Đa ối

Đa ối là gì?

Nước ối là một chất lỏng không màu bao quanh thai nhi trong tử cung. Nó bảo vệ thai nhi khỏi các tác nhân gây nhiễm khuẩn. Nước ối cần thiết cho sự sống và sự phát triển của thai nhi, đặc biệt là các bộ phận chức năng như phổi và thận.

Bình thường lượng nước ối tăng dần cho đến khi thai được 36 tuần, lúc này lượng nước ối khoảng 1000ml (1 lít). Nếu lượng nước ối trên 2000ml ( 2 lít) được gọi là đa ối. Dựa vào thời gian và mức độ xuất hiện nước ối người ta chia đa ối làm 2 loại: Đa ối cấp (diễn biến cấp tính, nước ối tăng nhiều trong vài ba ngày) và đa ối mãn (thường xảy ra vào những tháng cuối của thai kỳ). Đa ối thường để lại hậu quả nặng nề. Mẹ có thể bị vỡ ối sớm dẫn tới đẻ non, chảy máu sau đẻ. Con bị đẻ non, dễ tử vong.

Triệu chứng đa ối

Khoảng 1% bà bầu có khả năng bị thừa nước ối. Khi ấy, thai phụ xuất hiện những dấu hiệu:

• Buồn nôn, nôn, ăn uống kém. Mạch nhanh, huyết áp bình thường.
• Bụng to nhanh làm cho người bệnh đau tức đột ngột, tức ngực, khó thở. Nhìn da bụng thấy căng bóng, có các nếp rạn da.
• Phù chân hoặc toàn thân do tử cung to chèn ép vào tĩnh mạch.
• Nghe tim thai không rõ bằng ống nghe gỗ.
• Siêu âm: Thấy rõ hình ảnh đa ối.
• Xét nghiệm máu và nước tiểu: Có tác dụng trong việc tìm nguyên nhân gây đa ối.

Nguyên nhân gây đa ối

Trong khoảng 2/3 trường hợp đa ối không tìm ra nguyên nhân. Các nguyên nhân ở mẹ có thể do:

• Người mẹ mắc bệnh đái tháo đường: Tình trạng đa ối được phát hiện trong 10% thai phụ mắc chứng đái tháo đường, nhất là trong 3 tháng cuối của thai kỳ.
• Người mẹ mang song thai hoặc đa thai: Tình trạng đa ối có thể xảy ra do sự trao đổi chất giữa hai bào thai không được cân bằng (một bào thai có ít nước ối trong khi bào thai kia có nhiều nước ối hơn).
• Khác thường ở bào thai: Bé sẽ ngừng quá trình uống nước ối - đi tiểu, dẫn tới hiện tượng thừa nước ối. Tình trạng này bao gồm những dị tật ở bào thai như hở hàm ếch, hẹp môn vị…
• Các yếu tố khác làm gia tăng tình trạng đa ối là: Thiếu máu ở bào thai; Nhiễm trùng bào thai, bất đồng nhóm máu giữa mẹ và bé…

Biến chứng của đa ối

Hiện tượng đa ối có thể khiến người mẹ bị vỡ ối sớm, dẫn tới tình trạng sinh non; Túi ối bị căng sẽ khiến cho ngôi thai bị đảo lộn bất thường; Có thể dẫn đến hiện tượng chuyển dạ kéo dài gây khó sinh. Ngoài ra, đa ối cũng gây nên hiện tượng cơn co tử cung yếu, khiến người mẹ dễ bị băng huyết sau sinh.
Chính vì vậy, khi có những biểu hiện của chứng đa ối, thai phụ nên đi khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa để được chẩn đoán, tùy vào từng trường hợp cụ thể các bác sĩ sẽ có phương án điều trị phù hợp.

Chẩn đoán đa ối

Ngoài các biểu hiện lâm sàng, đa ối cũng sẽ được phát hiện khi thai phụ đi siêu âm. Siêu âm có thể khẳng định chính xác trạng thái đa ối qua việc đo ối ở 4 điểm quanh thai nhi để tính chỉ số ối (AFI). Chỉ số thường khi nằm ở khoảng 10-25cm trong giai đoạn thứ 3 của thai kỳ. Vì thế nếu AFI vượt ngưỡng 25cm nghĩa là đã mắc chứng đa ối. Chỉ số AFI càng cao, tình trạng đa ối càng nghiêm trọng.
 

Điều trị chứng đa ối

Đa ối cấp

Thường kèm theo thai dị dạng

• Chọc ối: làm giảm các triệu chứng về hô hấp cho mẹ. Đây chỉ là liệu pháp có tính chất tạm thời.
• Đình chỉ thai nghén bằng cách gây chuyển dạ: Nếu thai nhi có dị dạng cấu trúc hoặc bất thường nhiễm sắc thể, nhân viên y tế cần phải tư vấn cho cặp vợ chồng về tiên lượng và một số giải pháp để lựa chọn, bao gồm cả việc chấm dứt thai nghén.

Đa ối mãn

• Trong trường hợp bệnh nhẹ thì không cần can thiệp mà chỉ chờ đợi cho thai nhi đủ tháng nếu không có các chỉ định sản khoa khác. Nếu bà bầu xuất hiện khó thở, đau bụng hoặc đi lại khó khăn thì cần đưa đến bệnh viện ngay.
• Sử dụng thuốc: Gần đây người ta dùng Indomethacine để điều trị đa ối. Thuốc này có tác dụng làm giảm lượng dịch ối tiết ra hoặc làm tăng sự tái hấp thu nước ối, làm giảm lượng nước tiểu thai nhi thải ra và làm tăng sự trao đổi dịch qua màng thai. Tuy nhiên, khi dùng Indomethacine có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn, vì vậy khi sử dụng phải hết sức cẩn thận.

• Chủ động gây chuyển dạ: khi thai 38-39 tuần hoặc thai phụ khó thở, đi lại khó khăn.
• Bấm ối khi sinh: Bấm ối chủ động làm giảm căng tử cung và giúp chuyển dạ được tiến triển thuận lợi, đồng thời hạn chế rau bong non và sa dây rốn. Khi bấm ối cần phải thực hiện thủ thuật một cách thận trọng, sử dụng kim để dịch ối chảy ra từ từ. Cần phải chuẩn bị sẵn sàng cho cuộc mổ lấy thai đề phòng có tai biến xảy ra khi bấm ối.
• Sử dụng thuốc co bóp tử cung để cầm máu: Do tử cung quá căng, nguy cơ chảy máu sau sinh do đờ tử cung vì vậy phải cho thuốc co bóp tử cung ngay sau sinh.