Thông tin về sai sót y khoa nếu lọt ra ngoài, thì hầu hết các báo đều dùng những lời lẽ giật gân, dễ gây phẫn nộ nhất để đăng tải!
LTS: Câu “Sai lầm là thuộc tính của con người” (To err is human) thường được giới y khoa nước ngoài trích dẫn khi đề cập đến sai sót y khoa. Câu này ý nói sai sót là khó tránh khỏi, điều quan trọng là xử lý nó ra sao để tránh những sai sót tiếp theo, và để làm nghề y tốt hơn.
Một số nhân viên y tế có thái độ cư xử với bệnh nhân không tốt, thiếu đạo đức nghề nghiệp. Nhưng đừng vì thế mà biến bệnh viện, nơi nhân viên y tế và bác sĩ cần tập trung để cứu chữa và chăm sóc bệnh nhân, thành “chiến trường”. Xã hội không có lợi từ những cuộc chiến này!
“To Err is Human…”, sai lầm là thuộc tính của con người.
Nước Mỹ được xem là nơi có nền y học tiên tiến nhất trên thế giới. Hệ thống ngăn ngừa sai sót được tổ chức và quản lý tốt nhất và tốn kém bậc nhất. Theo thống kê của CDC (Cơ quan quản lý bệnh tật Hoa kỳ) vào năm 2005, nước Mỹ có khoảng 98.000 người chết vì sai sót y khoa và đây là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ 6 ở Mỹ (sau bệnh tim, ung thư, đột quị, bệnh phổi, tai nạn).
Viện Y học Hoa kỳ (IOM) ước tính thiệt hại do sai sót y khoa hàng năm ở Mỹ là 29 tỉ USD. Người ta ước tính cứ mỗi 3 người dân Mỹ thì có 1 người có thể cho biết 1 sai sót y khoa mà bản thân họ hoặc gia đình họ từng là nạn nhân.
Thực tế cho thấy sai sót vẫn xảy ra ở những bệnh viện có điều kiện tốt nhất và ở những bác sĩ kinh nghiệm nhất.
Để giảm sai sót y khoa, người Mỹ bỏ ra rất nhiều tiền để xây dựng những hệ thống ghi nhận rất tốt các sai sót để nhận ra các sai sót có thể xảy ra và tìm cách dự phòng. Bởi vì họ nghĩ rằng dự phòng là cách tốt nhất để giảm sai sót. Nếu không ghi nhận sai sót và cố ý che giấu sai sót, thì sẽ không thể tìm ra được nguyên nhân và biện pháp dự phòng. Một trong những nguyên tắc để khuyến khích mọi người ghi nhận các sai sót là 'không trừng phạt'. Sai sót y khoa không cố ý ở Mỹ thường do bảo hiểm y tế chi trả. Và người Mỹ thống kê được cả trăm nghìn sai sót y khoa trong một năm, từ đó đầu tư và tìm cách ngăn chặn, để người dân Mỹ được chăm sóc y tế ngày càng an toàn hơn.
Ở Việt Nam chúng ta làm gì để giảm sai sót y khoa?
Ở Việt Nam chúng ta làm gì để giảm sai sót y khoa? Chúng ta không khuyến khích cơ sở báo cáo sai sót vì sai sót càng nhiều thì sẽ ảnh hưởng đến… thi đua. Điều này xảy ra ở mọi cấp. Nếu có sai sót thì thường kỷ luật ngay người pham sai sót mà ít đầu tư tìm nguyên nhân để dự phòng.
Thông tin về một sai sót trong y khoa, nếu lọt ra ngoài công luận thì hầu hết phóng viên “có trách nhiệm” đều dùng những lời cay độc nhất, giật gân nhất, dễ gây phẫn nộ nhất để đăng tải với “thiện ý” là giúp trừng phạt người phạm lỗi và có lẽ cho rằng nhờ thế sẽ giảm được sai sót, chứ chưa cần biết nguyên nhân thật sự từ đâu.
Cách hành xử trên càng làm cho nhân viên ý tế cố gắng che giấu các sai sót để an toàn.
Việt Nam có chưa tới 300.000 nhân viên y tế. Nếu thống kê đầy đủ sai sót y khoa lớn, nhỏ, chắc cũng có thể lên đến con số trăm nghìn mỗi năm. Nếu mỗi sai sót cần phải tìm được ít nhất 1 người để xử lý, kỷ luật, thì chẳng bao lâu sẽ không còn bao nhiêu nhân viên y tế “trong sạch”!.
Các sai sót không được ghi nhận, các nguyên nhân không được tìm ra, sai sót cứ thế tiếp tục diễn ra vì nguy cơ vẫn còn đó. Bệnh nhân càng đông, điều kiện càng xuống cấp, thì sai sót tiếp tục xảy ra càng nhiều.
Hệ thống thiếu lành mạnh này sẽ ngày càng gây hại cho cộng đồng bởi số lượng sai sót sẽ càng tăng. Mỗi sai sót được tìm thấy lại càng gây căm phẫn từ cộng đồng và vô hình trung càng khuyến khích nhân viên y tế che giấu các sai sót.
Cứ thế mỗi chúng ta đang góp phần làm tăng số lượng các sai sót y khoa trong xã hội cho đến một ngày nó sẽ xảy ra với chính chúng hay người thân của chúng ta. Và chúng ta lại phẫn nộ hơn nữa…Sự việc cứ thế tiếp diễn như vòng tròn lẩn quẩn.
Như vậy có đáng không, khi chúng ta luôn tự hào rằng mình thuộc loài người- là sinh vật có lý trí và trách nhiệm nhất trên hành tinh này ?./.
BS Hồ Mạnh Tường (vov.vn tổng hợp)
- 28-05-2018 -