Nữ bác sĩ đầu tiên ở Việt Nam sản xuất sữa dành cho bệnh nhân nghèo

Lần đầu tiên, tại Việt Nam đã nghiên cứu và sản xuất ra loại sữa đặc biệt, giúp người bệnh nặng kém dung nạp lactose cần nuôi ăn bằng ống thông sớm hồi phục sức khỏe. Loại sữa này do PGS.TS.BS Tạ Thị Tuyết Mai, Trưởng khoa Dinh dưỡng - Bệnh viện Nhân dân Gia Định chế tạo, không chỉ có tác dụng thay thế các loại sữa ngoại nhập đắt tiền mà còn cải thiện tim mạch, giảm mỡ máu, tăng khả năng chống viêm nhiễm cho bệnh nhân. Công trình này đã đăng ký độc quyền bằng sáng chế và được trao giải KOVA lần thứ 14. Hiện loại sữa này được áp dụng cho bệnh nhân ở Bệnh viện Nhân dân Gia Định (TP.HCM).

Xuất phát từ tình thương của người thầy thuốc

Vốn là một bác sĩ dinh dưỡng, thường ngày tiếp xúc với hàng trăm bệnh nhân, BS Tạ Thị Tuyết Mai đã chứng kiến rất nhiều bệnh nhân mắc bệnh nặng, nuôi dưỡng không đủ, tiến triển suy kiệt, thời gian điều trị kéo dài có khi đến 1 - 3 tháng. Biết bao gia đình phải bán nhà, vay tiền, cầm cố ruộng đất để nuôi người bệnh mà vẫn chẳng thể níu giữ người thân yêu ở bên mình.

BS Tuyết Mai (phải) kiểm tra kỹ từng chai sữa trước khi dùng cho bệnh nhân. (Ảnh minh họa)

BS Mai chia sẻ: "Trên thị trường có những sản phẩm sữa cao năng lượng, nhưng chủ yếu là sữa của các thương hiệu nước ngoài có giá thành khá cao, từ 400.000 đồng - 500.000 đồng/ngày, chưa kể những loại sữa dành cho bệnh nhân ung thư, bệnh nhân nặng thường có giá gấp đôi. Tuy nhiên không phải loại nào cũng phù hợp với việc nuôi qua ống thông cho bệnh nhân bệnh nặng, vì trong sữa này hàm lượng đạm cũng như một số vi chất khác như sinh tố, khoáng không đáp ứng đủ nhu cầu nuôi dưỡng. Hậu quả là bác sĩ điều trị phải nuôi bổ sung thêm qua đường tĩnh mạch hoặc phải nuôi với thể tích lớn hơn có thể lên đến 2.500 – 3.000ml/ngày, dẫn đến thừa dịch.

Để tiết kiệm chi phí, người nhà bệnh nhân thường thuê mướn dụng cụ để làm cháo xay và cho qua ống thông nuôi bệnh nhân thay thế sữa. Cách làm này vừa không đảm bảo đủ dưỡng chất cho người bệnh vừa không đảm bảo vệ sinh."

Thương bệnh nhân, BS Mai tìm các tài liệu nước ngoài để mày mò nghiên cứu, thử nghiệm để có được một công thức sữa giá rẻ. Ban đầu, bác sĩ mua những bịch sữa bột nguyên kem có thương hiệu nhưng giá chỉ vài chục ngàn đồng/kg, pha chế với sữa đậu nành và trực khuẩn có lợi cho đường ruột… rồi cho một bệnh nhân bị tai biến, suy dinh dưỡng và phù nặng dùng thử để giải quyết tình huống khẩn cấp.

Sau hai tuần, bệnh nhân khỏe hẳn, không còn suy dinh dưỡng, hết phù và được xuất viện. Từ thành công này, năm 2013 BS Mai đã được Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM cấp kinh phí 1 tỷ đồng để nghiên cứu, sản xuất sữa chuẩn dành cho bệnh nhân nghèo.

Phao cứu sinh cho bệnh nhân

Sau khi có kinh phí, BS Mai ngày đêm dồn sức vào công trình: “Hội chứng kém dung nạp lactose ở bệnh nhân nặng: tỉ lệ mắc, chẩn đoán và hiệu quả nuôi dưỡng của sữa đậu nành bổ sung sữa bột nguyên kem và probiotic”.

Sau một thời gian dài nghiên cứu, phân tích thành phần dưỡng chất của sữa, thử nghiệm trên chuột, thử nghiệm trên người đã được xét nghiệm gen người có khả năng bị tiêu chảy khi uống sữa do thiếu men lactase… Cuối cùng đến năm 2016, BS Mai đã sản xuất ra được một loại sữa dạng nước có đậm độ đạm cao đầu tiên của Việt Nam, dùng để nuôi ăn cho người mắc bệnh nặng. Loại sữa này đã thay thế hoàn toàn các loại sữa có đậm độ đạm cao được nhập khẩu từ các nước Mỹ, Pháp, Đức và chỉ có giá 70.000 – 80.000 đồng/ngày, trong khi nhiều chỉ tiêu về sinh học đã “ăn đứt” sản phẩm ngoại.

“Trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi cũng lo lắng các loại vi khuẩn có lợi trong sữa có thể di chuyển qua thành mạch vào mạch máu gây nhiễm trùng máu cho bệnh nhân. Và, cuối cùng chúng tôi đã tạo ra loại sữa giúp bệnh nhân không dung nạp với lactose vẫn có thể uống được mà không gây tiêu chảy và sữa này hoàn toàn an toàn”, BS Mai bộc bạch.

Sữa được đóng chai để sử dụng cho hàng trăm bệnh nhân đang điều trị nội trú tại Bệnh viện Nhân dân Gia Định mỗi ngày. (Ảnh minh họa)

Riêng về thành phần độ đạm đã tương đương với sản phẩm ngoại nhập dùng trị bệnh, đáp ứng được nhu cầu nuôi dưỡng theo khuyến nghị dành cho bệnh nhân nặng. Ngoài ra, loại sữa “made in Viet Nam” còn có chất Omega 3, vi khuẩn đường ruột trong đó nên có tính kháng viêm cao, góp phần cải thiện tình trạng viêm ở bệnh nhân nặng, tăng mở máu tốt, cải thiện nguy cơ bệnh mãn tính như: tim mạch, bệnh phổi tắc nghẽn, đề kháng insulin trong bệnh tiểu đường…