Mấy năm gần đây thực phẩm hữu cơ (organic) nổi lên như là một xu hướng thực phẩm sạch, lành mạnh cho sức khỏe con người. Các nhà kha học cũng đã có rất nhiều nghiên cứu tìm hiểu xem liệu thịt công nghiệp và thịt organic có khác nhau nhiều về mặt dinh dưỡng hay không và những yếu tố nào cần cân nhắc để đưa thịt organic vào trong bữa ăn.
Nhu cầu thịt sạch nhất là thịt organic đang có nhu cầu tăng lên một cách nhanh chóng. Phần lớn mọi người mua thịt hữu cơ dinh dưỡng hơn thịt công nghiệp. Nhưng liệu có phải là như vậy không?
Trước khi đi sâu vào thành phần dinh dưỡng, bạn nên hiểu thế nào là thịt organic thực sự. Ủy ban chăn nuôi hữu cơ của Bộ nông nghiệp Hoa kỳ (USDA) quy định thịt hữu cơ phải có nguồn gốc từ động vật đáp ứng các tiêu chí như sau: nuôi trong vòng 1 năm ở ngoài tự nhiên ( ngoại trừ lúc thời tiết khắc nghiệt), không được dùng kháng sinh ( trừ lúc bị bệnh), không bổ sung chất tăng trọng hoặc các thành phần bị cấm trong thực phẩm như các hợp chất ure, asen, các sản phẩm chăn nuôi khác.
Chăn nuôi hữu cơ còn đòi hỏi động vật được nuôi ở những nơi có đất, cây trồng và thức ăn chăn nuôi phải được chứng nhận 100 organic. Động vật nhai lại như bò, cừu, dê phải được chăn thả tự do, ăn trên các đồng cở hữu cơ và 30% chế độ ăn uống của chúng phải đến từ các đồng cỏ hữu cơ này. Ngoài gia chăm sóc sức khoẻ cho động vật nuôi cũng phải đến từ các biện pháp tự nhiên có lợi cho cả môi trường.
Các a xít béo ở thịt tươi, sữa và các sản phẩm sữa là một nhân tố quan trọng để so sánh sự khác nhau giữa hai loại thịt này.
Thịt tươi: cả thịt công nghiệp và thịt hữu cơ đều có lượng chất béo bão hòa tương tự nhau, nhưng lượng chất béo omega 3 ở thịt công nghiệp cao hơn thịt hữu cơ khoảng 47%. Omega 3 là chất béo có loại cho sức khỏe với vai rò là chất chống viêm, bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh itm mạch và các dị tật bẩn sinh.
Sữa và các thực phẩm từ sữa: lượng chất béo bão hoà chất béo không bão hòa đơn và đa đều tương tự nhau. Nhưng sữa hữu cơ thì có hàm lượng a xít alpha-lipoic (ALA) cao hơn sữa công nghiệp. ALA được biết đến là một chất làm giảm lượng cholesterol xấu (LDL) và cũng dọn dẹp sạch các chất gây cản trở sự lưu thông máu. Sữa hữu cơ cũng có tỷ lệ a xít linoleic liên kết cao hơn 41% và lượng omega 3 cao hơn 57% so với sữa công nghiệp
Sự khác biệt được lý giải bởi cách thức chăn nuôi giữa công nghiệp và hữu cơ. Điều này cũng vẫn đúng khi so sánh giữa động vật ăn ngũ cốc và động vật ăn cỏ.
So sánh các chất dinh dưỡng khác giữa hai loại thịt
Trong khi phần lớn các nghiên cứu tập trung vào nghiên cứu các a xít béo thì có một số nghiên cứu đề cập đến vấn đề các khoáng chất, các kim loại nặng và các thông số dinh dưỡng khác giữa hai loại thịt hữu cơ và organic. Cả hai loại thịt đều có chứa những dưỡng chất dinh dưỡng thiết yếu bao gồm protein, kẽm, sắt, photpho, và vitamin nhóm B.
Sữa và các thực phẩm từ sữa hữu cơ có lượng I ốt và Selen thấp hơn một chút so với sữa công nghiệp, nhưng lượng sắt và vitamin E thì cao hơn hẳn. Những tác giả của nghiên cứu cho rằng lượng Iốt có trong sữa công nghiệp cao hơn là do động vật được nuôi bằng thức ăn chăn nuôi. Mặt khác sữa hữu cơ có nguồn vitamin E (alpha-tocopherol) và carotenoid (tiền chất của vitamin E) tụ nhiên cao hơn so với lượng vitamin E trong những động vật công nghiệp được tổng hợp từ alpha-tocopherol.
Một nghiên cứu tiến hành vào năm 2012 cũng cho thấy thịt hữu cơ có lượng protein nhỉnh hơn thịt công nghiệp.
