Đái máu

Đi tiểu ra máu là một triệu chứng rất thường gặp ở mọi nơi, mọi lứa tuổi, nam cũng như nữ. Tập thể dục quá nặng, một số thuốc thông thường như aspirin cũng có thể gây ra máu trong nước tiểu. Một số trường hợp tiểu ra máu không nguy hiểm, thậm chí tự khỏi mà không cần can thiệp điều trị gì. Nhưng trong phần lớn các ca, tiểu máu là biểu hiện của các chứng bệnh nguy hiểm chết người.
Có 2 loại máu trong nước tiểu. Máu mà có thể nhìn thấy được gọi là tiểu máu đại thể. Tiểu máu chỉ có thể nhìn thấy dưới kính hiển vi được gọi là tiểu máu vi thể và được tìm thấy khi bác sĩ xét nghiệm nước tiểu. Dù bằng cách nào, điều quan trọng là xác định lý do chảy máu.
Điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân cơ bản. Máu trong nước tiểu gây ra bởi tập thể dục thường trong vòng 1 hoặc 2 ngày, nhưng với các vấn đề khác thường thì cần đến gặp bác sĩ để khám.

Dấu hiệu đái máu

Dấu hiệu nhìn thấy được của tiểu máu là nước tiểu có màu hồng, màu đỏ hoặc màu cola, kết quả sự hiện diện của tế bào máu. Đái máu thường không đau đớn. Nếu máu đông trong nước tiểu, có thể bị đau. Tuy nhiên, có nhiều trường hợp, nước tiểu đẫm máu mà không có dấu hiệu hay triệu chứng khác. Trong nhiều trường hợp, máu trong nước tiểu chỉ có thể nhìn thấy dưới kính hiển vi.
Mặc dù nhiều trường hợp tiểu máu không nghiêm trọng, điều quan trọng là nên đến gặp bác sĩ bất kỳ lúc nào thấy máu trong nước tiểu. Hãy ghi nhớ rằng một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc nhuận tràng và một số loại thực phẩm, bao gồm củ cải đường, đại hoàng có thể khiến nước tiểu chuyển sang màu đỏ. Sự thay đổi màu sắc nước tiểu gây ra bởi thuốc, thức ăn hoặc tập thể dục thường biến mất trong vòng vài ngày. Tuy nhiên, có thể không tự nhận biết nước tiểu màu đỏ hoặc máu do thuốc hoặc tập thể dục, vì vậy tốt nhất hãy gặp bác sĩ bất cứ lúc nào nhìn thấy máu trong nước tiểu.

Nguyên nhân gây đái máu

Đường tiết niệu được tạo ra bởi bàng quang, 2 quả thận, 1 niệu quản và niệu đạo.
Thận loại bỏ chất thải và nước thừa ra khỏi máu và chuyển đổi nó thành nước tiểu. Nước tiểu sau đó chảy qua 2 ống rỗng (niệu quản) - mỗi ống từ thận để tới bàng quang, nơi nước tiểu được lưu giữ cho tới khi được ra khỏi cơ thể qua niệu đạo.
Trong tiểu máu, thận hoặc các bộ phận khác của đường tiết niệu, các tế bào máu bị rò rỉ vào nước tiểu. Một số vấn đề có thể gây ra rò rỉ này, bao gồm:

