Suy nhược thần kinh

Suy nhược thần kinh (neurasthenia) là tình trạng rối loạn chức năng của vỏ não và một số trung khu dưới vỏ do tế bào não làm việc quá căng thẳng, sinh ra quá tải và suy nhược làm ảnh hưởng đến quá trình phục hồi và nghỉ ngơi của cơ thể.

Dấu hiệu thường gặp nhất của suy nhược thần kinh là mệt mỏi. Mệt mỏi là trạng thái cơ thể mà mọi người đều có. Mệt mỏi bình thường thì dễ phục hồi, chỉ cần có thời gian nghỉ ngơi điều chỉnh, bổ sung dinh dưỡng, ngủ một giấc sẽ lấy lại sức lực như cũ.Mệt mỏi do suy nhược thần kinh dường như không có nguyên nhân. Nghỉ ngơi bồi dưỡng thế nào cũng không thể phục hồi được thể lực, thậm chí càng ngủ càng cảm thấy suy yếu, không có sức. Đi kèm với mệt mỏi là trạng thái tinh thần bực bội khó chịu, không yên, nằm trên giường cứ suy nghĩ tạp loạn, khó đi vào giấc ngủ. Các cơ quan khác cũng thường cảm thấy khó chịu, như tim đập nhanh, tức ngực thở gấp, chán ăn, khó chịu ở dạ dày, đôi khi tiêu chảy, táo bón, kinh nguyệt không đều.Một biểu hiện rất thường gặp nữa của suy nhược thần kinh là người bệnh luôn nghi ngờ mình có bệnh. Chứng nghi bệnh có thể phát sinh chính từ cảm giác mệt mỏi khó giải thích được. Có thể do những cảm giác khó chịu nào đó trong cơ thể, hoặc từ những kiến thức đọc được trong sách báo y học mà lo sợ mình mắc bệnh.Mất ngủ cũng là một trong những triệu chứng chủ yếu của suy nhược thần kinh. Có một số người ngủ ít, nhưng ban ngày họ vẫn có thể tràn trề tinh thần làm việc, học tập, đầu óc rất sáng suốt, tình cảm rất bình ổn, rất ít bực bội, tức giận. Còn mất ngủ do suy nhược thần kinh thì thời gian ngủ ban đêm không phải là ít, nhưng ban ngày họ thường mệt mỏi và ngủ gật. Ngồi muốn ngủ, nhưng nằm xuống lại không ngủ được và dùng thuốc an thần không có kết quả hoặc kết quả không đáng kể.

• Chấn thương sọ não
• Xơ vữa động mạch não
• Thiểu năng tuần hoàn não
• Bệnh lý dạ dày - tá tràng
• Tăng huyết áp
• Bệnh nội tiết (đái tháo đường, Basedow…) và một số bệnh nhiễm khuẩn
• Căng thẳng tâm lý: mất người thân, làm việc quá sức.

Chẩn đoán thể bệnh: tuy có nhiều ý kiến khác nhau, nhưng người ta thống nhất chia làm các thể bệnh là suy nhược thần kinh thể cường và thể nhược.Suy nhược thần kinh thể cường: quá trình ức chế tích cực, ức chế có điều kiện nhưng dễ bị suy yếu. Bệnh nhân dễ có triệu chứng kích thích và mất khả năng tự chủ.Suy nhược thần kinh thể nhược: thường xuất hiện ức chế bảo vệ quá giới hạn, quá trình hưng phấn suy yếu rõ, bệnh nhân có biểu hiện các triệu chứng suy nhược thần kinh.Bệnh cần chẩn đoán phân biệt với một số bệnh trầm cảm hoặc rối loạn lo âu. Trong suy nhược thần kinh, triệu chứng quan trọng là bệnh nhân dễ mệt mỏi, yếu đuối và lo lắng do chức năng hoạt động trí óc và thể lực bị suy giảm mà không phải do một bệnh thực thể nào gây nên.

• Các biện pháp điều trị nhằm giải quyết và loại trừ căn nguyên tâm lý. Trong điều trị liệu pháp tâm lý cần giải thích hợp lý về bệnh cho bệnh nhân hiểu. Sử dụng ám thị điều trị, hướng dẫn bệnh nhân tập khí công dưỡng sinh.
• Thuốc cần dùng gồm: tăng cường tuần hoàn và dinh dưỡng não; thuốc giảm đau (aspirin, diclofenac…); thuốc an thần trấn tĩnh; vitamin nhóm B; thuốc y học cổ truyền (tâm sen, lá vông, lạc tiên, củ bình vôi, châm cứu, xoa bóp…).

