Tinh trùng ít và Khả năng thụ thai

Chẩn đoán

Khi bạn tìm đến bác sĩ vì khó mang thai, bác sĩ sẽ cố gắng xác định nguyên nhân cơ bản. Cả người nam và người nữ đều cần phải được thăm khám để loại trừ các yếu tố tiềm ẩn và xác định xem có nên áp dụng các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản hay không.

Khám sức khỏe tổng quát và bệnh sử

Quá trình này bao gồm kiểm tra bộ phận sinh dục của người nam và đặt các câu hỏi về tất cả các yếu tố di truyền liên quan, các vấn đề sức khỏe mãn tính, tiền sử bệnh tật, chấn thương hoặc phẫu thuật có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Bác sĩ cũng có thể sẽ hỏi về thói quen tình dục và quá trình dậy thì của bạn.

Tinh dịch đồ

Chẩn đoán tinh trùng ít (oligospermia) là một phần kết quả của xét nghiệm tinh dịch đồ. Số lượng tinh trùng thường được xác định bằng cách soi tinh dịch dưới kính hiển vi để đếm xem có bao nhiêu tinh trùng xuất hiện trong các ô vuông trên mô hình lưới. Đôi khi, máy tính có thể được sử dụng để đếm số lượng tinh trùng.

Bạn có thể được hướng dẫn lấy mẫu tinh dịch theo một số cách khác nhau, chẳng hạn như bằng cách thủ dâm và xuất tinh vào một cái lọ đặc biệt của phòng khám. Vì lý do tôn giáo hoặc văn hóa, một số nam giới sẽ chọn phương pháp thay thế. Khi đó, tinh dịch có thể được lấy bằng cách sử dụng bao cao su đặc biệt trong quá trình giao hợp.

Tinh trùng mới được sản xuất liên tục trong tinh hoàn và mất khoảng 42 đến 76 ngày để trưởng thành. Vì vậy, bảng phân tích tinh dịch phản ánh môi trường tinh dịch trong ba tháng qua. Cho dù có thực hiện bất kỳ thay đổi tích cực nào, kết quả sẽ không hiển thị ngay trong vài tháng đầu.

Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến số lượng tinh trùng thấp là do lấy mẫu tinh trùng không đủ hoặc không đúng cách. Số lượng tinh trùng cũng thường xuyên dao động. Vì vậy, hầu hết các bác sĩ sẽ kiểm tra từ hai mẫu tinh dịch trở lên theo thời gian để đảm bảo tính nhất quán giữa các kết quả.

Để đảm bảo tính chính xác, bác sĩ sẽ:

• Yêu cầu bạn đảm bảo rằng lúc xuất tinh, tất cả tinh dịch của bạn đã được chứa vào lọ hoặc bao cao su được phòng khám phát
• Bạn kiêng xuất tinh từ hai đến bảy ngày trước khi lấy mẫu
• Thu thập mẫu thứ hai ít nhất hai tuần sau mẫu đầu tiên
• Bạn tránh sử dụng chất bôi trơn vì những sản phẩm này có thể ảnh hưởng đến khả năng di chuyển của tinh trùng

Kết quả tinh dịch đồ

Mật độ tinh trùng bình thường nằm trong khoảng từ 15 triệu đến hơn 200 triệu tinh trùng trên một ml tinh dịch. Số lượng tinh trùng được coi là thấp nếu bạn có ít hơn 15 triệu tinh trùng mỗi mililit hoặc dưới 39 triệu tổng số tinh trùng mỗi lần xuất tinh.

Cơ hội thụ thai của bạn đời giảm khi số lượng tinh trùng giảm. Một số nam giới không có tinh trùng trong tinh dịch của họ. Đây được gọi là bế tinh - azoospermia.