• Nhiễm trùng đường tiểu. Nhiễm trùng đường tiểu đặc biệt phổ biến ở phụ nữ, mặc dù đàn ông cũng gặp. Nó có thể xảy ra khi vi khuẩn xâm nhập cơ thể qua niệu đạo và bắt đầu nhân lên trong bàng quang. Các nhiễm khuẩn mặc dù không phải luôn luôn, phát triển sau khi sinh hoạt tình dục. Các triệu chứng có thể bao gồm liên tục kích thích để đi tiểu, đau và buốt khi đi tiểu, và nước tiểu có mùi rất mạnh. Đối với một số người, đặc biệt là người lớn tuổi, dấu hiệu của bệnh có thể được phát hiện bằng kính hiển vi.
• Nhiễm trùng thận: Nhiễm trùng thận (viêm bể thận) có thể xảy ra khi vi khuẩn xâm nhập thận từ dòng máu hoặc di chuyển lên từ niệu quản đến thận. Các dấu hiệu và triệu chứng thường tương tự như nhiễm trùng bàng quang, mặc dù nhiễm trùng thận có nhiều khả năng gây sốt và đau sườn.
• Sỏi bàng quang hoặc thận: Các khoáng chất trong nước tiểu tập trung đôi khi kết tủa, tạo thành các tinh thể trên thành thận hay bàng quang. Theo thời gian, các tinh thể có thể trở thành sỏi nhỏ, đá cứng. Các đá này thường không đau, và có thể sẽ không biết có nó trừ khi nó gây ra tắc nghẽn hoặc đang di chuyển. Sau đó, thường có triệu chứng sỏi thận, đặc biệt có thể gây ra đau đớn. Bàng quang hoặc sỏi thận cũng có thể làm cả đái máu đại thể và đái máu vi thể.
• Phì đại tuyến tiền liệt: Tuyến tiền liệt nằm ngay dưới bàng quang và bao quanh phần trên của niệu đạo, thường bắt đầu phì đại khi nam giới bước vào tuổi trung niên. Khi các tuyến lớn, ép niệu đạo, một phần chặn dòng chảy nước tiểu. Các dấu hiệu và triệu chứng của phì đại tuyến tiền liệt (tăng sản tuyến tiền liệt lành tính hay BPH) bao gồm tiểu khó, tiểu rắt hoặc tiểu liên tục, và đái máu đại thể hoặc vi thể. Viêm tuyến tiền liệt có thể gây ra các dấu hiệu và triệu chứng tương tự.
• Bệnh thận: Đái máu vi thể là một triệu chứng phổ biến của viêm cầu thận, gây viêm nhiễm của hệ thống lọc của thận. Viêm cầu thận có thể là một phần của bệnh hệ thống, chẳng hạn như bệnh tiểu đường, hoặc nó có thể xảy ra đơn thuần. Nó có thể được kích hoạt bởi nhiễm vi-rút hoặc các bệnh mạch máu (viêm mạch), và các vấn đề miễn dịch như bệnh lí thận IgA, ảnh hưởng đến các mao mạch nhỏ, lọc máu trong thận.
• Ung thư: Nhìn thấy nước tiểu có máu có thể là một dấu hiệu của ung thư thận, bàng quang hoặc tuyến tiền liệt. Thật không may, có thể không có dấu hiệu hoặc triệu chứng trong giai đoạn đầu, khi các bệnh ung thư có thể chữa trị được.
• Rối loạn di truyền: Bệnh thiếu máu thiếu hụt mạn tính hồng cầu có thể là nguyên nhân gây ra đái máu, cả đái máu đại thể và vi thể. Vì vậy, có thể có hội chứng Alport ảnh hưởng đến các màng lọc ở cầu thận.
• Chấn thương thận: Một cú đánh hoặc thương tích khác với thận từ một tai nạn hoặc môn thể thao có thể gây ra đái máu đại thể.
• Thuốc: Thuốc thường gặp có thể gây ra đái máu bao gồm aspirin, penicillin, heparin và các thuốc chống ung thư cyclophosphamide.
• Tập thể dục nặng: Không rõ ràng lý do tại sao tập thể dục gây ra đái máu đại thể. Nó có thể gây tổn thương bàng quang, mất nước hoặc tổn thương hồng cầu khi tập aerobic bền vững. Hầu hết các vận động viên có thể nhìn thấy máu trong nước tiểu sau một buổi tập luyện cường độ cao.

Yếu tố tăng nguy cơ đái máu

Yếu tố tạo nên nhiều khả năng này bao gồm:

• Tuổi: Nhiều đàn ông lớn tuổi hơn 50 thỉnh thoảng có tiểu máu do phì đại tuyến tiền liệt.
• Giới tính: Hơn một nửa phụ nữ sẽ có nhiễm trùng đường tiết niệu ít nhất 1 lần trong cuộc đời của họ, có thể chảy máu đường tiết niệu. Nam giới trẻ tuổi có nhiều khả năng có sỏi thận hoặc hội chứng Alport - một dạng của viêm thận di truyền có thể gây ra đái máu.
• Một nhiễm trùng gần đây: Viêm thận sau khi bị nhiễm vi-rút hoặc vi khuẩn (viêm cầu thận sau nhiễm trùng) là một trong những nguyên nhân hàng đầu của đái máu đại thể ở trẻ em.
• Tiền sử gia đình: Có thể dễ bị chảy máu đường tiểu nếu có tiền sử gia đình mắc bệnh thận hoặc sỏi thận.
• Một số thuốc: Aspirin và các thuốc giảm đau không steroid khác chống viêm và kháng sinh như penicillin được biết là làm tăng nguy cơ chảy máu đường tiết niệu.
• Tập thể dục cường độ cao: Chạy dài, chạy xa đặc biệt dễ bị gây chảy máu đường tiết niệu. Trong thực tế, tình trạng này đôi khi được gọi là tiểu máu Jogger. Nhưng bất kỳ ai hoạt động quá sức đều có thể gây ra triệu chứng.