Chè long nhãn - hạt sen: long nhãn 20g, hạt sen 20g, bột sắn dây 2 thìa cà phê, đường trắng vừa đủ. Long nhãn rửa qua nước ấm, hạt sen rửa sạch. Hai thứ cho vào nồi thêm nước hầm nhừ, hòa bột sắn dây đun sôi lại rồi cho đường là được. Ăn ngày 2 lần (ăn nguội).Cháo tim lợn táo nhân: tim lợn 1 quả, gạo tẻ 100g, táo nhân 20g, rau thơm, gia vị vừa đủ. Táo nhân, sắc lọc lấy nước bỏ bã. Tim lợn thái lát mỏng ướp gia vị mắm muối, để riêng. Lấy nước thuốc cùng gạo nấu cháo cho chín kỹ rồi cho tim lợn vào, đun cho sôi đều một lát là được, nêm gia vị, hành hoa, chanh ớt ăn nóng.Cháo óc lợn - sâm quy: óc lợn 1 cái, phòng sâm 15g, đương quy 15g, rễ đinh lăng 15g, gạo tẻ 100g, gia vị vừa đủ. Phòng sâm, đương quy, rễ đinh lăng sắc kỹ lọc lấy nước bỏ bã, dùng nước thuốc này cùng gạo nấu thành cháo, khi cháo gần chín cho óc lợn vào, đun tiếp cho tới khi chín đều, nêm gia vị, hành hoa, chanh ớt ăn nóng.

Không thức khuya, luôn ngủ đủ giấc. Một giấc ngủ đủ và sâu sau một ngày làm việc căng thẳng sẽ mang đến tinh thần thư thái, đầu óc sáng suốt, minh mẫn cho ngày làm việc tiếp theo.Cần thường xuyên luyện tập thể thao (với cường độ vừa phải). Ví dụ đi bộ 45 phút đều đặn mỗi ngày, tập động tác thể dục tại chỗ, yoga sau giờ làm việc. Việc tập luyện điều độ giúp cơ thể khỏe mạnh, kích thích lưu thông máu, giải tỏa phiền muộn và căng thẳng tinh thần.

• Tình trạng căng thẳng quá mức từ cuộc sống gia đình, công việc… là nguyên nhân chính gây suy nhược thần kinh. Chính vì thế, những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh nên giữ tinh thần vui vẻ, sảng khoái trong một ngày làm việc dài, nhất là phụ nữ mang thai. Sau mỗi 45 phút tập trung làm việc, bạn cần cho não nghỉ ngơi khoảng 10-15 phút.
• Nên bổ sung thêm một vài thói quen nhỏ như: chải tóc bằng lược thưa sẽ giúp cải thiện quá trình trao đổi ôxy, làm giảm sự mệt mỏi cho não bộ, hoặc uống một ly nước sau mỗi giờ làm việc để gia tăng năng lượng và giúp đưa chất dinh dưỡng đến các tế bào tốt hơn.
• Sau những ngày làm việc căng thẳng, tự thưởng cho bản thân bằng cách ngâm mình trong bồn nước ấm hoặc tắm dưới vòi hoa sen. Đây được xem là một trong những cách giúp giảm các cơn đau đầu do căng thẳng cực kỳ hữu hiệu. Nếu muốn có kế hoạch xả hơi dài hơn, bạn cũng có thể lựa chọn phương thức giải trí khác như: xem phim, nghe nhạc, chăm sóc cây kiểng hay tổ chức một chuyến đi chơi xa.

• Một chế độ ăn uống giàu dưỡng chất luôn là lựa chọn khôn ngoan cho những ai thường xuyên rơi vào tình trạng căng thẳng và không muốn mắc chứng suy nhược thần kinh. Rau xanh - nguồn axít folic tuyệt vời từ thiên nhiên đứng đầu trong danh sách thực phẩm cần có trong mỗi bữa ăn.
• Thực đơn có nhiều trái cây sẽ cung cấp lượng vitamin và khoáng chất quan trọng cho cơ thể, giúp cân bằng năng lượng, ổn định tinh thần và xua tan mệt mỏi. Loại trái cây có thể kể đến đầu tiên là chuối với hàm lượng đường glucose, sucrose, fructose, canxi, kali, các axít amin cùng một số vitamin A, B1, B2, B6, C giúp phát triển và cân bằng hệ thần kinh; hay ăn đu đủ vì nó giàu vitamin A, E, C… và các chất carotenoid, ryptoxanthin, beta-carotene... giúp an thần hiệu quả.
• Đặc biệt, đừng quên uống nước trà xanh mỗi ngày. Ngoài chất EGCG chống lão hóa cho da, trà xanh còn chứa nhiều chất dinh dưỡng như: carotene, vitamin C, E… có tác dụng làm hưng phấn hệ thần kinh trung ương, kích thích tiêu hóa. Bạn cũng có thể uống các thức uống có chứa cồn nhẹ như cocktail để giải tỏa những nỗi lo lắng, muộn phiền. Hàm lượng cồn ở mức độ vừa phải sẽ giúp bạn cảm thấy vui vẻ, khỏe mạnh hơn, tuy nhiên không nên lạm dụng.

Wellcare

(nguồn Sức khỏe đời sống và Trung tâm Truyền thông - Giáo dục sức khỏe Trung ương)