Có nhiều yếu tố liên quan đến khả năng sinh sản, và số lượng tinh trùng trong tinh dịch chỉ là một trong số đó. Một số nam giới có số lượng tinh trùng thấp vẫn có thể làm cha. Ngược lại, một số nam giới có số lượng tinh trùng bình thường nhưng không thể làm cha. Ngay cả khi bạn có đủ số lượng tinh trùng, các yếu tố khác cũng rất đóng góp vai trò rất quan trọng lên xác suất đậu thai, bao gồm cả sự di chuyển của tinh trùng (khả năng vận động).

Các xét nghiệm khác

Tùy thuộc vào những kết quả ban đầu, bác sĩ có thể đề nghị làm thêm các xét nghiệm khác để tìm nguyên nhân khiến số lượng tinh trùng thấp và các nguyên nhân có thể gây vô sinh nam khác. Chẳng hạn như:

• Siêu âm bìu. Phương pháp này sử dụng sóng âm tần số cao để soi xét tinh hoàn và các cấu trúc hỗ trợ.
• Xét nghiệm nội tiết tố. Bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm máu để xác định mức độ hormone được sản sinh bởi tuyến yên và tinh hoàn, đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển chức năng sinh sản và sản xuất tinh trùng.
• Phân tích nước tiểu sau xuất tinh. Sự xuất hiện của tinh trùng trong nước tiểu có thể cho thấy tinh trùng đang đi ngược vào bàng quang thay vì ra ngoài dương vật trong quá trình xuất tinh (xuất tinh ngược).
• Các xét nghiệm di truyền. Khi nồng độ tinh trùng cực thấp, nguyên nhân di truyền có thể liên quan. Xét nghiệm máu có thể cho biết liệu có những thay đổi nhỏ trong nhiễm sắc thể Y - dấu hiệu của sự bất thường về di truyền hay không. Xét nghiệm di truyền cũng có thể được chỉ định để chẩn đoán các hội chứng bẩm sinh hoặc di truyền khác nhau.
• Sinh thiết tinh hoàn. Thử nghiệm này bao gồm việc lấy mẫu ra khỏi tinh hoàn bằng kim. Kết quả sinh thiết tinh hoàn có thể cho thấy việc sản xuất tinh trùng có bình thường hay không. Nếu có, vấn đề của bạn có thể nằm ở vấn đề tắc nghẽn hoặc một vấn đề nào đó khác trong dòng chảy của tinh trùng. Tuy nhiên, xét nghiệm này thường chỉ được sử dụng trong một số trường hợp nhất định và không thường được dùng để chẩn đoán nguyên nhân gây vô sinh.
• Các xét nghiệm kháng thể chống tinh trùng. Những xét nghiệm này, được sử dụng để kiểm tra các tế bào miễn dịch (kháng thể) tấn công tinh trùng và ảnh hưởng đến khả năng hoạt động của chúng, tuy nhiên nguyên nhân này khá hiếm.
• Các xét nghiệm chức năng tinh trùng chuyên biệt. Một số xét nghiệm có thể được sử dụng để kiểm tra xem tinh trùng sẽ tồn tại tốt như thế nào sau khi xuất tinh, có thể xâm nhập vào trứng hay không và liệu có vấn đề gì khi xâm nhập vào trứng hay không. Các xét nghiệm này hiếm khi được thực hiện và thường không thay đổi đáng kể các khuyến nghị điều trị.
• Siêu âm qua trực tràng. Một thiết bị nhỏ như chiếc đũa được bôi trơn và đưa vào trực tràng của bạn để kiểm tra tuyến tiền liệt và kiểm tra sự tắc nghẽn của các ống dẫn tinh dịch (ống phóng tinh và túi tinh).

