Vàng da ở trẻ sơ sinh là tình trạng thường gặp ở trẻ sơ sinh làm cho da và mắt của trẻ có màu vàng, xảy ra khi có quá nhiều bilirubin trong máu.
Vàng da ở trẻ sơ sinh là gì ?
Vàng da ở trẻ sơ sinh là tình trạng thường gặp ở trẻ sơ sinh làm cho da và mắt của trẻ có màu vàng, xảy ra khi có quá nhiều bilirubin trong máu.
Bilirubin được tạo thành trong máu do sự vỡ hồng cầu. Bình thường, bilirubin sẽ đi qua gan và được chuyển xuống ruột giống như dịch mật.
Vàng da ở trẻ sơ sinh xảy ra khi bilirubin được tạo ra nhiều hơn so với khả năng mà gan của trẻ sơ sinh có thể chuyển hóa và loại bỏ bilirubin ra khỏi cơ thể. Sau đây là một số nguyên nhân:
- Trẻ sơ sinh tạo ra nhiều bilirubin hơn so với người lớn vì trẻ sơ sinh có nhiều chu trình thay thế hồng cầu hơn.
- Gan của trẻ sơ sinh còn đang phát triển nên chưa có khả năng loại bỏ kịp bilirubin trong máu.
- Ở trẻ sơ sinh, bilirubin được hấp thu trở lại tại ruột thay vì bình thường sẽ được bài tiết trong phân ra khỏi cơ thể.
- Vàng da nặng (khi nồng độ bilirubin cao, thường trên 25mg) mà không được điều trị có thể gây điếc, bại não, hoặc các dạng tổn thương não khác. Trong một số ít trường hợp, vàng da ở trẻ sơ sinh có thể là dấu hiệu của một bệnh khác như nhiễm trùng hay bệnh lí tuyến giáp.
Triệu chứng
Vàng da ở trẻ sơ sinh thường xảy ra vào khoảng 2-3 ngày tuổi. Vàng da thường xuất hiện đầu tiên ở mặt, sau đó đến ngực và bụng, và cuối cùng là hai chân. Lòng trắng của mắt cũng có thể vàng.Hiện tại, đa số trẻ sơ sinh được cho xuất viện sớm vào 1 hay 2 ngày sau sinh, vì vậy điều quan trọng là bác sĩ kiểm tra xem trẻ có vàng da vào 1-2 ngày sau đó hay không.
Cha mẹ cũng nên để ý xem con của mình có tình trạng vàng da hay không. Vàng da ở trẻ sơ sinh có thể khó nhận thấy, nhất là ở trẻ có làn da sẫm màu. Nếu bạn không chắc chắn, hãy ấn nhẹ trên da vùng mũi hoặc trán của trẻ rồi nhấc ngón tay lên, nếu thấy da có màu vàng thì kết luận trẻ bị vàng da.
Khi nào cần đến khám bác sĩ
Đưa trẻ đến khám bác sĩ nếu bạn nghi ngờ con mình bị vàng da. Các bác sĩ có thể lấy một mẫu máu nhỏ để đo nồng độ bilirubin của trẻ. Một số nơi sử dụng máy đo quang học (light meter) để ước lượng nồng độ bilirubin trong máu trước, nếu máy này cho kết quả mức bilirubin cao thì sau đó bác sĩ sẽ cho lấy mẫu máu.Cần đưa trẻ đến khám bác sĩ ngay trong trường hợp:
- Trẻ bị vàng da trong 24 giờ đầu sau sinh
- Vàng da lan rộng hoặc trở nên sậm màu hơn hoặc trầm trọng hơn.
- Trẻ sốt trên 37,8°C (kết quả đo nhiệt độ ở hậu môn)
- Trẻ bắt đầu có biểu hiện không được khỏe
- Trẻ bú kém
- Bạn cảm thấy bé buồn ngủ nhiều hơn so với bình thường.
Phân loại vàng da ở trẻ sơ sinh
Các loại vàng da thường gặp bao gồm:- Vàng da sinh lý
- Vàng da ở trẻ sinh non
- Vàng da do bú mẹ không đủ
- Vàng da do sữa mẹ
- Vàng da do bất tương đồng nhóm máu (Rh hay ABO)
Điều trị vàng da ở trẻ sơ sinh
Đa số các trường hợp vàng da ở trẻ sơ sinh không cần điều trị. Vàng da nhẹ hoặc trung bình sẽ mất đi sau 1-2 tuần khi cơ thể của trẻ có khả năng loại bỏ các bilirubin dư thừa.Bác sĩ có thể khuyến khích cho trẻ bú sữa mẹ thường xuyên hơn hoặc bổ sung chất theo công thức để giúp trẻ loại bỏ bilirubin qua phân. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu người mẹ ngưng cho con bú tạm thời. Khi đó, mẹ cần được hút sữa thường xuyên để duy trì việc tạo sữa và cho con bú trở lại khi bé hết vàng da.
Đối vàng da nặng, có thể sử dụng phương pháp chiếu đèn để giúp loại bỏ bilirubin ra khỏi cơ thể.
Nếu trẻ bị vàng da nặng không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác, có thể tiến hành truyền máu .
Biên dịch - Hiệu đính: BS. Tchiu Bích Xuân - Ths.BS. Trần Thị Khánh VânNguồn: Y học cộng đồng
- 28-05-2018 -