Chụp X quang cản quang ống tiêu hóa trên với Barium

Chụp X quang cản quang ống tiêu hóa trên với Barium (Barium Swallow/Meal/Follow Through) được sử dụng để quan sát hình ảnh của ống tiêu hóa trên bao gồm: thực quản, dạ dày và ruột non.

Lưu ý: Những thông tin dưới đây chỉ là hướng dẫn chung. Việc chuẩn bị và thực hiện có thể có sự khác nhau giữa các bệnh viện. Do đó chúng ta cần thiết phải làm theo sự hướng dẫn của các bác sĩ hoặc bệnh viện địa phương.

Tại sao sử dụng Barium trong các khảo sát về X quang?

Trên phim X quang thông thường, hình ảnh ống tiêu hóa không được hiển thị tốt. Tuy nhiên, nếu bạn uống một chất lỏng màu trắng có chứa một chất hóa học gọi là Barium sulphate (BaSO4), hình ảnh của ống tiêu hóa trên (thực quản, dạ dày và ruột non) sẽ được thể hiện rõ ràng trên hình ảnh X quang. Lý do là bởi vì tia X không chiếu xuyên qua Barium.

Các khảo sát X quang với Barium

Tùy thuộc vào vị trí của ống tiêu hóa cần khảo sát, bạn có thể cần một hoặc nhiều khảo sát được liệt kê dưới đây. Barium khi uống vào sẽ tạo thành lớp bám vào niêm mạc của ống tiêu hóa. Do đó, những bất thường ở lớp niêm mạc hoặc cấu trúc của ống tiêu hóa có thể được quan sát thấy trên hình ảnh X quang.

Trong mỗi khảo sát sau, các hình ảnh X quang được thực hiện với liều tia X thấp. Tổng liều bức xạ cho mỗi khảo sát là khá nhỏ và được xem là an toàn. Máy X quang được kết nối với một TV theo dõi (TV monitor). Có thể xem xét việc thực hiện hình ảnh chụp nhanh liên tiếp hoặc video X quang nếu bác sĩ thấy cần thiết.

X quang thực quản cản quang với Barium (Barium swallow)

Trong khảo sát này, bạn uống một chất lỏng chứa Barium. Chất lỏng thường có hương vị trái cây giúp bạn dễ chịu khi uống. Bạn đứng trước một máy X quang và sẽ được chụp X quang trong khi bạn thực hiện nuốt chất lỏng này. Mục đích của khảo sát là để tìm các vấn đề ở thực quản như: hẹp thực quản, thoát vị hoành, khối u, trào ngược dạ dày thực quản, rối loạn nuốt,… Thông thường bạn sẽ được đề nghị không ăn uống một vài giờ trước khi làm khảo sát này. Một khảo sát X quang thực quản cản quang với Barium mất khoảng 10 phút.

X quang dạ dày tá tràng cản quang với Barium (Barium meal)

Khảo sát này tương tự như khảo sát thực quản đã mô tả ở trên, nhưng mục đích của nó là để tìm các vấn đề ở dạ dày và tá tràng như: viêm loét, polyp, khối u, vv… Sau khi uống chất lỏng có chứa Barium, bạn sẽ nằm trên một chiếc bàn để chụp X quang vùng bụng. Có thể khảo sát này sẽ mất thời gian hơn khảo sát X quang thực quản cản quang với Barium.

Vì vậy, Barium sẽ bám vào niêm mạc dạ dày, bác sĩ chẩn đoán hình ảnh có thể làm một hoặc nhiều các bước sau:

• Một số yêu cầu bạn nuốt bột bicarbonate và acid citric trước khi nuốt Barium. Hỗn hợp này được nhào trộn trong dạ dày và tạo ra nhiều hơi. Hơi giúp làm tăng thể tích trong lòng dạ dày và tá tràng và giúp cho Barium được khuếch tán ra và phủ khắp bề mặt niêm mạc dạ dày và tá tràng. Việc này giúp cho hình ảnh trên X quang rõ ràng hơn nhiều. Hình dạng, bề mặt của niêm mạc dạ dày và tá tràng được thể hiện chi tiết.
• Tiếp đến, bạn có thể được yêu cầu nằm trên một chiếc giường và các nhân viên y tế sẽ thay đổi tư thế chiếc giường để chụp X quang dạ dày và ruột non của bạn ở các vị trí khác nhau.
• Ngoài ra, các nhân viên y tế có thể tiêm cho bạn một loại thuốc làm giãn các cơ trong dạ dày và ruột non.