Điều trị đái máu

• Nhiễm trùng đường tiểu: Kháng sinh điều trị chuẩn dùng cho nhiễm trùng đường tiểu. Các triệu chứng thường giảm dần trong vài ngày sau khi bắt đầu dùng thuốc, nhưng bệnh nhiễm trùng có thể cần nhiều phương pháp điều trị hoặc lâu hơn.
• Sỏi thận: Có thể loại bỏ sỏi thận bằng cách uống nhiều nước và vận động. Nếu điều này không mang lại hiệu quả, bác sĩ có thể thử các biện pháp xâm lấn hơn. Chúng bao gồm sử dụng sóng xung kích để phá vỡ sỏi thành từng miếng nhỏ và trong một số trường hợp, phẫu thuật để loại bỏ sỏi.
• Phì đại tuyến tiền liệt: Điều trị làm giảm các triệu chứng và phục hồi chức năng bình thường của đường tiết niệu. Tất cả đều có hiệu quả với mức độ khác nhau, và đều có một số nhược điểm. Thuốc thường được dùng đầu tiên, và nó hỗ trợ lâu dài cho nhiều nam giới. Khi dùng thuốc không đỡ, điều trị xâm lấn tối thiểu bằng cách sử dụng nhiệt, tia laser hoặc sóng âm để tiêu diệt tế bào tuyến tiền liệt có thể được sử dụng.
• Bệnh thận: Nhiều vấn đề về thận thường cần điều trị. Không có vấn đề gì là nguyên nhân cơ bản, mục đích là để làm giảm viêm nhiễm và hạn chế tổn hại thêm cho thận.
• Ung thư: Mặc dù có một số lựa chọn điều trị ung thư thận và bàng quang, phẫu thuật để loại bỏ các tế bào ung thư thường là lựa chọn đầu tiên bởi vì các tế bào là tương đối kháng bức xạ và hầu hết các loại hóa trị. Việc điều trị chính cho bệnh ung thư bàng quang là phẫu thuật cắt bỏ hoặc loại bỏ hoàn toàn bàng quang. Trong một số trường hợp, phẫu thuật có thể được kết hợp với hóa trị. Trong những trường hợp khác, hệ miễn dịch trong bàng quang thúc đẩy mạnh mẽ khi dùng thuốc.
• Rối loạn di truyền: Điều trị cho chứng rối loạn di truyền ảnh hưởng đến thận thay đổi rất nhiều. Đái máu mang tính gia đình lành tính thường không cần điều trị, trong khi những người bị hội chứng Alport nghiêm trọng cuối cùng có thể cần phải chạy thận. Thiếu máu hồng cầu liềm được điều trị bằng truyền máu, hoặc trong trường hợp tốt nhất, có thể ghép tủy xương.

Phương pháp phòng đái máu

Chiến lược phòng chống bao gồm:

• Nhiễm trùng đường tiểu: Uống thật nhiều nước, đi tiểu khi cảm thấy có nhu cầu và càng sớm càng tốt sau khi giao hợp, lau từ trước ra sau sau khi đi tiểu, và dùng sản phẩm vệ sinh phụ nữ có thể làm giảm nguy cơ nhiễm trùng đường tiểu.
• Sỏi thận: Để giúp giảm thấp nguy cơ sỏi thận, uống nhiều nước và hạn chế muối, protein và các thực phẩm chứa oxalate, chẳng hạn như rau bina và đại hoàng.
• Ung thư bàng quang: Ngưng hút thuốc, tránh tiếp xúc với hóa chất và uống nhiều nước có thể cắt giảm nguy cơ ung thư bàng quang.
• Ung thư thận: Để giúp ngăn ngừa ung thư thận, nên ngừng hút thuốc, duy trì trọng lượng khỏe mạnh, ăn một chế độ ăn uống lành mạnh, tích cực vận động, và tránh tiếp xúc với hóa chất độc hại.