa hoàn thiện nên không thể xử lý kịp các tế bào hồng cầu này. Một sắc tố có màu vàng được gọi là bilirubin (một chất nằm trong tế bào hồng cầu) tăng nhanh trong máu. Phần lớn lượng bilirubin sẽ được thải ra ngoài cơ thể qua phân. Có khoảng một nửa số em bé mắc bệnh vàng da trong 1 - 2 tuần đầu sau khi sinh.
Trẻ sinh non và trẻ mắc các bệnh di truyền hoặc bệnh nhiễm trùng có nguy cơ mắc bệnh khá cao. Một số trẻ sơ sinh đang bú sữa mẹ có thể mắc bệnh vàng da nếu không được bú mẹ đầy đủ, vì lượng bilirubin không thể bài tiết ra khỏi cơ thể thông qua chất thải. Loại vàng da này thường biểu hiện trong 2 tuần đầu sau khi sinh.
Nếu bệnh vàng da được phát hiện trong vòng 24 giờ đầu sau khi sinh có thể là do nhóm máu của bé không tương đồng với mẹ (mẹ là Rh-âm và bé là Rh-dương), do bệnh nhiễm trùng hoặc có vấn đề về gan.

Tôi có nên lo lắng?

Hầu hết các trường hợp bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh là vô hại và không cần điều trị. Bác sĩ có thể xét nghiệm máu để kiểm tra nồng độ bilirubin trong cơ thể bé, thông thường là lấy một ít máu từ gót chân.
Trong trường hợp bệnh nặng hơn, bác sĩ có thể chỉ định dùng phương pháp quang trị liệu (liệu pháp ánh sáng), bằng cách đặt trẻ nằm ở trần dưới ánh sáng xanh đặc biệt giúp cơ thể phá vỡ bilirubin để bài tiết ra khỏi cơ thể. Việc này có thể thực hiện tại bệnh viện hoặc tại nhà với thiết bị có thể mang theo được. Một loại chăn đặc biệt bằng sợi quang, được gọi là chăn bili, cũng có tác dụng tương tự.
Ngoài liệu pháp ánh sáng, điều quan trọng là cung cấp đủ nước cho bé và xác định, điều trị bất kỳ vấn đề sức khỏe nào của bé. Bác sĩ có thể khuyên bạn cho bé bú sữa mẹ thường xuyên hơn hoặc bổ sung sữa công thức để cung cấp nhiều chất lỏng hơn cho bé, từ đó thúc đẩy cơ thể bài tiết lượng bilirubin qua phân.
Mục đích của phương pháp này là làm giảm nồng độ bilirubin giúp ngăn chặn sự tích tụ các chất độc trong não bé (được gọi là bệnh vàng da nhân não). Nếu được theo dõi và điều trị, nguy cơ mắc bệnh vàng da nhân não và các biến chứng khác giảm đáng kể.

Cuộc sống của bạn: Những phiền toái khi cho con bú

Khoảng 2 - 4 ngày sau khi sinh, sữa của bạn mới về, làm ngực căng lên và gây nên tình trạng ứ sữa. (Sữa tiết ra trước đó rất giàu chất dinh dưỡng cho bé được gọi là sữa non). Sự thay đổi quan trọng này có thể gây ra tình trạng không mong muốn: Cảm giác khó chịu. Vì sao lại như vậy?
Do cơ thể bạn đang thúc đẩy các tuyến sữa hoạt động và tiết sữa ở đầu vú, trong khi bạn vẫn chưa quen với cảm giác bé bú mẹ và nồng độ nội tiết tố sụt giảm rất nhiều sau khi sinh.
Ngực bạn có thể mềm mại hoặc căng đau và nóng, có thể còn bị sưng và nhức nữa. Nhưng đừng vì đau mà nghĩ rằng mình không thể cho con bú. Tình trạng này sẽ biến mất khi cơ thể bạn đã quen dần. Một vài cách giảm đau sau đây có thể có ích với bạn:

• Tắm nước nóng.
• Dùng khăn ngâm vào nước nóng, vắt khô rồi đắp lên ngực trước khi cho bé bú.
• Nặn bớt một ít sữa mỗi bên trước khi cho bé bú. Ngực căng sữa là nguyên chính gây ra nhiều phiền toái, khiến bé khó ngậm đúng ngay đầu ti bạn. Vì thế, bé sẽ phải cố gắng nhiều hơn để bú được sữa và sẽ càng làm cho bạn đau hơn.
• Mặc loại áo ngực đặc biệt hỗ trợ cho con bú. Nhiều mẹ thích mặc cả khi đi ngủ.
• Cho bé bú đều đặn mỗi 2 hoặc 3 giờ. Càng cho bé bú thường xuyên, ngực bạn sẽ đỡ đau hơn.
• Uống nhiều nước để cơ thể bạn không bị thiếu nước và giúp duy trì nguồn sữa.
• Thay phiên cho bé bú cả hai bên.
• Đắp khăn lạnh lên ngực sau khi cho bé bú.