Điều trị

Các phương pháp điều trị vấn đề tinh trùng ít bao gồm:

• Phẫu thuật. Ví dụ, chứng giãn tĩnh mạch thừng tinh có thể sẽ được điều chỉnh bằng phẫu thuật hoặc một ống dẫn tinh bị tắc nghẽn có thể sẽ được xử lý. Phẫu thuật phục hồi ống dẫn tinh sau triệt sản. Trong trường hợp không có tinh trùng khi xuất tinh, tinh trùng sẽ có thể được lấy trực tiếp từ tinh hoàn hoặc mào tinh bằng kỹ thuật lấy tinh trùng.
• Điều trị nhiễm trùng. Thuốc kháng sinh có thể điều trị được vấn đề nhiễm trùng đường sinh sản, nhưng không phải lúc nào cũng phục hồi được khả năng sinh sản.
• Phương pháp điều trị các vấn đề về quan hệ tình dục. Sử dụng thuốc hoặc liệu pháp tư vấn có thể giúp cải thiện khả năng sinh sản, hiệu quả với các tình trạng như rối loạn cương dương hoặc xuất tinh sớm.
• Thuốc và phương pháp điều trị nội tiết tố. Bác sĩ có thể đề nghị thay thế hormone hoặc thuốc trong trường hợp vô sinh do mức độ cao hoặc thấp của một số hormone nhất định hoặc các vấn đề với cách cơ thể bị tác động bởi hormone.
• Công nghệ hỗ trợ sinh sản (Assisted reproductive technology - ART). Điều trị ART liên quan đến việc lấy tinh trùng thông qua xuất tinh bình thường, kỹ thuật trích tinh trùng hoặc nhận từ các cá nhân hiến tặng… tùy thuộc vào tình trạng cụ thể và mong muốn của bạn. Sau đó, tinh trùng được đưa vào đường sinh dục của người nữ, hoặc được sử dụng để thụ tinh ống nghiệm (IVF) hoặc tiêm tinh trùng vào bào tương noãn.

Khi điều trị không hiệu quả

Trong một số trường hợp hiếm gặp, các vấn đề về khả năng sinh sản của nam giới không thể được điều trị và người đàn ông không thể làm cha. Trong trường hợp này, bạn và đối tác của mình có thể cân nhắc phương án sử dụng tinh trùng từ người hiến tặng hoặc nhận con nuôi.

Lối sống và các phương pháp tự điều trị tại nhà

Bạn có thể tự thực hiện một số biện pháp tại nhà để tăng cơ hội thụ thai cho bạn đời, bao gồm:

• Tăng tần suất quan hệ tình dục. Quan hệ tình dục hàng ngày hoặc cách ngày trong ít nhất bốn ngày trước khi rụng trứng sẽ làm tăng khả năng mang thai cho người nữ.
• Quan hệ tình dục vào những ngày có khả năng thụ thai cao. Người phụ nữ có khả năng thụ thai cao trong thời kỳ rụng trứng - vào giữa chu kỳ kinh nguyệt, giữa các kỳ kinh. Cách này sẽ đảm bảo rằng tinh trùng sẽ có mặt khi thụ thai, vì nó có thể sống tới vài ngày.
• Tránh dùng chất bôi trơn. Một số sản phẩm như gel Astroglide hoặc K-Y, kem dưỡng da và nước bọt có thể làm giảm chức năng và sự di chuyển của tinh trùng. Nếu cần thiết, bạn nên hỏi bác sĩ trước khi chọn chất bôi trơn an toàn với tinh trùng.

Thuốc thay thế

Các thực phẩm bổ sung với các nghiên cứu cho thấy lợi ích tiềm năng trong việc cải thiện số lượng hoặc chất lượng tinh trùng bao gồm:

• Hạt đen (nigella sativa)
• Coenzyme Q10
• Axít folic
• Hạt dẻ ngựa (aescin)
• L-carnitine
• Nhân sâm Panax
• Kẽm

Bạn cần nói chuyện với bác sĩ trước khi dùng thực phẩm chức năng, vì còn cần phải cân nhắc yếu tố rủi ro và lợi ích của liệu pháp này. Vì nếu chất bổ sung được dùng với liều lượng cao (megadoses) hoặc trong thời gian dài có thể có hại.

Chuẩn bị thông tin trước khi tư vấn hiếm muộn với bác sĩ

Dưới đây là một số thông tin cần chuẩn bị trước cuộc hẹn tư vấn và những gì bác sĩ muốn biết.

