Viêm phổi do MP

Tìm hiểu Viêm phổi do MP

Nhiễm khuẩn hô hấp do Mycoplasma pneumonia (MP) là bệnh lý thường gặp ở trẻ em, nếu không được điều trị đúng mức sẽ gây biến chứng viêm phổi nặng hoặc triệu chứng kéo dài, có thể lây ra cộng đồng.
Mycoplasma pneumoniae là tác nhân đáng chú ý nhất trong viêm phổi cộng đồng với tỉ lệ 10-30%.
Bệnh cảnh lâm sàng thường gặp là nhiễm trùng đường hô hấp trên, viêm phổi, viêm phế quản. Các dạng ít gặp hơn là sốt kéo dài, tổn thương thần kinh, da, tim mạch, cơ, xương.

Triệu chứng, biểu hiện Viêm phổi do MP

- Khởi bệnh từ từ là đặc điểm giúp phân biệt với những nhiễm trùng hô hấp do các siêu vi như cúm và adenovirus. Sau thời gian ủ bệnh kéo dài 2-3 tuần, bệnh khởi phát với các triệu chứng nhức đầu, mệt mỏi, sốt, sổ mũi, ho, khò khè…
- Ở trẻ em, sốt và ho thường là triệu chứng khởi phát, cũng là lý do khiến bệnh nhân nhập viện. Sốt thường không cao, dưới 39 độ C. Triệu chứng ho nổi bật nhất, ho liên tục, khởi đầu ho khan sau đó có đờm, ho nặng dần trong 2 tuần đầu rồi giảm dần. Có trường hợp ho kéo dài từ 3-4 tuần, triệu chứng này quan trọng và gợi ý ngay đến chẩn đoán nhiễm M. pneumoniae thể phổi.
Các triệu chứng khác của đường hô hấp cũng có thể gặp như chảy mũi, viêm họng. Ngoài ra nôn, tiêu chảy, chán ăn là những triệu chứng thường gặp ở trẻ nhỏ, trong khi mệt mỏi, nhức đầu thường ghi nhận ở trẻ lớn.
- Tổng trạng bệnh nhân thường ít thay đổi, mặc dù bệnh thường kéo dài nhiều tuần, khám phổi có thể thấy triệu chứng viêm phổi (ran phế nang, ran phế quản), hoặc có thể không phát hiện được triệu chứng gì.
Những triệu chứng ngoài phổi như phát ban ngoài da, mề đay, viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim, thiếu máu, viêm não, viêm màng não, viêm tủy là những dạng rất hiếm gặp.

Nguyên nhân Viêm phổi do MP

M. pneumoniae xâm nhập bằng cách gắn thụ thể axít neuramic vào tế bào biểu mô đường hô hấp gây tổn thương tại chỗ; sau đó do tác động của hydrogen peroxide, M. pneumoniae thâm nhập vào niêm mạc phế quản. Bạch cầu N được huy động đến sẽ gây viêm ở bề mặt niêm mạc. Sau đó thâm nhiễm đại thực bào, lympho ở lớp dưới niêm mạc.
Đáp ứng miễn dịch của cơ thể không có tác dụng bảo vệ. Cơ chế bảo vệ tại chỗ thông qua tiết IgA có vai trò quan trọng, không cho M. pneumoniae gắn với biểu mô đường hô hấp.
Đáp ứng miễn dịch của cơ thể với các phức hợp miễn dịch lưu hành gây tổn thương phổi và các cơ quan khác. Nồng độ IgG cao trong thời kỳ cấp tính, liên quan đến mức độ viêm phổi, yếu tố thấp (RF) tăng cao ở giai đoạn hồi phục.
Ngưng kết tố lạnh thường xuất hiện khi nhiễm M. Pneumoniae nặng.