Lượng kháng sinh có trong thịt
Thịt hữu cơ và thịt công nghiệp còn khác nhau ở chỗ có hay không sử dụng kháng sinh. Kháng sinh được dùng tronh chăn nuôi công nghiệp với mục đích thúc đẩy tăng trưởng nhưng trong nhiều năm người ta vẫn không hiểu làm sao àm các kháng sinh lại có thể giúp động vật lớn lên được. Bây giờ chúng ta đã biết lý do đó là kháng sinh ảnh hưởng đến hệ vi sinh trong đường ruột và sản sinh ra hiệu ứng tăng năng lượng hấp thu từ thức ăn. Bên cạnh đó, kháng sinh cũng có thể vào máu, mắc kẹt lại ở máu và các mô cơ thể động vật. Mặc dù các nước đều có quy định về thời gian được phép giết mổ động vật sau khi dùng kháng sinh. Nhưng liệu mọi người có nghĩ đến việc nếu chúng ta ăn thịt có chứa lượng kháng sinh tồn dư thì có thể bị ảnh hưởng bởi những chất đó tương tụ như động vật hay không?
Các sản phẩm organic thì không được phép sử dụng kháng sinh chống lại vi khuẩn, nhưng tỷ lệ nhiễm khuẩn ở thịt hữu cơ thì vẫn chỉ bằng thịt công nghiệp và tỷ lệ cô lập được vi khuẩn kháng thuốc ở thịt công nghiệp cao gấp 33 lần so với thịt hữu cơ.
Hóc môn cũng là một yếu tố cần cân nhắc khi mua thịt công nghiệp hay mua thịt hữu cơ. Estrogen, progesterol, testossterol, zenarol và trenbolone là những loại hóc môn thường hay sử dụng trong công nghiệp chăn nuôi thường được cấy vào tai hoặc trộn lẫn với thức ăn chăn nuôi trước vài tháng truwocs khi giết mổ. Phần lớn các loại hóc môn đã bị cấm ở châu Âu trước năm 1989.
Một vấn đề nưa là liệu con người có ăn đủ lượng hóc môn gây ra biến đổi trong cơ thể từ thịt động vật hay không? Có lẽ là không, bởi một số nghiên cứu cho thấy hóc môn tăng trưởng có thể tìm thấy ở bò nhưng trong sữa bò thì lại không thấy. Ngày nay những nước phát triển đều không cho phép sử dụng hóc môn nữa do những lo ngại về sức khỏe cho cả động vật và con người.
Thuốc trừ sâu
Thịt hữu cơ có ít hóa chát trừ sâu hơn một phần là do sử dụng nguồn thức ăn hữu cơ- ít ảnh hưởng đến sức khỏe động vật và môi trường. Cũng giông như kháng sinh, thuốc trừ sâu tan trong dầu và lưu lại ở các mô và thậm chí là cả trứng do vậy con người vẫn có thể hấp thu một lượng nhỏ từ những sản phẩm này.
Điều trên đặc biệt đúng với thịt mỡ. Hóa chất trừ sâu, hóc môn và các độc chất khác có xu hướng tập trung ở các mô mỡ nhiều hơn nghĩa là ăn thịt hữu cơ sẽ là một sự lựa chọn thông minh hơn là ăn thịt công nghiệp nhưng bỏ mỡ. Điều này cũng có nghĩa là các chất độ này sẽ tích tụ trong cơ thể bạn chờ đợi đủ liều lượng để gây ra các biến đổi trong cơ thể bạn nếu như không có cách giải độc.
Trên thực tế những tiêu chí trên khiến bạn quyết định là lụa chọn thịt hữu cơ rồi nhưng còn một số vấn đề khác khiến bạn phải quan tâm khi lựa chọn thịt hữu cơ:
- Ăn cỏ và ăn ngũ cốc: nên nhớ rằng tiêu chuẩn hữu cơ chỉ cần 30% dinh dưỡng đến từ việc chăn thả trên đồng cỏ còn lại 70% kia thì sao? Rất có thế đến từ ngũ cốc mà nguồn ngũ cốc thì khó có thể kiểm soát được có hay không có chất nọ chất kia.
- Nguồn: các sản phẩm hữu có xuất xứ từ mỹ thì phải có gắn nhãn hữu cơ của bộ nông nghiệp Mỹ (USDA) và trong trường hợp xuất khẩu sang các nước khác có thể do quá trình bảo quản không hoặc vận chuyển không tốt cũng có thể gây ra biến đổi thành phần của thực phẩm.
- Giá cả: đúng thật luôn là vấn đề lớn. Thịt hay bất cứ đồ gì gắn mác organic đều đắt hơn rât nhiều bởi công sức bỏ ra để có được những sản phẩm là rất lớn.Không chỉ vậy những thủ tục để được công nhận là sản phẩm hữu cơ cũng mất một khoản khá lớn làm tăng gánh nặng chi phí cho mỗi sản phẩm khi đến tay người tiêu dùng.
Bs.Đào Ngọc - Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Theo Chriskresser
Viện y học ứng dụng Việt Nam
- 28-05-2018 -