Những dấu hiệu chậm nói ở trẻ

Trẻ có thể bắt đầu học nói ở những thời điểm khác nhau sau 1 tuổi. Gần đây, với nhiều lí do, có đến 10% trẻ có thể xuất hiện hiện tượng chậm nói. Nếu vấn đề này được phát hiện và hỗ trợ sớm sẽ giúp trẻ phát triển ngôn ngữ bình thường.

Các bé bị tự kỉ, có vấn đề về thính giác hoặc chậm phát triển não bộ có tỷ lệ cao xuất hiện chậm nói hoặc gặp vấn đề phát âm. Các bé này cần được chú tâm theo dõi và điều trị để cải thiện khả năng ngôn ngữ càng sớm càng tốt.

Độ tuổi cần chú ý

Trẻ khỏe mạnh bình thường: Sẽ thường bắt đầu học nói khi bé từ 1 tuổi.
Trẻ sinh non: Có thể bắt nhịp trễ hơn lên đến 2 tuổi.

Những dấu hiệu chậm nói so với cột mốc độ tuổi

Nếu đến độ tuổi này, mà trẻ duy trì bất kì những dấu hiệu trì hoãn ngôn ngữ sau hơn 2 tháng, thì nên tư vấn các nhà liệu pháp trị liệu âm ngữ để được hỗ trợ.

Khi 12 tháng tuổi

• Không nói được từ "me", "mama", "baba"
• Không sử dụng những điệu bộ cử chỉ: vẫy tay, lắc đầu, kéo tay mẹ hoặc chỉ
• Không sử dụng ít nhất một số cặp phụ âm đơn giản như "p", "b", hoặc "m" trong lúc nói
• Không hiểu hoặc không đáp ứng với từ "không", "tạm biệt", hoặc "chào"
• Không chú ý khi tự chỉ hoặc bạn chỉ cho bé những vật chuyển động hoặc nằm ở trên đầu của bé
• Khi bé từ 15 tháng tuổi, không nói được vài từ nào đơn giản

Khi 18 tháng tuổi

• Bé không chỉ được ít nhất 1 bộ phận trên thân thể bé khi được hỏi
• Không tìm cách giao tiếp với bạn khi bé muốn cái gì hoặc chỉ cho bạn biết bé đòi cái gì
• Không nói được ít nhất 6 từ

Khi 19 - 24 tháng tuổi

• Không cho thấy bé dễ học hoặc bắt chước thêm từ mới. Thông thường không thể học thêm 1 từ mới/ tuần

Khi 24 tháng tuổi

• Không đáp ứng với vài chỉ dẫn đơn giản của bạn, chẳng hạn như "con đi lại đây" hoặc "ngồi xuống đây chờ mẹ"
• Không bắt chước hành động hoặc từ nào đó của người khác
• Không thể ghép 2 từ để nói
• Không biết chức năng của một vài vật dụng quen thuộc trong nhà
• Không tỏ ra hứng thú hoặc chơi với những vật bé yêu thích
• Khi đọc sách cho bé, bé không chỉ lại những hình hoặc tỏ ra rất ít chú ý.

Khi 25 tháng tuổi

• Không sử dụng câu đơn có 2-4 từ
• Không hỏi bạn những câu hỏi đơn giản
• Không thể nói tên những bộ phận của cơ thể bé, chẳng hạn khi bạn hỏi "miệng con đâu", bé không thể trả lời "miệng của bé đâu". Tuy nhiên, nếu bé trả lời "con không biết" thì vẫn bình thường, có thể lúc này bé không muốn trả lời hoặc trẻ không biết nó ở đâu.

Làm sao để giúp các bé ngăn ngừa chậm nói hoặc cải thiện?

Ngoài các vấn đề khiếm khuyết liên quan đến vận động sau: Trẻ phát triển tự kỉ, khiếm khuyết thính giác, cơ hàm phát triển không bình thường hoặc não bộ chậm phát triển, hầu hết các trẻ chậm nói có thể do vài nguyên nhân sau:

• Không đủ thời gian giao tiếp với cha mẹ
• Không muốn giao tiếp với cha mẹ vì không quan tâm đến giao tiếp. Vấn đề này thường gặp ở các bé "ghiền" các thiết bị điện tử sớm.
• Từng trải nghiệm một thời gian bị chia cắt với mẹ quá sớm và đủ lâu ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp.

Điều trị thích hợp

Sự điều trị cần liên quan đến nguyên nhân gây ra. Các bé gặp vấn đề về khiếm khuyết, cần có sự hướng dẫn của chuyên gia chuyên khoa ngữ âm và tâm lý trẻ nhỏ.
Hướng dẫn và khuyến khích bé giao tiếp là được khuyên dành cho các bé chậm nói khác:

• Từ khi 4 tháng tuổi, luôn nói với bé khi ôm bé, khi thay tã cho bé, khi cho bé bú, khi vuốt ve hay mát-xa bé. Bé thích nghe giọng mẹ nói từ độ tuổi này, sau 5 tháng bé thích nghe giọng của cha và mẹ. Và sau 6 tháng bé thích nghe giọng tất cả mọi người. Hãy luôn trò chuyện với bé, và khi nghe bé lập lại từ đó thì cha mẹ cũng lập lại từ đó 1-2 lần để cho bé nghe làm theo.
• Trước 1 tuổi, bạn thường xuyên nói chuyện với bé, đọc sách của bé và khuyến khích bé phát âm. Từ phát âm có thể ngọng ngịu/khó nghe, bạn cũng giả giọng như vậy để khuyến khích bé nói.
• Khi bé được 1 tuổi, bạn dùng từ có phụ âm (b, p, m, n, k) để nói để bé học cách sử dụng phụ âm. Đọc sách có từ lớn, kèm hình ảnh trên mỗi trang là 1 cách tốt để khuyến khích bé nói theo.
• Từ 15 -30 tháng: bạn nên hỏi bé những câu hỏi khi đọc truyện cho bé nghe, để bé có thời gian suy nghĩ (khoảng 10 giây) để trả lời. Hoặc có thể nói câu cầu khiến như "nhặt gấu Teddy lên", "mẹ đóng cửa sổ " hoặc " đến giờ ngủ rồi". Đừng quá lo lắng hay cảm thấy stress khi bé không muốn lập lại, hoặc không nói. Đơn giản là bé chưa biết cách nói như thế nào, bé sẽ phải học hỏi nhiều lần và bắt chước rất nhiều lần để có thể ghép 2-3 từ với nhau.