Chẩn đoán bệnh Viêm phổi do MP

Một số phương pháp chẩn đoán viêm phổi do Mycoplasma Pneumoniae:
- Nhuộm Gram đờm có bạch cầu (N, M), không có vi khuẩn.
- Phân lập được M.pneumoniae từ dịch tiết đường hô hấp là xét nghiệm quyết định chẩn đoán.
- Chuẩn độ kháng thể (+), hiệu giá ≥ 1:64.
- IgM: dương tính sau 7-9 ngày, hiệu giá cao tối đa sau 4 tháng, mất sau 4-6 tháng.
- Ngưng kết tố lạnh: dương tính khi hiệu giá ≥ 1:64.
- Điện di miễn dịch phát hiện kháng nguyên M. pneumoniae.
- Phản ứng chuỗi polymeraza - PCR: nhạy và đặc hiệu.
- Kháng thể đơn clon.

Điều trị Viêm phổi do MP

Điều trị viêm phổi do Mycoplasma Pneumoniae bằng kháng sinh và corticoid:
1. Kháng sinh:
- Tetraxyclin, Erythromycin, các triệu chứng hết nhanh. Mặc dù điều trị đúng, triệu chứng lâm sàng, Xquang có thể tái phát sau 7-10 ngày.
- Tetraxyclin, Erythromyxin: 2 g/ngày trong 10 - 14 ngày.
- Chloramphenicol
- Clindamycin
- Aminoglycozid
- Penixilin, cephalosporin: kết quả rõ.
- Kháng Tetraxyclin: Nhóm Marcrolid mới: Roxy-Clary arithromycin.
2. Corticoid:
Chỉ định đối với những trường hợp có tổn thương ngoài phổi, thường dùng prednisolon 20 mg/ngày, thời gian dùng 7 - 10 ngày.
Biến chứng:
Biến chứng viêm phổi do Mycoplasma Pneumoniae ít gặp, ví dụ: thâm nhiễm nhiều thùy, viêm màng phổi khô, tràn dịch màng phổi.; suy hô hấp; bùng phát hen phế quản ở người lớn; dày dính màng phổi...

Chế độ chăm sóc Viêm phổi do MP

- Khi trẻ sốt nhẹ, cho trẻ mặc quần áo mỏng, thoáng, uống nhiều nước.
- Tránh tiếp xúc với khói, bụi, thuốc lá, không khí lạnh vì sẽ kích thích trẻ ho.
- Đối với trẻ bú mẹ, vẫn tiếp tục cho trẻ bú, cần tăng số lần bú và kéo dài thời gian mỗi lần bú, vì khi bị bệnh thì cơ thể trẻ sẽ rất yếu, làm khả năng mút vú kém đi. Nếu trẻ bú không đủ, có thể vắt sữa và cho trẻ uống bằng thìa.
- Đối với trẻ lớn, cho trẻ ăn các thức ăn giàu dinh dưỡng, mềm, dễ tiêu hóa, chia nhỏ lượng thức ăn của mỗi bữa và tăng số lần ăn. Cho trẻ uống nhiều nước.
- Sau khi trẻ khỏi bệnh, tăng lượng và số lần ăn để giúp trẻ phục hồi dinh dưỡng.
Nếu điều trị không đúng, bệnh có thể diễn tiến nặng gây suy hô hấp, tử vong (khoảng 1,4%) hoặc làm giảm chức năng hô hấp sau này. Tuy nhiên, nếu điều trị đúng thì đa số các trường hợp bệnh sẽ khỏi hoàn toàn. Điều trị bệnh, ngoài mục đích tiêu diệt vi khuẩn để giảm bớt triệu chứng, còn nhằm rút ngắn thời gian có triệu chứng để hạn chế lây lan.
Thuốc chủng ngừa M. pneumoniae đã được nghiên cứu từ năm 1965, tuy nhiên hiệu quả thấp và tỉ lệ tái nhiễm rất cao, do vậy cách ly trẻ bệnh vẫn là biện pháp phòng ngừa chính để giảm lây lan.
Cần thiết nghĩ đến M. pneumoniae trong các trường hợp ho kéo dài, không đáp ứng với điều trị bằng kháng sinh nhóm beta lactamine.