Thông thường bạn sẽ được yêu cầu nhịn ăn vài giờ trước khi chụp X Quang (thức ăn hiện diện trong ống tiêu hoá có thể làm sai lệch kết quả chụp phim). Tuy nhiên, bạn có thể uống vài ngụm nước từ một đến hai tiếng trước khi chụp phim.

X quang lưu thông ruột non cản quang với Barium (Barium follow through)

Khảo sát này tương tự như chụp X Quang dạ dày tá tràng nhưng mục đích là để khảo sát các vấn đề ở ruột non. Sau khi uống Barium, bạn cần chờ khoảng 10 đến 15 phút trước khi chụp X Quang để Barium có thể di chuyển đến ruột non. Bạn có thể phải chụp X quang mỗi 30 phút để barium di chuyển đến toàn bộ ruột non và phần đầu ruột già.

X quang ruột non cản quang bằng cách bơm Barium qua ống thông (Small intestine enema)

Khảo sát  này tương tự như chụp X quang dạ dày tá tràng cản quang với Barium. Tuy nhiên, thay vì uống trực tiếp Barium từ miệng, một ống thông nhỏ được đặt vào thực quản của bạn, qua dạ dày và xuống đoạn đầu tiên của ruột non. Barium lỏng được đổ vào ống. Khảo sát này thường ít làm, tuy nhiên nó có thể cung cấp một số thông tin khác với các khảo sát bên trên về ruột non.

X quang đại tràng cản quang bằng cách bơm Barium qua ống thông (Barium enema)

X quang đại tràng cản quang giúp quan sát hình ảnh khung đại tràng và phát hiện các bất thường nếu có.

Tôi cần phải chuẩn bị những gì?

Điều này phụ thuộc vào khảo sát nào đã được liệt kê ở trên mà bạn sẽ thực hiện. Bệnh viện nơi bạn tiến hành khảo sát sẽ cung cấp thông tin cần biết về những việc cần làm trước chụp X Quang.

Sau khi bạn đã chụp X quang cản quang với Barium

Bạn có thể về nhà ngay sau khi khảo sát  kết thúc.

Một số người cảm thấy khó chịu và mệt mỏi vài giờ sau đó.

Bạn có thể ăn uống bình thường sau khi thực hiện việc chụp X Quang cản quang với barium.

Barium có thể làm cho bạn bị táo bón. Vì vậy, để giúp ngăn ngừa táo bón:

• Uống nhiều nước để giúp đào thải lượng Barium trong ống tiêu hoá ra ngoài
• Ăn nhiều trái cây.
• Đi khám bác sĩ nếu bạn gặp vấn đề về đại tiện.

Barium sẽ làm cho phân của bạn có màu trắng hoặc màu nhạt cho đến khi tất cả đi ra khỏi ống tiêu hóa của bạn (sau một ngày hoặc lâu hơn).

Nếu bạn đã được tiêm thuốc để dãn cơ dạ dày, bạn có thể nhìn mờ trong vòng một giờ hoặc lâu hơn. Nếu triệu chứng này xảy ra, vui lòng không lái xe.

Barium không được hấp thụ vào cơ thể. Vì vậy, hiếm khi Barium gây ra bất kỳ biến chứng hay tác dụng phụ.

Một số lưu ý khác khi chụp X quang cản quang với Barium

Thông báo cho bác sĩ của bạn về tình trạng tiểu đường phụ thuộc insulin nếu bạn có, bác sĩ sẽ sắp xếp thời điểm tốt nhất để bạn có thể ngừng ăn và giúp cho khảo sát  có thể được thực hiện.

Phụ nữ mang thai, nếu thật sự không cần thiết thì không nên chụp X quang vì có một nguy cơ nhỏ việc chụp X quang gây hại cho thai nhi của bạn. Chính vì vậy mà phụ nữ luôn được hỏi có đang mang thai không trước khi tiến hành chụp X quang.

Việc chụp X quang cản quang với Barium ngày nay ít được thực hiện. Người ta thường sử dụng ống soi mềm để soi vào thực quản, dạ dày và tá tràng (nội soi). TUY NHIÊN, chụp X quang cản quang với Barium vẫn còn giá trị trong một vài trường hợp để đánh giá các vấn đề khác nhau của ống tiêu hoá.

Tài liệu tham khảo

1. http://www.patient.co.uk/health/Barium-swallowmealfollow-through
2. http://www.springerimages.com/Images/RSS/1-10.1007_s11605-009-1013-5-1