Ý kiến cho rằng acid linoleic liên hợp (conjugated linoleic acids –CLA) có thể bảo vệ cơ thể trước một số bệnh ung thư cũng như tim mạch thu hút được sự quan tâm của các nhà khoa học. Tuy nhiên những nghiên cứu về hợp chất được cho là vô cùng kỳ diệu này còn gây nhiều tranh cãi và chưa đi đến được kết luận cuối cùng.
Acid linoleic liên hợp (CLA) là một hợp chất tự nhiên có nguồn gốc từ động vật, là dẫn xuất của acid linoleic. Chúng được tìm thấy chủ yếu trong sữa béo, các sản phẩm từ sữa và thịt của một số động vật nhai lại. Gần đây, hợp chất này đã thu hút được sự chú ý của rất nhiều người bưởi những bằng chứng trên mô hình động vật cho thấy sử dụng CLA trong chế độ có thể đem lại những hiệu quả rất tốt cho sức khỏe.
Do hiện nay mọi khuyến cáo về chế độ đều khuyên rằng nên giảm tiêu thụ chất béo từ động vật, người ta đang đặt ra những câu hỏi về việc giảm tiêu thụ CLA trong chế độ ăn cũng như những ảnh hưởng của nó đối với sức khỏe.
Các nghiên cứu về CLA đã được tiến hành trên một số lĩnh vực như ung thư, các bệnh tim mạch, tiểu đường và kiểm soát cân nặng.
Khả năng bảo vệ trước một số bệnh ung thư
Các nghiên cứu ban đầu trên mô hình động vật đã chứng minh rằng CLA có thể ức chế sự hình thành và phát triển của các khối u và có những bằng chứng cho thấy CLA có thể giúp bảo vệ chống lại một số bệnh ung thư. Hầu hết những nghiên cứu này đều tập trung tìm hiểu tác dụng của CLA đối với bệnh ung thư vú cũng như ung thư da, ung thư gan và ung thư đại tràng, tuy nhiên trên các mẫu mô lấy từ động vật và con người. Mặc dù các nghiên cứu lâm sàng còn hạn chế, một nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng nguy cơ ung thư vú có sự suy giảm đáng kể khi sử dụng liều cao các CLA, với việc tiêu thụ nhiều pho mát và nồng độ CLA trong máu cao. Tuy nhiên, mối liên quan này không chứng minh được mối quan hệ nhân – quả và các nhà khoa học vẫn cần tiến hành thêm những nghiên cứu trên người nữa để chứng minh cho tác dụng này.
Bệnh tim mạch
Một trong những yếu tố nguy cơ chính đối với bệnh mạch vành đó là rối loạn lipid máu, đặc biệt là nồng độ cao trong máu của các lipoprotein tỷ trong thấp (LDL) hay cholesterol xấu. Những nghiên cứu trên mô hình động vật đã chứng minh được hiệu quả tiềm năng của CLA, tuy nhiên một số giới hạn nghiên cứu trên người vẫn chưa cung cấp được những bằng chứng thật sự thuyết phục về tác dụng tích cực của CLA đối với lipid máu và sự hình thành các mảng xơ vữa động mạch.
Tiểu đường
Tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường type 2 (thể bệnh tiểu đường thường gặp ở những người thừa cân, béo phì) đang gia tăng với tốc độ nhanh chóng ở châu Âu. Có một số bằng chứng cho thấy CLA có thể giúp bình thường hóa quá trình chuyển hóa của glucose trong máu. Tuy nhiên, vẫn cần thêm những nghiên cứu khác để chứng minh tác dụng này.
Thành phần cơ thể
CLA đã được chứng minh có thể làm thay đổi các thành phần trong cơ thể của chuột đang lớn, làm gia tăng năng lượng tiêu hao, tăng sự tạo thành khối cơ và giảm lượng mỡ. Tuy nhiên, những tác dụng tương tự này vẫn chưa được chứng minh trên người.
Nguồn cung cấp CLA
CLA có mặt trong những thực phẩm giàu chất béo từ những động vật nhai lại như sữa nguyên kem, các sản phẩm từ sữa và thịt mỡ. Người ta có thể làm gia tăng hàm lượng CLA trong những thực phẩm này bằng cách tăng lượng dầu thực vật giàu acid linoleic (như dầu hướng dương, dầu đậu nành) trong thức ăn cho gia súc. Điều này đã được chứng minh có thể giúp gia tăng thành phần CLA trong sữa. Ngoài ra, những con bò ăn cỏ cũng có hàm lượng CLA trong sữa cao hơn, đặc biệt là cỏ đang ở giai đoạn tăng trưởng sớm.
Cần thêm những nghiên cứu khác
Mặc dù các nghiên cứu kể trên đều vô cùng hứa hẹn nhưng vẫn chưa thể đưa ra được bất cứ một kết luận cuối cùng nào về hiệu quả thật sự của CLA trong chế độ và vẫn chưa có một khuyến cáo nào về liều lượng CLA được đưa ra.
Do vậy, trước khi các nhà khoa học đưa ra được một kết luận chắc chắn nào về CLA thì bạn vẫn chỉ nên tiêu thụ nó ở mức độ vừa phải thôi nhé.
Ths.Hồng Khánh - Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Theo Eufic
Viện y học ứng dụng Việt Nam
- 28-05-2018 -