Bạn có thể làm gì

• Trước khi khám hoặc xét nghiệm, hãy hỏi bác sĩ xem bạn có cần làm gì trước không, chẳng hạn như hạn chế xuất tinh trong một khoảng thời gian nhất định hoặc ngừng sử dụng một số loại thuốc.
• Viết ra bất kỳ triệu chứng nào bạn đang gặp phải, bao gồm cả những triệu chứng mà bạn thấy có vẻ không liên quan đến lý do khám.
• Viết ra một số thông tin cá nhân, bao gồm các vấn đề gây căng thẳng hoặc những thay đổi gần đây trong cuộc sống.
• Tìm hiểu trước trong gia đình xem liệu bạn có tiền sử về các vấn đề sinh sản hay không. Tìm hiểu xem có người thân cùng huyết thống là nam giới nào, chẳng hạn như anh trai hoặc cha đẻ, có bất kỳ vấn đề nào về khả năng sinh sản hoặc các vấn đề sinh sản khác có thể là nguyên nhân khiến số lượng tinh trùng thấp hay không.
• Hỏi cha mẹ xem liệu lúc mới chào đời bạn có tinh hoàn không to hoặc các vấn đề khác khi mới sinh hoặc trong thời thơ ấu hay không.
• Liệt kê danh sách tất cả các loại thuốc, vitamin và thực phẩm bổ sung mà bạn đang dùng.
• Đưa đối tác của bạn đi khám cùng. Ngay cả khi bạn có số lượng tinh trùng thấp, người nữ cũng có thể cần xét nghiệm xem liệu cô ấy có gặp bất kỳ vấn đề nào có thể ảnh hưởng đến khả năng mang thai hay không. Ngoài ra, nếu người bạn đời đi cùng, cô ấy sẽ có thể giúp hỗ trợ thực hiện các chỉ dẫn mà bác sĩ đã đưa ra cho bạn hoặc đặt những câu hỏi mà bạn có thể không nghĩ ra.
• Viết ra các câu hỏi cần hỏi bác sĩ.

Một số câu hỏi có thể đặt cho bác sĩ:

• Bác sĩ nghi ngờ điều gì có thể khiến số lượng tinh trùng thấp?
• Ngoài nguyên nhân có khả năng cao nhất, còn những lý do nào khác có thể khiến bạn tình của tôi và tôi không thể thụ thai?
• Tôi cần những loại xét nghiệm nào?
• Bạn tình của tôi có cần xét nghiệm không?
• Có những phương pháp điều trị nào giúp tăng số lượng tinh trùng? Bác sĩ đề nghị cái nào?
• Có bất kỳ lưu ý nào mà tôi cần tuân theo thủ hay không?
• Thời điểm nào chúng ta nên xem xét thêm các lựa chọn thay thế khác, chẳng hạn như một người hiến tinh trùng hoặc nhận con nuôi?
• Có bất kỳ tài liệu nào khác mà tôi có thể mang về nghiên cứu không? Tôi nên tìm hiểu thêm thông tin ở những trang web nào?
• Đừng ngần ngại đặt thêm câu hỏi bổ sung cho bác sĩ nhé!

Bác sĩ có thể giúp gì cho bạn?

Một số câu hỏi mà bác sĩ có thể đặt ra bao gồm:

• Bạn bắt đầu dậy thì ở độ tuổi nào?
• Bạn đã thắt ống dẫn tinh hay phẫu thuật phục hồi ống dẫn tinh sau triệt sản lần nào chưa?
• Bạn có sử dụng ma túy bất hợp pháp, chẳng hạn như cần sa, cocaine hoặc steroid đồng hóa không?
• Bạn đã từng tiếp xúc với các chất độc như hóa chất, thuốc trừ sâu, phóng xạ hoặc chì, đặc biệt nếu thường xuyên?
• Bạn hiện đang dùng bất kỳ loại thuốc nào, kể cả là thực phẩm chức năng không?
• Bạn có tiền sử bất thường về tinh hoàn không?